DSCN6348 (Kopiowanie)

39

Przegląd świata istot żywych i ich klasyfikacja

(jedyny pokarm) niektórych gatunków mrówek, które zakładają specjalne plantacje tych mikroorganizmów. Oczywiście, szereg gatunków grzybów hodowanych jest też przez człowieka -w celach spożywczych (bezpośredniego spożycia lub przetwórstwa, np. wyrobu wina. serów) oraz dla przemysłowej produkcji niektórych substancji.

Z drugiej jednak strony istnieje cały szereg grzybów pasożytniczych, które niszczą drzewa - np. opieńka miodowa, huby. Grzyb stroszek domowy (Serpula lacrymanś) niszczy drewno, wilgotne budynki drewniane, meble, a czasem i budynki murowane. Wiele gatunków grzybów jest pasożytami roślin uprawianych przez człowieka (np. głownia kukurydzy, drzewnik winorośli, mączniaki), inne gatunki są chorobotwórcze dla zwierząt i człowieka - wywołują grzybice. Pleśnie niszczą produkty żywnościowe.

Aliści bez grzybów nie można sobie wyobrazić funkcjonowania współczesnego przemysłu przetwórstwa żywności. Drożdże używane są w produkcji alkoholu (głównie win), w pickamictwie, a także jako pasza zwierząt domowych. Inne gatunki grzybów stosowane są przy produkcji serów (np. pędzlaki). Z grzybów uzyskuje się też związki lecznicze, np. antybiotyki takie jak penicylina (ryc. 7-10), alkaloidy sporyszu itp. Owocniki licznych gatunków grzybów służą człowiekowi za pokarm. Jest to pokarm wartościowy, odznaczający się dużymi walorami smakowymi i zawartością cennych substancji, jak sole mineralne, witaminy z grupy A, B, C, D i PP, nukleotydy, niektóre aminokwasy oraz szereg jeszcze niezbyt poznanych, a cennych związków. Wartość odżywcza grzybów - tłuszcze, węglowodany, błonnik - jest porównywalna z wartością odżywczą warzyw. Dlatego też grzyby kapeluszowe są chętnie zbierane, a niektóre gatunki (np. pieczarki, boczniaki, pierścicniaki) hoduje się na skalę przemysłową. Lecz z medycznego punktu widzenia istotnym zagadnieniem są zatrucia substancjami wytwarzanymi przez grzyby.

7.4.2.2.I. Klasa: skoczkowce {Chytridiomycetes)

Spośród około SOO gatunków skoczkowców większość stanowią organizmy jednokomórkowe, nie posiadające ściany komórkowej. Zaliczamy tu jednak także grzyby wytwarzające nitkowatą, komórczakowatą (liczne jądra w cytoplazmie), otoczoną chitynową ścianą grzybnię; są to tzw. formy mycelialne, wykazujące przemianę pokoleń i cykl rozwojowy typu III (ryc. 7-14). U organizmów tych komórczakowe strzępki haploidalnej grzybni (pokolenie gametofitu) wytwarzają gametangia męskie i żeńskie. W gametangiach tych produkowane są odpowiednio męskie i żeńskie gamety. Gamety te mogą być jednakowe (izogamia) lub nieco różnić się wielkością (anizogamia - por. ryc. 6-4), lecz ich cechą charakterystycznąjest to, że gamety męskie posiadająjedną wić. Po połączeniu gamet i powstaniu zygoty rozwija się komórczakowata, diploidalna plecha (sporofit), która wytwarza sporangia. Sporangia te produkują jednokomórkowe, ruchliwe zoospory, też zaopatrzone w wić. Mogą one dzielić się mitotycznie, dając nowe pokolenia sporofitu, w pewnych jednak warunkach przechodzą mejozę i wytwarzają jednowiciowe mejospoty, z których rozwijają się gametofity.

Szereg gatunków skoczków żyje w wodzie. Do klasy tej zaliczamy też pasożyty, np.Synchytrium endobioticum, wywołujący raka ziemniaczanego.

7.4.2.2.2. Klasa: lęgniowce (Oomycetes)

Liczy ona około 850 gatunków grzybów, których grzybnia zbudowana jest z wielojądrowych strzępek bez przegród (komórczak), zaś ściany komórkowe złożone są z celulozy. Lęgniowce są spokrewnione z zielenicami, znaczna liczba gatunków żyje w wodzie. Rozmnażają się bezpłciowo i płciowo; bezpłciowo - wytwarzając ruchliwe, dwuwiciowe pływki (zoospory). Gatunki lądowe mogą rozmnażać się, wytwarzając zarodniki konidialne (konidia), odcinane na krańcach strzępek. Płciowo lęgniowce rozmnażają się drogąoogamii (lyc. 6-4). Grzyby te są saprofitami lub pasożytami. W nazbyt "zatłoczonych” zbiornikach wodnych (akwariach, stawach rybnych) rozwija się czasem groźny pasożyt - roztoczck (Saprotegnia). Zaatakowane przezeń ryby mają płetwy, a czasem cak