DSCN6377 (Kopiowanie)

7.4.4. Mikrobiologia

W XVII wieku odkryto świat organizmów tak małych, że niewidocznych gołym okiem. Od w chwili powstały warunki do stworzenia nauki zajmującej się tymi organizmami, określanej mianem mikrobiologii (gr.: “mikros” - mały, “bios” - życic, “logos” - nauka). Jej rozwój uzależniony byf w największej mierze od pożytków płynących z badań nad drobnoustrojami, dlatego też mikrobiologu rozwinęła się głównie w czterech kierunkach. Mikrobiologia lekarska zajmuje się mikroorganizmami bytującymi w organizmie człowieka: mikrobiologia weterynaryjna bada drobnoustroje żyjące w ciałach zwierząt (głównie hodowlanych); mikrobiologia rolnicza za przedmiot zainteresowania ma mikroorganizmy zasiedlające środowiska upraw; wreszcie mikrobiologia przemysłowa zajmuje... wykorzystywaniem drobnoustrojów do celów przemysłowych. Ponieważ drobnoustroje systematyzujemy dziś w różnych (aksonach, naukę o nich możemy podzielić na: wirusologię (badającą wirusy), bakteriologie (zajmującą się studiowaniem bakterii), mykplogię (której przedmiot zainteresowania stanowią grzyby); z bakteriologii wyodrębnia się nieraz riketsiologie (naukę o chlamydiach i riketsjach). A teol ogia to nauka o glonach, zaś protgzgglogia - pierwotniakach. W programach studiów medycznych protozoologia lekarska jest zazwyczaj wykładana w programie nauczania parazytologii lekarskiej (nauki o pasożytach człowieka).

Drobnoustroje zostały po raz pierwszy zauważone i opisane przez Antoniego van Leeuwenhoeka (1632-1723), wynalazcę mikroskopu. Przez prawie 200 lat organizmy te stanowiły jedynie marginalny przedmiot zainteresowania. Za ojca mikrobiologii możemy uznać Ludwika Pasteura (1822-1895). Ów genialny chemik i biolog francuski po badaniach nad stereochemią rozpoczął badania fermentacji alkoholowej. Udowodnił, iż kwaśnienie wina (przemiana alkoholu w ocet) zachodzi dzięki bakteriom i źe ten proces można zatrzymać, podgrzewając wino (lub piwo) do temperatury 60-80°C. Zabieg taki nazywamy pasteryzacja. Obalił następnie teorię samorództwa drobnoustrojów. Udowodnił, że choroby jedwabników wywołane są przez mikroorganizmy, które przenoszą się z chorych owadów na zdrowe. Udowodnił następnie, iż groźna choroba ludzi i zwierząt - wąglik - również wywoływana jest przez mikroby. Pasteur zapoczątkował hodowlę drobnoustrojów na sztucznych pożywkach opracował szczepionkę przeciwko wąglikowi (uprzednio opisał tę bakterię), odkrył gronkowc*. udowodnił zakaźną naturę wścieklizny (a także fakt, że chorobę tę wywołuje zarazek przedostający się przez najmniejsze nawet filtry, a zatem wirus) i opracował szczepionkę przeciwko wściekliźnie -co w rezultacie przyniosło mu światową sławę. Prace Pasteura położyły fundament pod badania nad etiologią chorób zakaźnych, fizjologią bakterii i immunologią.

Z prac Pasteura nad zarazkami logiczne wnioski wysnuł angielski chirurg, baron Joseph Lister (1827-1912), wprowadzając metody niszczenia bakterii (antyseptyka) w salach operacyjnych co zmniejszyło gwałtownie śmiertelność pacjentów spowodowaną zakażeniami pooperacyjnymi (uprzednio bardzo częstymi). Niezależnie od niego ginekolog węgierski Ignac Fiilóp Semmelweis (1818-1865) udowodnił skuteczność aseptyki podczas porodu w zwalczaniu gorączki połogowej.

Współcześnie z Pasteurem pracował lekarz niemiecki Robert Koch (1843-1910), uważany a twórcę współczesnej techniki mikrobiologicznej. Opracował on warunki (tzw. postulaty Kocia), w oparciu o które można dany drobnoustrój uznać za czynnik etiologiczny choroby. Koch wprowadzi hodowlę drobnoustrojów na stałych podłożach, a także odkrył szereg drobnoustrojów (prątek gmżlicy przecinkowiec cholery) oraz opracował pierwszą (choć nieskuteczną) szczepionkę przeciwko gru/lky-tzw. tubęrkulinę. Za prace nad gruźlicą otrzymał Nagrodę Nobla w 1905 r.

Prace Pasteura i Kocha zainicjowały badania nad skutecznym zwalczaniem chorób zukażnych Emił von Behring (1854-1917, Nagroda Nobla 1901) zastosował surowicę antytoksyczną w Icoa*" chorych na błonicę Salmonf 1850-1914)i Smith(1859-1934) wykazali możliwość uzyskania po szczepieniu zarazkami nieżywymi (aicnuowanymi). Ich prace, ą także wyniki badan Juto