DSC71

182 ANDRZEJ H. JASIŃSKI. KAZIMIERZ MEREDYK

nego. W modelu tym użytkownik jest wciągnięty w przebieg owego procesu, specyfikując swoje zmieniające się wymagania pod adresem innowatora.

Jeżeli chodzi o warunki polskiej gospodarki, to z uwagi na obecny stan rynku wewnętrznego dominuje nadal model innowacji „pchanej” przez naukę. Jednakże w miarę przybliżania się do w pełni zrównoważonego i konkurencyjnego rynku będzie rosnąć znaczenie zmian technicznych wprowadzanych według modelu innowacji „ciągnionej” przez rynek. Model ten odegrał istotną rolę we współczesnym postępie technicznym w wysoko rozwiniętych krajach kapitalistycznych. Można założyć, że w przyszłości zostanie w Polsce osiągnięty stan, gdy procesy innowacyjne będą w praktyce równie często przebiegać zgodnie z obu modelami.

Niezwykle interesujący i sprawdzony w praktyce krajów zachodnich jest model sprzężeniowy innowacji, który obecnie tam dominuje. Gdy gospodarka polska stanie się w pełni dojrzałą gospodarką rynkową, ten właśnie model można potraktować jako najbardziej pożądany dla procesów innowacyjnych.

Niezależnie od typu modelu dominującego praktycznie, procesy innowacyjne przebiegają zawsze w kilku fazach (etapach). Fazy te układają się zwykle w określone cykle, zwane cyklami rozwojowymi techniki. Według różnych autorów cykle obejmują od trzech do sześciu etapów.

Na proces innowacyjny składają się działania zróżnicowane zarówno pod względem charakteru (prace badawczo-rozwojowe, wdrożeniowe, marketing), jak i czasu oraz miejsca ich realizacji. Prace składające się na poszczególne cykle rozwojowe prowadzone są zazwyczaj w różnych jednostkach organizacyjnych gospodarki. W Polsce przedsiębiorstwo jest podmiotem uczestniczącym zwykle w ostatnich fazach. Pozostałe prace realizowane są w instytutach resortowych, Polskiej Akademii Nauk i uczelnianych oraz w centralnych laboratoriach, ośrodkach badawczo-rozwojowych (OBR), zakładach doświadczalnych itp. Jeśli jednak przedsiębiorstwo ma silne własne zaplecze rozwojowe, to może prowadzić również prace rozwojowe, a nawet badawcze. Natomiast w krajach kapitalistycznych większość tych prac prowadzona jest w przedsiębiorstwach i korporacjach.

Od dawna obserwuje się zjawisko skracania długości cykli rozwojowych, co stanowi jedną z charakterystycznych cech współczesnego postępu technicznego. Jest to głównie rezultatem usprawniania przebiegu procesów innowacyjnych.

Z chwilą pojawienia się nowego produktu na rynku rozpoczyna się zarówno jego cykl życiowy, jak również dyfuzja. Oba procesy są współzależne, a ponadto związane ze zjawiskiem innowacji. Podstawą tych powiązań jest informacja. W najnowszej literaturze światowej na temat postępu technicznego uważa się, że istotę dyfuzji stanowi właśnie rozprzestrzenianie się informacji, samą zaś innowację traktuje się w tym ujęciu jako działalność generującą informacje