DSCN6654 (Kopiowanie)

104

nieciągłej. Tymi naczyniami hormony uwalniające i hamujące z podwzgórza dopływają do przysadki, działając na komórki przysadkowe. Hormony podwzgórza (które są oligopeptydami) zestawione zostały w tabeli 8-XII. Hormony uwalniające określa się jako llberyny (skrót: RH), zaś hormony hamujące wydzielanie innych hormonów tostatyny (skrót: IH).

iŁtfifltf medyr&tt

Biologia - repetytorium dla maturzystów I kanóyauiuw

Podwzgórze omówiono w rozdziale 8.8.1.3.2. Podwzgórze połączone jest z przysadką dwiema głównymi drogami: poprzez włókna nerwowe, które wychodzą z komórek podwzgórza i dochodzą do tylnego (nerwowego) płata przysadki oraz poprzez układ naczyń (niegdyś uważanych za analogiczny jak układ wrotny wątroby). Naczynia tętnicze dochodzące do podwzgórza rozdzielają się tam na system naczyń włosowatych, które następnie zbierają się w naczynia włosowate o większej średnicy, przechodzą do przysadki i tam rozdzielają się z powrotem na naczynia włosowate o ścianie

Tab. 8-XII. Hormony podwzgórza wpływające na przysadkę

Nazwa hormonu	Skrót nazwy	Inne nazwy	Komórka docelowa w przysadce
Foliberyna	FSH-RH	Hormon uwalniający FSH	sonadotrof
Lu li bery na	LH-RH	Hormon uwalniający LH	gonadotrof
Gonadolibcryna	LH/FSH-RH	Hormon uwalniający gonadotropine	sonadotrof
Korty koli beryna	CRH	Hormon uwalniający proopiomclanokortyne	kortykotrof
Tyreolibcryna	TRH	Hormon uwalniający TSH	tyreotrof
Prolak foliberyna	PRH	Hormon uwalniający PRL	laktotrof
Somatoliberyna	SRH	Hormon uwalniający STH (u ludzi HGH)	somatotrof
Somatostatyna	SIH	Hormon hamujący wydzielanie STH (u ludzi HGH)	somatotrof
Prolak tostatyna	PIH	Hormon hamujący wydzielanie PRL	laktotrof
Mclanostatyna	MIH	Hormon hamujący wydzielanie CRH	kortykotrof

8.8.2.2. Przysadka

Przysadka mózgowa (gr.: hypophysis; łacglandulapiluitaria; ryc. 8-74) mieści się w zagłębieniu kości klinowej zwanym siodłem tureckim. Położona jest na powierzchni brzusznej międzymó-zgowia, łącząc się z nim szypułą lejka. Przysadka człowieka osiąga 1 cm długości, 1,5 cm szerokości i 0,5 cm wysokości; u mężczyzn przysadka ma masę ok. 0,5 g, w ciąży u kobiet może się powiększać, osiągając 1 g masy u wieloródck. Spośród różnych podziałów anatomicznych (np. na płat przedni, tylny i część pośrednią) przyjąłem podział wynikający z rozwoju przysadki. Zgodnie z nim wyróżniamy część gruczołową (adenohypophysis - powstającą z ektodermy pierwotnej jamy ustnej) i część nerwową (n euro hypophysis - powstającą z neuroektodermy dna trzeciej komory mózgu). Z wyjątkiem człowieka, szympansa i goryla u niektórych zwierząt można wyróżnić jeszcze płat pośredni. Przysadka otoczona jest łącznotkankową torebką.

Część gruczołowa przysadki mózgowej zbudowana jest z komórek gruczołowych, leżących w luźnym utkaniu włókien siateczkowych pomiędzy naczyniami włosowatymi zatokowymi. Komórki te zgrupowane są w sznury lub grona i ze względu na barwliwość podzielono je na początku ubiegłego wieku na trzy grupy: komórki barwnikoopome (czyli chromo fobne — uważa się je za komórki wydzielnicze w fazie po- lub przedwydzielniczej), komórki kwasochlonne (acidofile) i komórki zasa-dochłonne (bazofilc). W przysadce człowieka komórki barwnikoopome stanowią ok. 50% komóiek gruczołowych, komórki kwasochłonne od 35% do 40%, zaś zasadochłonnc od 10% do 15%. Jak się okazało, w każdej z grup występują różne rodzaje komórek, dlatego też dzielono je: kwasochłonne na komórki a (alfa), komórki e (epsilon) i komórki rj (eta); zasadochłonnc - na komórki P,, p,, 8(del»' i C (zeta). Dziś natomiast nazwę komórkom gruczołowym przysadki nadaje się w zależności od ich fizjologii, ten. od nazwy wydzielanego hormonu, np. tyrcolrofy, somatotrofy Zestawienie .u-* komórek przysadki ilustruje tabela 8-XUI.

SBiwtrofy(k<|

't&oizawk

■iWóawi