DSCN6034 (Kopiowanie)

34

tUolrrftta - repetytorium Ma kandydaturę/ na akademie medyrzi

i f.a

Tabel

I-II. Składa

ą/cfc chcrii

N,

O.

Ar

CO.

Procent

78.09

30.95

0.93

0.03

» pomatr/a (mpoakry) w proca

I Związek chem. Ne	Procent 0.0018
Ha	0.00052
CH,	0,00022
Kr	0.0001

dl objpo*

hmych
| Xv. iązek chem. ]	Procent
NsO	1 0.0001
H,	I 0.00005
o,	0.000001

< łrguniziny żywe wydobywano z dna oceanów. nawet z głębokości około 11 km (Rów Mariański w pobliżu lilipm) i z wierceń w skorupie ziemskiej z głąbiikości ponad 3 km. Najdalej sięga życie 1 (biosfera) w głąb atmosfery organizmy żywe (zarodniki bakterii i grzybów) występują w troposferze I i slratosferze. a nawet jak się sądzi mogą pokonywać barierę o-zonosfery i jonosfery. i wydostawać 1 się w przestrzeń kosmiczną (choć w tych warunkach możliwość zachowania przez nic życia jest bardzo mało prawdopodobna Przecież panuje tu bardzo wysoka temperatura, wyższa niż temperatura topniejącego ołowiu, zabójcze promieniowanie i występują równic zabójcze wolne rodniki, gotowe do rcagowlinia z każdym niemal atomem).

(Jczywiścic. większość organizmów zwierzęcych i roślinnych zamieszkuje obszar od kilkudziesięciu do kilkuset metrów nad poziomem powierzchni Ziemi, bądź do kilkuset metrów w głąb mórz i oceanów.

I .iczcbność organizmów zwierzęcych i roślinnych jest różna na różnych terenach - zależy to od szeregu czynników (na przykład od ilości wody. od temperatury, nasłonecznienia, wiatrów, składu podłoża itp). Obliczono, że objętość wszystkich współcześnie żyjących organizmów wynosi około 2500 km', przy objętości całej biosfery około 1400 milionów km'. Ani zatem objętość biosfery, ani tym bardziej objętość zamieszkujących ją istot żywych nic wyrażają się dużymi cyframi, jeśli porównamy je z. objętością Ziemi (1083 miliardy km'). Obliczono, że gdyby masę wszystkich organizmów zwierzęcych i roślinnych na naszej planecie (biomasę) rozprowadzić równomiernie po powierzchni Ziemi, to utworzyłaby ona warstwę o grubości zaledwie 5 mm.

Wobec rozmiarów Kosmosu, a nawet „tylko” wobec rozmiarów naszego Układu Słonecznego (mierzonych w milionach i miliardach kilometrów) biosfera stanowi śmieszny drobiazg. A przecież także w jej obrębie istnieją olbrzymie różnice.

1,3. Wymiary I różnorodność życia

Rycina 1-4 ilustruje wielkości, jakie odnoszą się do bezpośrednio otaczającego nas świata. Organizmy wielkości człowieka bądź większe są przez nas łatwo zauważane.

Największe na Ziemi zwierzę (choć dziś już prawic wytępione) - to wieloryb nłetwal błękitny (Baleanaplcra muscuhts). którego długość sięga 30 m. zaś ciężar 160 000 kg. Znacznie większe rozmiary osiągają drzewa. W roku 1967 w Ameryce ścięto okaz mamutowca kalifornijskiego o wysokości 119 m. W Australii, nad rzeką l.atrobc, dr Ferdinund Muellcr opisał okaz eukaliptusa o wysokości 170 m; w 1950 na tymże kontynencie ścięło damarę australijską (Dammara australis). której pień po odcięciu galę/i mierzył 90 m długości, 7 m obwodu i ważył 24 tony. Największymi drzewami żyjącymi współcześnie są amerykańskie sekwoje wiccznieziclonc (Seąuoia sempervivens), osiągające wysokość ponad 100 m i średnicę pnia przy ziemi około 6 m.

Niceo więcej uwagi wymagają organizmy kilkucentymetrowe bądź leż. te, których wymiary liczy się w nulimclrach. Ciolym okiem obserwować możemy orgunizmy o średnicy co najwyżej 200 mikrometrów, a więc 0.2 mm (w tabeli I-III podano znaczenie przedrostków, dodawanych do jednostek miar w układzie SI).

Wszystkie mniejsze organizmy zaobserwowuć możemy dopiero pod mikroskopem (ryc. 1 -5V Ale nawet najlepsze współczesne mikroskopy elektronowe nie pozwalają nu obserwowanie c/ą'iev'^A* (molekuł) i atomów_

f

r

K