skanuj0012

tfactoj

ł

h&tQ, WJj,

do

psychicznie chorą sąc stwierdza, że M czasie popelniema czynu nie był on zdbliiy pokierować swoim postępowaniem, rie ma świadomości lego co zrobił i z tego powodu nie można oskarżonemu przypisać winy i skazać. Natomias! sąd nakazuje umieścić pana X w szpitalu w celu ieczenia psychiatrycznego . W jakiś czas później inny sąd rczpalruja sprawę o gwałt Pan A zgwałcił panią B w okolicznościach takich to a takich. W irakcie pbskpcwan.-a sądowego okazało się. że pan A jest osobą psychicznie chorą, gdyby tak sytuacja wystąpiła w systemie u-slawowyrn, ło sąd starałby się znaleźć laki przepis w kodeksie karnym, klć-ry mówi o odpowiedzialności karnej. Q5ó.b.psychLCzni€L-Chprych. Skoro w systemie common law nie ma kodeksu karnego w rozumieniu ustawy, wówczas sąd stara się znaleźć przeczenia sądowe, klóre zapadły w sprawach podobnych. W trakcie wertowania orzeczeń sąd trafia na orzeczenie w sprawie o zranienie pana Y przez pana-X. Ponieważ w tamtej sprawie sąd uniewinnił oskarżo¹-nego ze względu na chorobę psychiczną, to skoro pan A jest również psychicznie chory, to w iłWklOm^ttiCL związku z-tym również należałoby go uniewinnić. Sąd wydaje orzeczenie stwierdzające, że o-skarżony-jest osobą psychicznie chorą ild. i w związku z tym, ponieważ nie można pana A u-znać za winnego i skazać, to sąd pana A uniewinnia i nakazuje przymusowe leczenie psychiatryczne. W swym orzeczeniu drugi sąd powołuje się na orzeczenie pierwszego sądu w sprawie o zranienie pan2 Y przez pana X, ale co jest tu najistotniejsze, sąd nie powołuje się na całe orzeczenie, ale tylko na pewną regułę (zasadę) rozstrzygnięcia, która w tym pierwszym rozstrzygnięciu jest zawarta. Ta reguła ma charakter zgeneralizowany, nie odnbsi się ona do jednego przypadku, ale można jej nadać charakter ogólny - .Nie ponosi odpowiedzialności karnej osoba psychicznie chora". Jesl to ratio decidenti zawarte w pierwszym rozstrzygnięau;

to te elementy orzeczenia sądowego, które odnoszą się do właściwości kon-kf^eTnej sprawy^jednostkowej, np. ęoaza| przestępstwa, miejsce, czas i sposób popełnienia -~^^tgBSWTO=iTo-Hflfłi!ęazy~podanyrhrpowyżei~pngykładami~prześiępśtw istnieją istotne rożni" ce.ale dotyczą orUTtylko obiter dicta, (patomiast ratio decidenti łączy te sprawy Rafio decidenti Yobiter dicta nie są częściami orzeczenia w znaczeniu przepisów proceduralnych czy w znaczeniu dwóch części orzeczenia występujących w określonej kolejności, np. najpierw ratio decidenti a później obiter dicta. Te elementy orzeczenia są przemieszane, a wyodrębnia je przede wszystkim nauka prawa, która stara się wskazać, co jest w danym orzeczeniu regułą rozstrzygnię-

®ćia, a co jest elementami odnoszącymi się do właściwości danego przypadku.

Pojęcie „system prawa” w znaczeniu systemu prawa konkretnego państwa /

Najczęściej używanym znaczeniem teirninu:.s^lem".jpravvą^.jest{zhac^enie^ako systemu prawa konkretnego państwa, np. system prawa niemieckiego;-system prenya'polskiego Ud. W tym wypadku używamy tedO pojęcia w znaczeniu systemu prawa obowiązującego w danym państwie i w danym . czasie. ^

ii Określenie „w danym państwie" oznacza system przestrzenny obowiązywania prawaj)Współcześnie prawo obbwiążujg fta pewnym terytorium - zasada W nowoczesnymprawie. Ktokolwiek znajdzie się

nalerytorium^anego państwanerfpgaie^-praw^jego panstwaj TTjwyjątki- rozszerzające od zasady terytorialnego obowi^z

ĘcFtefTeguły są wyjątRiT tónia prawaprawo danego, państwa obówTaźuie również na pokładzie słalknw morskich j powietrznych danego państwa^

Z, ^wyjątki zawyżające od zasady Teiylorialnego obowiązywania prawi -prawo danego państwa^ me obowiaz,iiiena-obsza£2LeQJaŁÓwek dvDlomatvcznvcnpańs[w obcych, które sal?ołożone na~ /terenie danego państwa - teren orzedslawicielstw dyplomatycznych ma charakter eksteryto-nalny.j

Określenie „w danym czasie’ oznacza system czasowy obowiązywania prawa - prawo podlega zmiana w' czaśie!'“l^ilRludui^ćr^ślerh prawa jest charakteryzowany zakresem przeslrzennym i

©czasowym.    i j

Pojęcie „system prawa” w znaczeniu pewnego typu systemu prawa

. system pray/3 ■'a cząnczenia

Terminujsyst&m prawa¹ używamy nWniesi wtedy, gdy stosujemy pojęci?, ta¹ państw yi świstsysfeem praw a państw posńndustnolnych. system prawd;

system prawa państw rn ij z t j ? i r. a ń sk :-;h itd. W tym wypadku pojęcia tego i::^v\v;amy ci pewnego tv:;u systemu orawa ITc Jyiy^yslemiuarawa wyodrębniamy na nodstawig-U

djże z	naczcnie dla cnnroJ.U	I i
//cnie:;	;ąu:eu uważał, i z den	ickracjc

. klimacie zimoyrn; J 'L, .*'rvler:urn ekonomie:-:

jeryterium geograficzno - istnieją stanowiska, że potpże.nje.geograficzne państwa ma bardzo

iego pań siwa i charaktaiystyki reno systemu prawa, np ickr.jcje występują wlklimacie ciepłym n dyktatury występują w

m