DSC
27 (5)

chów warunkowych, tzn. zmiana bodźców obojętnych na warunkowe.

W psychologii behawiorystycznej (t Behawioryzm) utożsamiane z procesem uczenia się. t Teorie nauczania, f Uczenie si^, t Warunkowanie klasyczne, f Warunkowanie operatywne, f Wzmocnienie.

Lit: Biggo 1864:59.

Warunkowanie klasyczne (= Warunkowanie Pawio, wowskle)

ang. clossłcal conditiontng, franc. «•) conditionement clasUęar, niem. (dat) kłassisćhe Konditionieren; ros. klasiicskoje abudo-ylenie.

Procedura eksperymentalna polegająca na kojarzeniu bodźca bezwarunkowego (np. widok jedzenia, wywołujący dopływ śliny u psa) z bodźcem warunkowym (np. jednoczesne zapalanie się żarówki) w ten sposób, że w końcu reakcja (dopływ śliny) zostaje wywołana przez sam bodziec warunkowy, f Warunkowanie sprawcze/operatywne.

Lit: Correll 1964.

Warunkowanie operatywne f Warunkowanie sprawcze Warunkowanie słowne

anjf. verbal conditiontng; franc. (le) cnnditionnemcnt verbal\ niem. (das) verbale Konditionieren; ros. tlotmoe obuslovlivanie.

f Wzmacnianie zachowania słownego przez pochwałę lub aprobatę. Metodę tę stosowano pierwotnie w psychologii dla podtrzymania rozmowy terapeutycznej, a następnie przejęta została przez behawiorystyczny typ nauczania języka (fPattem practice, f Metoda audio-ling walna).

Warunkowanie sprawcze (= warunkowanie operatywne)

ang. operant conditioning; franc. (*•> conditionnement apira-

BP**' ^n{em* Cda*) operatiwlimlrumeniale Kondiltonieren; rot. ^eraHtmoje usttenie.

W psychologii behawiorystycznej (f Behawioryzm) proces wzmacniania (f Wzmocnieni*) f zachowania iprtwczego pod postacią nagrody (np. podawanie poty* tnenia zwierzęciu). Warunkowaniu operatywnemu poświęcił wiele miejsca w swych eksperymentach 0. F. Skinner. Zamiast wzmacniać przypadkowo wykonaną przez zwierzą czynność (metoda prób i błędów 1feorndike’a), wzmacniał on ruchy cząstkowe wykonywane przez to zwierzą, doprowadzając w ten sposób do opanowania całkoeztałtu zamierzonych przez eksperymentatora czynności (np. aby nauczyć gołąbią, by na określony znak wykonywał obrót w prawo o 360®, Skin-ner nie czekał ze wzmocnieniem, aż zwierzą wykona ten ruch przypadkowo, lecz wzmacniał (przez podanie pożywienia), każdy przypadkowy ruch gołąbią w pożądanym kierunku, przyśpieszając w ten sposób cel ostateczny, jakim był pełen obrót).

Technikę warunkowania sprawczego zastosował Skinner również do nauczania ludzi. Stała się ona podstawą, na której zbudowano teorią tzw. f nauczania programowanego z tą różnicą, że w miejsce wzmacniania biologicznego zastosował wzmocnienie werbalne (np. pochwała, potwierdzenie poprawności wykonania zadania).

Pogląd Skinnera, według którego „warunkowanie operatywne kształtuje zachowanie tak jak rzeźbiarz nadaje kształt rzeźbie" (Skinner 1953:91) został ostro skrytykowany przez psychologią kognitywną, f Pattern practice, f Psychologia postaci Lii: Correll 1964; Szulc 1971:91 n.; Tomaszewski 1968. Werbalna fraza t Fraza werbalna Werbalne zachowanie t Zachowanie werbalne

— 253—