3582322030

ENERGETYKA EKOLOGICZNA

Budżet energetyczny heter otr ofów - suma wydatków energetycznych na wszystkie czynności życiowe.

Znajomość budżetów energetycznych pozwala:

•    ocenić szansę przeżycia i wydania potomstwa przez indywidualnego osobnika, a zatem odgrywa znaczną rolę zarówno w przebiegu procesów ewolucyjnych (powstawanie adaptacji), jak i ekologicznych (dynamika populacji)

(energia jest najważniejszym zasobem wykorzystywanym przez organizmy)

•    znajomość budżetów energetycznych pozwala wnioskować o przepływie energii i materii w układach ekologicznych

Składowe budżetu energetycznego:

respiracja + produkcja

lub koszty utrzymania (koszty bytowe) + koszty wzrostu i reprodukcji

W praktyce:

•    metabolizm podstawowy BMR (najmniejsza ilość energii konieczna do utrzymania organizmu przy życiu, u stałocieplnych 1/4-1/3 całkowitego budżetu)

Metabolizm podstawowy wykazuje wyraźny związek z masą ciała, jego wartość mierzymy w kaloriach lub dżulach (1 cal - 4,18 J)

Ssaki:    Ptaki:

Gryzonie - 2,99 W⁴®⁵    Wróblowate - 3,73 W⁰¹⁹

Owadożeme - 11,26 W^0,81    Niewróblowate - 2,18 W^0,73

Kopytne - 0,96 W¹-⁸³ Drapieżne - 3,39 W^0,70

•    koszty przetwarzania i trawienia spożytego pokarmu (SDA) - do 30% całkowitego budżetu

•    aktywność mchowa (ssaki w biegu - metabolizm 3 do 5 razy wyższy,

ptaki w locie - metabolizm do 10 razy wyższy)

•    wpływ temperatury na metabolizm i koszty termoregulacji (w przypadku małych zwierząt stałocieplnych stanowić może istotny składnik budżetu energetycznego

= c(t¹ -1«) - metabolizm w danej temperaturze (M® - BMR) - koszty termoregulacji w danej temperaturze c - współczynnik całkowitej przewodności cieplnej tb - temperatura ciała t_a - temperatura otoczenia

Wartość współczynnika przewodności cieplnej c (wzależności od ciężaru ciała W)

Ssaki:

Gryzonie

Owadożeme

Kopytne

Drapieżne

0,43 W⁰-⁵⁸ 0,41 W¹¹⁵⁴ 0,59 W²⁵⁶ 1,00 W⁰-³⁴

Ptaki: Wrób Iowa tE Niewróblowate

0,33 W⁰^⁴ 0,73 W⁰¹⁵⁸

1

koszty wzrostu i reprodukcji

Średni dzienny budżet energetyczny wynosi: ptaki - 12.06W⁰’⁶⁸ (3 x BMR) ssaki- 7,01 W^0,7' (2xBMR)

W - ciężar ciała osobnika

Dzienny budżet energetyczny obliczamy w/g wzoru:

DEB = Li(T; x Ej) (w ujęciu bezwzględnym)

Tj - czas spędzony przy i-tej czynności

Ej - energetyczny koszt wykonywania i-tej czynności w jednostce czasu DEB = BMR/100 x £i (pjkj) (w ujęciu względnym, procentowym)

Pi - procent doby spędzany na i-tej czynności

2

ki - współczynnik przyrostu metabolizmu w stosunku do BMR dla i-tej czynności