3582468858

Fizjologia wysiłku fizycznego

Wykład 5. i 6. Testy wydolnościowe. Adaptacje do wysiłku i czynniki determinujące wydolność.

1. Koncepcja testów wydolnościowych.

Test wydolnościowy - kontrola zdolności wysiłkowych całego organizmu sportowca. Podczas testu mierzone są zarówno parametry fizyczne jak: krew, oddech, częstość skurczów serca, ilość oddechów, ale także odczucia psychiczne. To badany przerywa test po osiągnięciu, w subiektywnej ocenie, swoich maksymalnych możliwości. Każdy posiada inne parametry fizyczne i psychiczne, dlatego w celu osiągnięcia najbardziej zadawalających efektów treningowych należy brać pod uwagę swój wynik testu, a nie przypadkowy program treningowy. Wynikiem testu wytrzymałościowego są przede wszystkim parametry wytrzymałości tlenowej:

•    V02 max - wydolnoścć aerobowa (tlenowa) mierzona relatywną do masy ciała [kg] wielkością maksymalnego poboru tlenu [ml] w trakcie jednej minuty [min];

•    HRmax - tętno maksymalne;

•    HR na progu LT - tętno na progu przemian aerobowych (tlenowych);

•    GR na progu AT - tętno na progu przemian anaerobowych (beztlenowych).

Istotą treningu wytrzymałościowego jest określenie poziomu wydolności aerobowej. W warunkach laboratoryjnych oznacza się ją przy użyciu skomplikowanego oprzyrządowania: przede wszystkim cykloergometru (roweru) i analizatora gazowego wydychanego powietrza. Badanie wymaga wcześniejszej konsultacji lekarskiej (wysiłek ma charakter maksymalny) i obecności lekarza podczas próby. Podobnie jest z oznaczaniem progu przemian beztlenowych - tutaj dodatkowo pobierane są próbki krwi żylnej w celu analizy zakwaszenia. Dla potrzeb treningu rekreacyjnego można zastosować pośrednie próby oceny wydolności tlenowej. Nie pozwalają one wprawdzie na wyznaczenie progu przemian beztlenowych, jednak z pewnym przybliżeniem można za ich pomocą oszacować maksymalny pułap tlenowy. Wykorzystuje się tutaj wspomnianą zależność liniowego wzrostu częstości skurczów serca w zależności od zastosowanego obicążenia. Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na określonym poziomie intensywności (wyrażonym tętnem - HR lub mocą - P). Poziom ten zależny jest od wielu zmiennych takich jak m.in. wiek, płeć, stan zdrowia czy cel treningowy. Inne obicążenia oraz intensywność treningu będziemy stosować, aby przyspieszyć spalanie tkanki tłuszczowej, a inne przygotowując się do startu w rowerowym rajdzie górskim. Wyznaczone na podstawie indywidualnych testów wydolnościowych strefy intensywności wysiłku pozwalają realizować założenia treningowe w oparciu o wymaganą pracę określonej intensywności:

•    strefa aktywnego wypoczynku (AR, ang. active recovery) - w której wykonywana praca ma za zadanie przyspieszyć procesy wypoczynku po intensywnych wysiłkach;

•    strefa niskiej intensywności (LI, ang. Iow intensity) - w której wykonywana praca ma za zadanie zwiększać zdolność do wykonywania długotrwałych wysiłków w warunkach umiarkowanego zmęczenia;

•    strefa średniej intensywności (MI, ang. middle intensity) - w której wykonywana praca ma za zadanie zwiększać zdolność do wykonywania wysiłków o charakterze tlenowym (aerobowym), a prowadzona przez dłuższy czas umożliwia spalanie tkanki tłuszczowej;

•    strefa wysokiej intensywności (HI, ang. high intensity) - w której wykonywana praca ma za zadanie sprzyjać adaptacji do wysiłków o znaczącym udziale metabolizmu beztlenowego typowych dla np. gry w sąuasha, tenisa, grach zespołowych, kolarstwa górkiego czy sportach walki;