DSCN6657 (Kopiowanie)

*3

3}

B

Ift

m

m

H*

iCp

*

/

I

Gonadotrofy(komórki zasadochłonnc 8) są okrągłe, mniejsze niż kortykotrofy i zawierają ziarna o średnicy 200 do 250 nm (iyc. 8-74). Hormony gonadotrofowe: FSH i LH produkowane są w rodzajach komórek, nie dających się odróżnić. Folitropina (FSH) jest glikoproteiną o masie 30600; pobudza rozrost oraz dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych u kobiet oraz stymuluje wydzielanie estrogenów. U mężczyzn hormon ten pobudza powstawanie plemników (spermatogenezę) oraz wpływa na zwiększenie masy cewek nasiennych. Lutropina (u kobiet; LH; u mężczyzn: ICSH) to glikoproteiną o masie cząsteczkowej 27000. U kobiet powoduje jajeczkowanie i przekształcenie pęcherzyka jajnikowego w ciałko żółte. U mężczyzn działa na komórki śródmiąższowe jądra, powodując wydzielanie testosteronu.

Cześć nerwowa przysadki mózgowej zarówno pod względem budowy, jak i pochodzenia jest częścią podwzgórza. Komórki występujące w tej części przysadki określamy mianem pituicytów. Pituicyty - komórki glejowe - dzielimy na pituicyty włókniste i protoplazmatyczne. W lejku znajdują się ponadto zakończenia aksonów komórek, produkujących hormony podwzgórza, uwalniane do naczyń krwionośnych i przekazywane do części gruczołowej przysadki (tab. 8-XII). Zakończenia nerwów tworzą tutaj tzw. narząd neurobemalny: przypomina on swoją budową synapsę (porów, ryc. 8-63), z tym, że nie ma błony postsynaptycznej. Błona presynaptyczna styka się bezpośrednio zprzestrzeniąokołowłośniczkową (otaczającą naczynia włosowate), zaś naczynia często mają porowatą ścianę, co ułatwia przenikanie wydzielonych przez aksony substancji. W narządzie neurohe-malnym wydzielane są głównie dwa hormony: wazopresyna i oksytocyna (ocytocyna), które wzdłuż neuronów transportowane są wspólnie jako jeden hormon: wazotocyna. Związane są z białkiem nośnikowym NSM. Wazopresyna jest oktapeptydem, powodującym zatrzymanie wody w organizmie; powoduje to zwykle niewielki wzrost ciśnienia krwi (stąd nazwa: wazopresyna - od kurczenia ścian naczyń krwionośnych). Szczególnie silne wydzielanie wazopresyny ma miejsce po krwotokach. Niedostateczne wydzielanie wazopresyny może prowadzić do tzw. moczówki prostej. Chory wytwarza wówczas znaczne ilości rozcieńczonego moczu (nawet do 30 dm³ na dobę, choć prawidłowa tzw.,.zbiórka dobowa”, czyli ilość moczu wytwarzanego w ciągu doby powinna wynieść od 1,5 do 3 dm^]). Natomiast oksytocyna to oktapeptyd, który działa na gruczoł sutkowy, na macicę i jajowody (u kobiet ciężarnych zwłaszcza). Oksytocyna powoduje skurcze macicy, rozpoczynając poród; obecnie bywa stosowana przez lekarzy do indukowania porodu. Działa też na mięśniówkę przewodów mlecznych, powodując przemieszczanie mleka i wytrysk z brodawek sutkowych.

8.8.2.3. Szyszynka

Szyszynka (łac.: epiphysis cerebria\bo corpuspineale) ma kształt szyszki, długości 5 do 8 mm i szerokości 3 do 5 mm i mieści się w nadwzgórzu, w pobliżu III komory mózgu. Otoczona jest łącznotkankową torebką, która dzieli narząd na płaciki. Płaciki te zbudowane są z komórek szyszynki - pinealocytów oraz z komórek glejowych, pełniących zapewne funkcje podporowe. Pinealocyty u człowieka są dużymi komórkami o różnych kształtach (polimorficznymi). Z reguły posiadają ciało komórkowe i dwa rodzaje wypustek: krótką i dłuższą (która biegnie do ściany naczynia krwionośnego). W okresie pokwitania w szyszynce zaczynają się pojawiać ziarenka piasku, zbudowane z koncentrycznie nakładających się warstw hydroksyapatytu, węglanów wapnia i węglanów magnezu. Pojawianie się piasku umożliwia na przykład lokalizację szyszynki z użyciem aparatów rentgenow-natomiast fizjologiczna rola tych ziarenek nie jest znana. Szyszynka jest gruczołem, który teguluje (spowalnia) rozwój płciowy człowieka (dzieci z usuniętą lub uszkodzoną szyszynką przedwcześnie dojrzewają płciowo) oraz stanowi wewnętrzny zegar biologiczny, informujący o tym, kiedy ffi dzień, akiedy noc. Hormon wydzielany przez pinealocyty określamy mianem melatoniny (ryc. *■75). Melatonina (czyli N-acetylo-5-metoksytryptamina) jest wytwarzana z scrotoniny i uwalniana ^ krwi w dużych ilościach podczas ciemności (głównie w nocy), zaś w ciągu dnia wydzielana jest