DSC08773 (3)

194 WlOLETA WENERSKA

strzyga (T 307) jest spokrewniona z opowiadaniami o wampirach i występuje na terenie całej Europy, specjalną zaś popularnością cieszy się na jej wschodnich obszarach⁶⁸. W Polsce reprezentują ją 24 warianty z różnych stron kraju⁶⁹.

Wedle wierzeń starożytnych strzyga była nocny ptakiem, sową, o czym można się przekonać, czytając Owidiusza, Senekę czy Horacego, którzy w swoich pieśniach piszą o piórach i jajach strzyg⁷⁰. Oto w nocy strzygi przylatują do kolebek dzieci, krew im wysysają, a czasem jedzą ich wnętrzności, niekiedy też ich ofiarami są dorośli. Rzymianie kojarzyli także strzygi z czarownicami, co już zostało w tej pracy wyeksplikowane. Starożytni utożsamiali strzygi z Empuzami i Lamiami⁷¹, które odznaczały się szczególną żarłocznością. Otóż, kiedy Apolloniusz przebywał w Koryncie, spostrzegł, że jego uczeń Mennipus zauroczył się kobietą cudnej urody, z którą na ucztach całe noce spędzał i planował z nią ślub. Zaniepokoiło to Apolloniusza, który nic nikomu nie mówiąc, przyszedł nagle nieproszony na ucztę weselną i kazał sobie narzeczoną pokazać, a popatrzywszy na nią przez chwilę, zawołał: „Jest to empuza, którą Lamią nazywają. Nie dba ona o rozkosz, jak raczej użyć chce przysmaku z ciała ludzkiego, które pożerać lubi. Wdziękami udanemi łatwowiernych uwodzi, a potem ich zjada”⁷². Mniemana narzeczona nie chciała się do tego przyznać, ale gdy Apolloniusz wymówił swoje zaklęcie, wszystko się zmieniło; znikły bogate sprzęty, srebrne i złote naczynia, potrawy, wina i służba, a w miejscu pięknej narzeczonej została stara, wysoka, chuda i szkaradna baba i wyznać mu-* Zob. Słownik folkloru polskiego..., s. 191.

^M Zob. J. Krzyżanowski, Polska bajka ludowa w układzie systematycznym, Wrocław-- Warszawa-Kraków 1962, t. 1, s. 91.

^TO R. Berwiński, Studia o gusłach..., t. 2, s. 6.

⁷¹    Lamos po grecku znaczy paszczę, gardziel. Zob. H. Biegeleisen, Śmierćs. 130.

⁷²    Cytuję za Ryszardem Berwińskim. Zob. R. Berwiński, Studia o gusłach..., t. 2, sf 14.