zrzut ekranu 19

•C| Programy Miejsca System

O O O Kozielecki Józef - Koncepcje psychologiczne człowieka.pdf

Plik Edycja Widok Przejdź Pomoc

Poprzednia ^ Następna

tj. B9 czw 26 lut, 12:16 czytelnia (!)

I

3

:.ii : I

W .

dla systemu jej wartości. Ponieważ bywa on sygnałem niebezpieczeństwa wewnętrznego, nie można przed nim uciec, tak jak się ucieka przed pędzą, cym samochodem, nie można go również zaatakować, tak jak atakuje się dzikie zwierzęta. Zwalczanie lęku wymaga bardziej subtelnych środków.

Psychoanalityczna teoria lęku jest jedną z najbardziej niejasnych części współczesnej psychoanalizy. Wiele jej twierdzeń nie opiera się na żadnych danych empirycznych. Gdyby zastosować do niej rygorystyczne kryteria metodologiczne Stefana Nowaka, to okazałoby się, że nie spełnia ona większości z nich. Teorię tę można krytykować, nie można jej jednak pominąć przy szkicowaniu portretu psychoanalitycznego.

2Jakie są źródła lęku? Dlaczego człowiek współczesny jest tak często sparaliżowany przez tę emocję? Jak stwierdziłem w poprzednich rozdziałach, ludzkie działanie jest pobudzane przez wewnętrzne siły dynamiczne, zwane popędami i dążeniami czy potrzebami. Siły te wywołują stan napięcia, który można zredukować zaspokajając popędy. Ale zaspokojenie ich nie jest łatwe; przyczyną niepowodzeń człowieka są konflikty, których nie umie rozwiązać. Konflikty między sprzecznymi popędami lub między dążeniami jednostki a dążeniami innych ludzi udaremniają zaspokojenie potrzeb, wywołują frustrację i lęk. Dziecko wychowane w rodzinie, w której matka była bardzo opiekuńcza i zapewniała mu totalne bezpieczeństwo, traci swoją wolność i niezależność. Permanentne nieza-spokojenie potrzeby niezależności i autonomii jest przyczyną powstania lęku i niepokoju. Człowiek włączony w totalnie zautomatyzowany system instytucjonalny staje się jego mało znaczącym elementem. W takich warunkach pragnienia nawiązania bliskich stosunków osobistych ze współpracownikami, zdobycia prestiżu i uznania, poczucia tożsamości - w wielu wypadkach nie spełniają się. Stała frustracja wywołuje lęk i niepokój.

Zgodnie z poglądami większości współczesnych psychoanalityków źródłem lęku są wewnętrzne konflikty i frustracje, które udaremniają zaspokojenie potrzeb bezpieczeństwa, potrzeb społecznych oraz potrzeb osobistych. Lęk, który powstaje w sytuacji konfliktowej, gdy jednostka nie jnoić osiągnąć swoich celów, jest jednocześnie sygnałem niebezpieczeń-_stwa 1 zagrożenia. Z reguły człowiek nie zdaje sobie sprawy ze źródeł swoich lęków i niepokojów.

Stany lękowe, które jednostka przeżywa, są różnorodne. Różnią się one siłą, przebiegiem i konsekwencjami. Ze względu na relacje istniejące jniędzy zagrożeniem a lękiem wyróżnia się dwa rodzaje tej emocji: lęk _normalny i lęk neurotyczny. Pierwszy z nich jest reakcją proporcjonalną do rzeczywistego zagrożenia. Czasem człowiek uświadamia sobie jego przyczyny; lęk ten nie wymaga stosowania mechanizmów obronnych. Występuje on u lekkoatletów, którzy samotnie biegną wiele kilometrów; znany jest chirurgom czy żołnierzom podejmującym ryzykowne działanie. Lęk normalny bardzo zbliża się do uczucia strachu.

Dużo poważniejszy bywa lęk neurotyczny; jest on nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia. Wymaga stosowania mechanizmów obronnych i blokady świadomości. Przykład pozwoli lepiej poznać jego źródła i konsekwencje. Pewien młody muzyk²¹ umówił się na pierwsze spotkanie z dziewczyną. Wbrew jego oczekiwaniom i nadziejom okazało się, że rozmowa z nią wywołuje lęk i niepokój. Spotkanie to okazało się całkowitym niewypałem. W tej frustracyjnej sytuacji muzyk postanowił, że nie będzie więcej zajmował się dziewczętami i że poświęci się całkowi-de sprawom muzycznym. Zapomniał o tym przykrym zdarzeniu i zaczął robić karierę zawodową. Jednak po kilku latach, gdy był już znanym i cenionym nauczycielem muzyki, stwierdził, że jego zachowanie w stosunku do kobiet jest nienormalne; w ich towarzystwie traci pewność siebie, zaczyna być sztywny i zahamowany. Kiedy omawia plany koncertów z kobietami, które organizują działalność muzyczną, staje się śmiertelnie przestraszony. Muzyk ten nie umiał wyjaśnić sobie obiektywnych przyczyn swego zachowania. Nie rozumiał, dlaczego tak panicznie boi się kobiet, które w rzeczywistości nie mogą mu zaszkodzić, które - wręcz przeciwnie - pomagają mu w robieniu kariery. Nie ulega wątpliwości, że lęk przeżywany przez muzyka miał charakter neurotyczny; był on nieproporcjonal-

²¹ Według książki R. Maya, op. dc.

&■

130

131

□

Pobrane - Przeglądark... <2) Facebook - Mozilla Fir... 0 Aleksander Radwański <2) Pobieranie plików

Kozielecki Józef - Konc...