Eliade Czas święty i mity5

nifl religijny związek między światem a cza kosmicznym. Kosmos uważany jest za żyjącą nostkę, która rodzi się, rozwija i zamiera osta go dnia roku, aby odrodzić się z nowym roki Przekonamy się, że takie odrodzenie narodziny, że kosmos odradza się co roku, z każdym nowym rokiem czas zaczyna się ab ir' Związki kosmiczno-czasowe są natury religi; kosmos daje się przyrównać do czasu kosmic („roku"), gdyż oba są rzeczywistościami sakra mi, dziełami bożymi. U niektórych plemion nocnoamerykańskich ten związek kosmiczn sowy ujawnia się w samej strukturze sakraln; budowli. Wobec tego, że świątynia stanowi o’ świata, zawiera ona również symbolikę ezas<j« Stwierdza się to np. u Algonkinów i u Siu) Ich święta chata, która — jak przekonaliśmy przedstawia świat, symbolizuje zarazem rok. bowiem pojmowany jest jako bieg poprzez strony świata, zaznaczone przez cztery okna i ro drzwi świętej chaty. Ludzie 2 plemienia D mówią: „Rok to krąg wokoło świata", to wokoło ich świętej chaty, która jest imago w W Indiach znajdujemy przykład jeszcze wistszy. Widzieliśmy, że postawienie ołt równoznaczne z powtórzeniem kosmogoniL teksty dodają, że „ołtarz ognia to rok”, i ją w tym sensie jego symbolikę czasową: 360' obudowy odpowiada 360 nocom roku, a 360' jadżusmati — 360 dniom (Siatapathabrahi 5, IV, 10 ilp.). Innymi słowy przy każdym niu ołtarza ognia nie tylko odtwarza się „buduje się rok”: regeneruje się czas tw od nowa. Skądinąd utożsamia się role z Pra: bogiem kosmicznym; tak więc z każdym ołtarzem zasila się Pradżapati, to znaczy świętość świata. Nie chodzi o czas świecki, o ¹

le czasowe, ale o uświęcenie czasu kosmiczne-Stawiając ołtarz dąży się do uświęcenia świata, więc do wpisania go w czas sakralny.

Analogiczną symbolikę czasową odnajdujemy symbolice kosmologicznej świątyni jerozolim-Według Józefa Flawiusza (Starożytności ży-iskie, III, VII, 7) dwanaście chlebów leżących stole oznaczało dwanaście miesięcy roku, a świe-siedemdziesięcioramienny przedstawiał „de-y¹' (to znaczy zodiakalny podział siedmiu piana dziesiętne). Świątynia była imago mundi; jdując się w ,grodku świata”, w Jerozolimie, *cała nie tylko cały kosmos, ale także „życie" •czne, to znaczy czas.

mannowi Usenerowi przypadła zasługa wycenia pokrewieństwa etymologicznego między tum a tempus, co uczynił interpretując te dwa ^:ny przy pomocy pojęcia „intersekcji” (Schnei-Kreuzigung)³⁰. Dalsze badania pozwoliły -j sprecyzować to odkrycie: „Templum oznacza it przestrzenny, tempus aspekt czasowy ruchu okręgu w przestrzeni i w czasie.”⁸¹izy sens tych faktów wydaje się następu-dla człowieka religijnego z kultur archaiczni wiat odnawia się co roku; łnny-iłowy, z każdym nowym rokiem t| odzyskuje swą pierwotną M>ść, właściwą mu w chwili, gdy wycho-stwórcy. Symbolikę tę można wyraźnie ze struktury architektonicznej sanktu-iłWobec tego, że świątynia jest zarazem par ezcellence świętym i obrazem świa-:a ona cały kosmos i równocześnie uświę-^B kosmiczne. Otóż to życie kosmiczne było »e w postaci linii kolistej utożsamianej

ner, Góiternamen, Bonn 1920 (wyd. 2). s. 191 1 nasi. ter, Krers und Kreuz, Berlin 1931, s. 38; por. tafcie

^J W. MUllcr, Dłc blaue liuttc, Wiesbaden 1954, a.