DSCN0254 (3)

56. Do tłumaczenia na język łaciński

Jeden gram, dwa gramy, trzy gramy, dziesięć gramów. Dwie pigułki, dzie-sięć pigułek; przygotuj dziesięć pigułek. Dziesięć proszków. Decygram jest dziesiątą częścią grama. Leczenie trzech zębów. Chory przyjmuje lekarstwo dwa razy dziennie.

gram    gramma, '-ftis 'ń.

dziesiąty    _    decimus, -a, -um; por. decymetr

57. Przysłowia, sentencje i zwroty

Primus inter pares. Tertius gaudens. Non bis in idem. Tertium non datur. Duos qui lepores sequitur, neutrum capit. Pro centum, pro mille. Duabus sellis sedere. Unus pro omnibus et omnes pro uno.

par, paris (por. im-par) idem, eadem, idem lepus, -óris m. secjuor, sequi, secutus sum¹

neuter, -tra, -tram (gen. sing. neutrius) capio, -ere, cepi, captum mille

sella, -ae /.

równy

ten sam, tenże zając

iść za kim,.postępować; ścigać, gonić

żaden z dwóch

chwycić, wziąć tysiąc

stołek, krzesło

Uwaga. 1) seeplor, sequi, secutus sum jest to czasownik, który ma formy strony biernej, a znaczenie strony czynnej, np. sequor — ścigam; czasowniki te należą do czterech koniugacji i nazywają się verba deponentia (depono — odkładam na bok, pozbywam się, tj. strony czynnej). Z form czynnych mają verba deponent ia participium praeśentis act. np. seąuens — ścigający i inne.

58. Rady zachowania zdrowia

(Według Celsusa)

Apud Celsum, medicum Romanum multa praecepta curandi morbos legimus. Etiam apud eum praecepta senrandi valeiudinem sunt.

Hominem sanum oportet varium habere vivendi modum: nunc in agris

manere, nunc in urbe, ąuiescere interdum, sed saepe se exercere: natare, navigare, multum in yenatioiubtis esse. Natando et eąuitańdo iuyenes corpora firmant.

Multa praecepta ad sane vivendum a Celso traduntur.

oportet, -ere, -uit ager, agri m.

ąuiesco, -ere, -evi, -etum nato, -are, -avi, -atum nayigo, -are, -avi, -atum yenatio, -5nis /. equito, -are, -avi, -atum iuyenis, -is m.

należy, wypada

pole, rola, ziemia uprawna; wiejska posiadłość

spoczywać, wypoczywać pływać

żeglować ; por. nawigacja polowanie, łowy jeździć konno młodzieniec.

59. Do tłumaczenia na język polski

‘ Discendum est. Miscendum ,est. Medicamentum miscendum est. Mihi medicamentum praeparandum est. Manus aqua calida layandae^sunt. Puero liber legendus est. Mihi litterae scribendae erant. Yobis pulveres praeparandi erunt. Tibi remedium sumendum est. Cibus bene concoquendus. ę--v^pigroti curandi sunt. Ńobis patria amanda est. Moderatio in cibo and-hibenda est. Aegrotis cibus facilis ad concoąuendum sumendus est.

concocjuo, -erę, -xi, -etum -należycie gotować; trawić moderatio, -onis f.    opanowanie, umiarkowanie

60. Części roślin

Plantas in diyisiones, ordines, classes, familias dividi iam cognovimus. Nunc partes plantarum cognoscemus.

Plantam e radice, caule, foliis, floribus constare scimus. Radix, caulis, folia sunt org&na, quae yegetationem plantae sustinent.

Flos dividitur in partes, quae śunt: calix, corolla, androeceum, gynaeceum. Onones partes flóris in receptaciilo locatae sunt. Calicem sep&la, corollam petS.la formant. Androeceum ex paucis vel multis stamimbus, stamen autem e filamento, a thecis constant. Studiosi pistillum spectant, pistillum stigma, stylum, oyarium habere yidemus.

61