DSCN6684 (Kopiowanie)

i Cfrwitk

8,8,5. Układ oddechowy

Układ oddechowy człowieka służy przede wszystkim do oddychania (wymiany gazowej), to maczy pobierania z zewnątrz tlenu (celem dostarczenia go do komórek organizmu) oraz wydalania dwutlenku węgla. Realizacja tej czynności (z udziałem układu krążenia) odbywa się w czterech etapach:

-    przepływ powietrza do płuc i z płuc na zewnątrz (wentylacja),

-    wymiana - z układem krążenia - tlenu pobranego z powietrzem i dwutlenku węgla dostarczanego z krwią (oddychanie zewnętrzne).

-    przeniesienie tlenu do komórek i dwutlenku węgla z komórek do płuc (transport gazów),

-    wymiana dwutlenku węgla na tlen przez komórki organizmu (oddychanie wewnętrzne).

Ryc. 8-92. Schemat układu oddechowego człowieka (JD)

Układ oddechowy człowieka jest zbudowany I z wielu narządów i możemy podzielić go na część górna i część dolną (ryc. 8-92) bądź (fizjologicznie) na część doprowadzającą i część oddechową. W skład górnego odcinka układu oddechowego wchodzą jama nosowa i gardło; w skład odcinka dolnego - krtań, tchawica, lewe i prawe oskrzele główne oraz płuca (lewe i prawe) z drzewiasto rozgałęziającymi się generacjami coraz mniejszych oskrzeli i oskrzelików aż po pęcherzyki płucne (w których ma miejsce wymiana gazowa). Część oddechowa układu to oskrzeliki oddechowe i pęcherzyki płucne; wszystkie pozostałe struktury stanowią część doprowadzającą.

Układ oddechowy musimy odróżnić od układu oddychania, umożliwiającego wykonywanie wdechów i wydechów. Na układ oddychania składają się - oprócz układu oddechowego - przepona, mięśnie międzyżebrowe oraz jama opłucnej, otoczona dwiema błonami.

Poszczególne części układu oddechowego mają do spełnienia różne funkcje i w związku z tym mająodmienną budowę. I tak - jama nosowa oczyszcza, ogrzewa i nawilża powietrze; są w niej też trnządy zmysłu węchu. Powiązane z jamą nosową zatoki (wypełnione powietrzem) ułatwiają mowę (działając jako narząd rezonansowy) oraz powodują, że czaszka jest lżejsza. W krtani mieszczą się sminy głosowe (główny element narządu mowy). W krtani, tchawicy i oskrzelach odbywa się dalsze oczyszczanie i nawilżanie powietrza, zaś w pęcherzykach płucnych - wymiana gazowa, na bardzo *&) powierzchni. Oddychanie przez usta jest nieftzjologiczne - powietrze nie ulega wówczas do-^s,łlec*emu nawilżeniu ani ogrzaniu.

•    '-----r---------------------a-----—

i po lewej atronie jamy nosowej sterczą do niej trzy cienkie blaszki kostne, pokryte błoną

ta (tac.; nasus) zbudowany jest z kości (nosowej i z wyrostka czołowego szczęki), chrząstek ⁽8óraq chrząstki nosa, chrząstek skizydłowych lewej i prawej oraz chrząstki przegrody nosa) pokry-^órą. Przegroda nosowa (częściowo z tkanki chrzęstnej a częściowo kostna) dzieli nos na dwie •y^ctryezne jamy nosowe. Nozdrze prowadzi do przedsionka nosa (pierwszej części jamy nosowej); *y«qxije tu skóra owłosiona oraz gruczoły łojowe i potowe. Taka budowa ma znaczenie obronne: ■¹*du« nozdrza uniemożliwiają wnikanie większych organizmów, dodatkowo utrudniają to włosy, gruczoły łojowe i potowe wydzielają substancje przeciwko drobnoustrojom. Zarówno po pra-

_

J 111B małżowiny nosowe: górna, środkowa I dolna. Nabłonek wyściełający juntę noso-' cylindryczny, urzęsiony, Rzęski poruszają się w warstwie płynu surowiczego na powierzchni ”• H“witwic płynu rozpościera się warstewka śluzu. W nabłonku występują baid/o liczne