4130648883

BOŻE NARODZENIE INACZEJ

Wiemy dokładnie jak wyglądają tradycyjne Święta Bożego Narodzenia w większości polskich domów. Może jednak chcielibyście poznać zwyczaje występujące w innych zakątkach świata? W większości krajów wyznających religię chrześcijańską Boże Narodzenie jest jednym z najważniejszych i najbardziej uroczyście obchodzonych świąt, ale nie oznacza to, że wszystkie zwyczaje związane z celebrowaniem tego wydarzenia są identyczne.

Tradycje świąteczne za granicą

Nieco odbiegające od znanych nam corocznych obchodów narodzin Chrystusa są tradycje u naszych wschodnich sąsiadów należących do Kościoła Prawosławnego. Różnice zaczynają się już od samej daty święta, która wypada 13 dni później niż w Kościele Katolickim. Skąd ta rozbieżność? Otóż do roku 1582 data święta była wspólna dla wszystkich. Zmieniło się to dopiero po reformie papieża Grzegorza XIII, czyli zmianie kalendarza juliańskiego, którym posługuje się w liturgii Kościół Prawosławny, na kalendarz gregoriański, obowiązujący do dziś w Kościele Katolickim. Kościół Wschodni nie przyjął tej reformy i nadal kieruje się juliańskim kalendarzem.

Prawosławni wierni już 40 dni przed samym świętem rozpoczynają post. Polega on m.in. na powstrzymywaniu się od jedzenia pokarmów pochodzenia zwierzęcego, a więc nie tylko mięsa i jego przetworów, ale również nabiału. Rzadko jednak dotyczy to również ryb. Sama Wigilia jest dniem ścisłego postu i powinno się wstrzymywać od spożywania posiłków tego dnia aż do wieczerzy, a jej nazwa w języku słowiańskim - Soczelnik, wskazuje, że podaje się soczystą kaszę - socziwo, inaczej zwaną kutią, sporządzaną z pszenicy, miodu, maku i bakalii... Na stole znajduje się także poświęcony chleb ofiarny - tzw. prosfora (zastępująca opłatek). Jest to niewielka bułeczka przypominająca kształtem maleńką babkę, na której są odciśnięte wizerunki Chrystusa. Każda z dwóch stron prostoty symbolizuje dwie natury Chrystusa: boską i ludzką.

Rozpoczęcie obchodów Narodzenia Dzieciątka zalecane jest po północy z 6 na 7 stycznia (według dzisiejszego kalendarza), ale parafie ustalają tę godzinę w zależności od własnej tradycji. Wtedy ma miejsce świąteczna Eucharystia. W cerkwiach nie ma żłóbka, jest za to Ikona Narodzenia Chrystusa, przed którą wierni się modlą, kłaniają i całują ją. W niej opowiedziana jest cala historia święta, dlatego wieczorem i w nocy ikona jest wystawiana na środek świątyni do adoracji. Na tradycyjnej ikonie Bożego Narodzenia Dzieciątko Jezus jest bardzo małe. łest to nawiązanie do ewangelicznej przypowieści o ziarnku gorczycy. Narodzony Chrystus zawsze przedstawiany jest w centralnej części ikony. Natomiast Matka Boża jest nieproporcjonalnie większa od pozostałych postaci oraz znajduje się tuż obok maleńkiego Jezusa. W prawej dolnej części znajduje się przygnębiony Józef, słuchający jakiejś postaci. Ma to oznaczać, iż Józef nie może do końca uwierzyć w to, że Mesjasz przychodzi na świat w tak skromnych warunkach. Przedstawiona jest tam poszarpana skalista góra, która symbolizuje trudny, nieprzychylny świat od czasu wygnania człowieka z Raju. Na ikonie występują także chóry anielskie, pasterze i Mędrcy ze Wschodu.

Aż 11 dni Kościół głosi Narodzenie Pana, dlatego piątki i środy, a więc dni tradycyjnie postne, prze-nazwę Swiatok - dni świątecznych. Boże Narodzenie

temtak^w^o^ehB totol/c^^.^z^Oflajrr^^ięd^czy u naszych zachodnich sąsiadów te święta mają taką

Przygotowania do świąt rozpoczynają się w Niemczech już na cztery tygodnie przed Wigilią - w pierwszą niedzielę adwentu. W większości mieszkań pojawiają się w tym dniu adwentowe wieńce z jodły lub świerku przystrojone fioletowymi wstążkami i czterema świeczkami. W pierwszą niedzielę wolno zapalić tylko jedną świecę. W każdą kolejną niedzielę wypala się jedną ze świec, aż do czwartej przed samą Wigilią. W wielu

ubraniu otoczony kangurami i misiami koala.

miastach odbywają się w czasie adwentu kiermasze bożonarodzeniowe, na których można kupić różnego rodzaju ozdoby choinkowe, słodkie przysmaki, prezenty lub posłuchać kolęd. Dodatkową atrakcją takich jarmarków są karuzele, strzelnice i tory gokartowe oraz specjalnie dla najmłodszych spotkania i rozmowy z Mikołajem. Największa uczta niemieckiego Bożego Narodzenia nie jest, w przeciwieństwie do Polski, w dzień Wigilii, lecz w pierwszy dzień świąt. Na wigilijnych stołach podaje się głównie ziemniaczaną sałatkę lub pieczoną kiełbasę. Przy stole nie zostawia się miejsca dla niespodziewanego gościa. Różnicą jest także to, że dzieci nie muszą czekać na pierwszą gwiazdkę, żeby dobrać się do prezentów. W wigilijny wieczór otrzymują „kolorowy talerz” ze słodyczami i owocami. Kształtem przypomina nowo narodzone dzieciątko zawinięte w becik.

Jednak są zwyczaje podobne do polskich. 0 północy ewangelicy i katolicy przybywają do swoich kościołów na pasterkę. Nieodłącznym elementem wystroju mieszkań jest choinka. To właśnie z Niemiec pochodzi zwyczaj strojenia świątecznego drzewka i został przyjęty między innymi w naszym kraju.

W Czechach natomiast, w kraju, w którym prawie 60 proc. społeczeństwa twierdzi, że jest ateistami, Boże Narodzenie to przede wszystkim tradycja obyczajowa i święto dla dzieci. Do najpopularniejszych zwyczajów bożonarodzeniowych przestrzeganych do dzisiaj przez wiele czeskich rodzin należy zapalanie czterech świeczek na wieńcu adwentowym. Jednak najważniejszym elementem świąt jest Wigilia, która w Czechach jest dniem wolnym od pracy. Po ubraniu choinki, którą bardzo często jest sosna, Czesi zasiadają do stołu wigilijnego. Wieloletnią tradycją w tym kraju są bajki wyświetlane przez wszystkie czeskie stacje telewizyjne w wieczór wigilijny. Jednak najprzyjemniejszym elementem wieczoru wigilijnego są prezenty, które Czechom przynosi „Jeżiszek” (Je-zusik). Wszystkim, którzy 24 grudnia do pojawienia się na niebie pierwszej gwiazdy przestrzegali postu, w nagrodę może zjawić się „zlate prasatko” (zloty prosiaczek).

Ciekawie jest też poznać tradycje związane z 25 grudnia kilku położonych na innych kontynentach i obcych nam kulturowo krajów. W Meksyku uroczystości bożonarodzeniowe zaczynają się dziewięć dni wcześniej. Każdej nocy odbywa się procesja, która ma przypominać poszukiwanie przez Maryję i Józefa betlejemskiej gospody. Na przedzie procesji idzie dwoje ludzi, którzy wyobrażają Maryję i Józefa. Wierni, chodząc od domu do domu, śpiewają radosne pieśni. Ostatniego dnia w jednym z domów otwierają się drzwi i uprzejmi gospodarze zapraszają pielgrzymów do środka. W tym okresie odwiedza się znajomych, wymieniając przy tym prezenty. Specjalnie dla dzieci wiesza się przy suficie kolorowe kubeczki napełnione piaskiem lub mąką, a wśród nich jeden z niespodzianką. Dzieci odgadują, w którym kubeczku ukryty jest prezent.

W Kamerunie Boże Narodzenie jest przede wszystkim świętem dzieci. W tym czasie mają one miesiąc wakacji po to, aby pomóc rodzicom przy zbiorach kawy i orzeszków arachidowych. Jednak dzień 24 grudnia jest ich świętem. Dzieci zbierają się przy ogniskach. Odmawiają modlitwę liturgiczną i czytają wyjątki z Pisma Świętego, a potem zaczynają się śpiewy i tańce, które trwają przez całą noc.

W Boliwii mieszkańcy nazywają Boże Narodzenie „Świętem Dzieciątka Zbawiciela". Budują szopki i umieszczająw nich postacie ludzi i zwierząt. W dniu 24 grudnia rodziny wyruszają w pochodzie w stronę kościoła. Każdy niesie „swoje" Dzieciątko. Po Mszy św. ustawiają się w długim szeregu i czekają na po-

GRUOZIEŃ 2007 (102)