3582319005

Dr Alicja Żywczok Katedra Teorii Wychowania

Zagadnienia egzaminacyjne z zakresu teorii wychowania (materiał autorski)

1.    Teoria wychowania jako subdyscyplina pedagogiki. Przedmiot badań, struktura, metodologia, geneza i rozwój teorii wychowania

Teoria wychowania stanowi teoretyczne podłoże pedagogiki .

Teoria wychowania - to zbiór wewnętrznie spójnych sądów które wyjaśniają pewną grupę zjawisk lub jakąś dziedzinę rzeczywistości . Składa się z koncepcji , modeli teoretycznych oraz propozycji wychowawczych . Mają one charakter wiedzy ogólnej.

•    Teoria wychowania to wiedza o celach . metodach , formach , treściach i systemach procesu wychowawczego oraz o jego prawidłowościach , uwarunkowaniach skutkach

•    Przedmiot badań - to celowe i świadome oddziaływanie na dzieci i młodzież zgodnie z pojęciem kultury i cywilizacji.

•    Struktura - na strukturę teorii wychowania składają się teorie szczegółowe : teoria wychowania moralnego , obywatelskiego , społecznego , etycznego , zdrowotnego , ekologicznego , religijnego , technicznego , umysłowego , seksualnego .

•    Metodologia- Badania teorii wychowania :

Sondaż diagnostyczny , metoda monograficzna , metoda badania dokumentów , analiza wykresów, eksperyment, metoda biograficzna , analiza wytworów dziecka.

•    Geneza i rozwój teorii wychowania - na przełomie XIX i XX wieku nastąpił rozwój nauk humanistycznych , przyrodniczych , społecznych , a wraz z nimi teoria wychowania

2.    Zadania oraz znaczenie teorii wychowania w kontekście innych naukowych dyscyplin pedagogicznych. Zadania:

•    Diagnozuję procesy wychowania

•    Ocenia koncepcje wychowawcze , wartości

•    Proponuje mechanizmy wychowawcze

•    Analizuje i modyfikuje cele wychowania , samowychowania, próbuje je wyodrębnić

•    Analizuje system wartości ogólnoludzkich - z nich wywodzi ideały i cele wychowania (wartości witalne -zdrowie, życie , oraz wartości humanistyczne - dobro , prawda , piękno)

•    Bada , opisuje i wyjaśnia procesy dokonujące się w osobowości dzieci i młodzieży (aktywność społeczna , tendencje twórcze, rozwój poznawczy, duchowy, moralny, i estetyczny)

•    Ustala zasady wychowania - najogólniejsze normy wychowania , które obowiązują wychowawcę w toku wychowania

•    Wskazuje na konieczność respektowania wielu potrzeb psychicznych dziecka

•    Dostarcza kategorii pojęciowych , modeli teoretycznych , koncepcji wychowania

•    Ustala siłę związku wychowania z nauczaniem (istnieje nauczanie wychowujące i wychowanie nauczające)

•    Projektuję metody wychowania ( metoda - określony sposób działania)

•    Dokonuje wglądu w liczne sytuacje wychowawcze (ustala optymalne warunki w jakich dziecko może się rozwijać )

•    Problematyka autorytetu nauczyciela oraz dziecka ( dziecko wychowuje wychowawcę , wychowawca-dziecko)

3.    Czy pedagogom potrzebna jest nauka teoretyczna? Znaczenie teoretycznego przygotowania w sprawnym działaniu, praktyczne wdrożenia teorii wychowania

Każda wiedza opiera się na teorii, dlatego aby praktyka przebiegła sprawnie powinna bvć do niei wdrążona teoria. Na początku w oparciu o wiedzę i obserwację zawsze rodzi się myśl , następnie się ją ulepsza po czym na jej po czym na jej podstawie rozpoczyna się działanie. Pedagodzy korzystają z różnych teorii wielkich pedagogów , jak choćby Korczak czy Kotarbiński, niektóre ich myśli wdrążają w praktykę , inne zmieniają według własnych przekonań , doświadczeń , obserwacji. Korzystanie wielkich myśli wielkich ludzi jest wielce pomocne szczególnie dla początkujących pedagogów , gdy nie mają jeszcze wypracowanych swoich koncepcji działania jednakże nauka teoretyczna nie jest przeznaczona tylko dla niedoświadczonych ale również i dla nauczycieli , którzy wykonują zawód wiele lat, gdyż różne koncepcie wychowania pomagają w rozwijaniu swych koncepcji w samodoskonaleniu pracy i spojrzenia na wiele problemów z zupełnie innej perspektywy.

4.    wyjaśnij sens słów J. Mirskiego: „pedagogika nie jest ani czystą teoria, ani czystą praktyką, ale systemem mieszanym". Zależności między teoria, metodyką a praktyką pedagogiczną.

Teoria wychowania - to zbiór wewnętrznie spójnych sądów które wyjaśniają pewną grupę zjawisk lub jakąś dziedzinę rzeczywistości . Składa się z koncepcji , modeli teoretycznych oraz propozycji wychowawczych . Mają one charakter wiedzy ogólnej.

Swoistość pedagogiki polega na łączeniu funkcji teoretycznych praktycznych .

Praktyka- jest samym działaniem w trakcie którego nabywa się doświadczenia oraz wiedzę dotyczącą tego działania, podaje rozwiązania.

I.    Celowe działanie zmierzające do wykonania określonego zadania

II.    Doświadczenie z danej dziedziny nabyte wyniku takich działań , np. w pracy zawodowej