DSCN6446 (Kopiowanie)

H Przegląd świata istot żynych i ich klasyfikacja 153

im*

Ni

ić (Włsmr

mchy pasożyta, jak i wydzielane przezeń podczas składania jaj substancje drażniące (kwas kapro-nowy i in.) wywołują nieznośne swędzenie. Drapanie swędzących miejsc powoduje przenoszenie jaj pod paznokcie; stąd trafić mogą one do jamy ustnej, następnie zaś do jelita, gdzie wylęgają się postacie młodociane, później przekształcające się w dorosłe.

Ryc. 7-97. Owsik (Enlerohius vemticularis). A - osobniki dorosłe; B - jajo (pow. ok. 400 x); C - cykl życiowy (JD).

Owsik zatem, podobnie zresztąjak glista ludzka, jest pasożytem monoksenicznym - to znaczy, iż cały cykl rozwojowy odbywa się u tego samego żywiciela. Rozpoznanie glistnicy opiera się na stwierdzeniu w kale obecności jaj glisty ludzkiej. Jaja owsika rzadko trafiają do kału - dlatego najpewniejszą metodą ich znalezienia jest wykonanie wymazu z odbytu kawałkiem specjalnej, lepkiej folii, którą następnie ogląda się pod mikroskopem. Współczesna medycyna rozporządza szeregiem leków (np. pyrantelum), umożliwiających zatrucie glist i owsików w przewodzie pokarmowym; skuteczne są zresztą preparaty medycyny ludowej (na przykład świeże pestki dyni, których należy zjeść ok. 250 g na czczo, a następnie powstrzymać się od spożywania pokarmów przez I -2 doby). Jednak najwłaściwsze jest postępowanie zapobiegawcze (profilaktyczne), polegające na zachowaniu odpowiednich nawyków higienicznych: myciu rąk szczoteczką i mydłem, częstych kąpielach, dokładnym myciu warzyw i owoców, chronieniu pokarmów przed dostępem owadów itp. W przypadku owsicy leczeniu poddani winni być wszyscy domownicy jednocześnie.

Tęgoryjec dwunastniczy (Anc.ylostoma ditodehahr) to groźny nicień pasożytujący w dwunastnicy człowieka. Składane przezeń jaja wydostają się wraz z kałem, a wylęgające się i nich larwy bytują zakopane w glebie, żywiąc się butwicjącymi szczątkami organicznymi. Są to tzw. larwy rabditopodobne (ryc. 7-98). Po kilku wylinkach przekształcają się w larwy filariopodobne i wędrują na powierzchnię ziemi. Są to już larwy inwazyjne, które mogą wówczas zostać spożyte wraz np. z niedokładnie umytymi warzywami, ale mają również zdolność aktywnego wwiercania się przez skńcę. Dorosłe tęgoryjcepasożytująwjclicie cienkim człowieka; samica osiąga długość do 13 mm, samiec - do 10 mm. Mają one otwór gębowy bardzo duży (stąd nazwa: tęgoryjec) i zaopatrzony w silne zęby, z pomocą których dosłownie wżerają się w ścianki jelita. Żywią się fiagmeniami błony śluzowej i krwią, a powodują silne bóle brzucha, owrzodzenia, krwawienia z przewodu pokarmowego (chloroza egipska czvliankvlostomiaza). Uszkodzenia jelit są tym groźniejsze, że często towarzyszą

A TĘGORYJEC DWUNASTNICY

torebka

gębowa

0.1 mm

cysty

i

ziarno

pszenicy

B MĄTWIK    C MĄTWIK

BURACZANY    ZIARNOWY

74* ParożyUMCZC nicienie: tęgoryjec dwunastniczy (A), iniiiwik buraczany (B) i ziarno ps/cnicy zniszczone 9*w mątwik* ziarnowego (C) (JD).