Foto0463

Warto przypomnieć, źe na potrzeby pracy magisterskiej rzadko prowadzimy badania reprezentatywne. Chodzi w niej bowiem przede wszystkim o to, aby magistrant wykazał się zarówno teoretyczną znajomością zasad prowadzenia badań, jak praktycznymi umiejętnościami ich przeprowadzenia. Dlatego też wielu promotorów jest zadowolonych, kiedy uwzględniona w badaniach próba liczy 100 osób, co znacznie ułatwia obliczenia statystyczne. Uwaga ta nie dotyczy jednak badań realizowanych na potrzeby pracy doktorskiej. Sposoby doboru próby omówiono szerzej w rozdziale 3.

2.2.1.7. Praktyczne uwagi dotyczące opracowywania koncepcji badań

Całość naszych przemyśleń dotyczących przedmiotu badań, problemów i metod badawczych znajduje odzwierciedlenie w opracowanej koncepcji badań (koncepcji pracy), zwanej też projektem badań. Właściwie przygotowana koncepcja badań to połowa sukcesu na pomyślne zrealizowanie badań i sprawne napisanie dobrej pracy kwalifikacyjnej.

Jak już wspomniano, niektórzy znawcy tych zagadnień porównują koncepcję badań (koncepcję pracy dyplomowej, magisterskiej, podyplomowej czy doktorskiej) do projektu budowli. Nie trzeba dużej wyobraźni, aby uświadomić sobie, jak przebiega na przykład budowanie domu prowadzone według niedopracowanego projektu i jakimi to się kończy efektami. Dlatego też czas przeznaczony na opracowanie koncepcji pracy kwalifikacyjnej (koncepcji badań) nie jest czasem zmarnowanym. Wręcz przeciwnie — dobrze przygotowań a koncepcja badań pozwoli sprawnie przygotować badania, skutecznie je przeprowadzić i w stosunkowo krótkim czasie napisać pracę kwalifikacyjną. Ogólny układ koncepcji oraz przykłady jego wykorzystania zawiera załącznik 1. Struktura koncepcji pracy magisterskiej jest bardzo podobna do koncepcji pracy doktorskiej. Różni się jednak od niej zakresem i szczegółowością podejmowanych problemów, liczbą wykorzystywanych technik badawczych i charakterem próby badawczej. W pracy doktorskiej jest to zazwyczaj próba reprezentatywna, natomiast w pracy magisterskiej ten wymóg nie obowiązuje.

Na podstawie dotychczasowych rozważań można sformułować kilka rad praktycznych, przydatnych przy opracowywaniu koncepcji badań (koncepcji pracy).

Po pierwsze, nie przystępujmy do opracowania koncepcji pracy, zanim przynajmniej zadowalająco nie uświadomimy sobie sytuacji problemowej i problemu badawczego, którymi chcemy się zająć. Bardzo pomocne okazuje się wówczas studiowanie literatury przedmiotu oraz materiałów z innych badań. Temat pracy kwalifikacyjnej może zostać dopracowany dopiero pod koniec prac koncepcyjnych, a nawet już w trakcie pisania pracy. Powinno to jednak nastąpić przed zatwierdzeniem tematów prac przez radę wydziału. Akcentując brak pośpiechu w ostatecznym sformułowaniu tematu pracy, chodzi nam przede wszystkim o to,

aby temat adekwatnie odzwierciedlał podjęty problem badawczy, strukturę i zawartość pracy.

Po drugie, pracując nad koncepcją badań, warto myśleć równolegle o narzędziach badawczych. Jak już wspomniano, praktycznie może to wyglądać w ten sposób, że pracujemy równolegle na 2-3 kartkach. Na jednej zapisujemy ogólny problem badawczy, na drugiej - problemy szczegółowe i zadania badawcze, na trzeciej zaś wskaźniki i niektóre pytania wskaźnikowe - do wykorzystania przy konstruowaniu narzędzi badawczych - które przychodzą nam do głowy w czasie pracy nad koncepcją badań.

Po trzecie, warto pamiętać o tym, że autorzy niektórych koncepcji zapisują w nich, oprócz ogólnego problemu badawczego i problemów szczegółowych, również zadania badawcze. Problemy badawcze są formułowane w postaci pytań, natomiast zadania badawcze mają charakter dyspozycji prakseologicznych.

Po czwarte, wreszcie - ważnym elementem koncepcji badań jest harmonogram badań (zob. załącznik 1). Harmonogram spełnia funkcję swoistego rozkładu jazdy. Jest bardzo pomocny zarówno dla magistranta (doktoranta), jak i dla promotora. Pozwala panować nad szybko upływającym czasem, spełnia funkcje stymulującą i dyscyplinującą.

Pracę nad harmonogramem często zaczynamy od ustalenia przewidywanego terminu obrony pracy magisterskiej. Następnie na osi czasu umieszczamy kolejne przedsięwzięcia, korzystając z przykładu prezentowanego w załączniku lub opierając się na kolejnych krokach procedury badawczej, prezentowanych w tabeli 22.

2.2.2. Etap drugi - realizacja badań właściwych 2.2.2.1. Wybór terenu badań

Opracowując koncepcję badań, bierzemy m.in. pod uwagę teren badań, rodzaje i wielkości prób badawczych. Teren badań to miejsce, w którym zamierzamy przeprowadzić badania. Przykładowo mogą być to jednostki i (lub) uczelnie oraz instytucje wojskowe. O wyborze terenu badań decydują przede wszystkim podjęte w badaniach problemy badawcze. Na przykład badając zjawisko kanibalizmu technicznego, nie będziemy prowadzili badań w jednostkach wojskowych, które ze względu na swą specyfikę nie posiadają sprzętu technicznego bądź posiadają go w niewielkiej liczbie. Albo inny przykład: badając zjawisko samowolnych oddaleń wśród żołnierzy zasadniczej służby wojskowej* nie będziemy prowadzili badań w jednostkach w pełni uzawodowionych.

W badaniach i w pracach o charakterze teoretycznym ważną Czynnością jest określenie tzw. węzłów informacyjnych^ C2yli określenie miejsc, gdzie można znaleźć informacje o informacjach w interesującym nas zakresie. Chodzi o osoby lub instytucje, takie np. jak ośrodki informacji naukowej, znajdujące ślę; piży każr