5987092313

4

Część A. Prawo pracy

Zbiorowe prawo pracy jest unormowane w Kodeksie pracy i w przepisach szczegółowych m.in. w ustawie o związkach zawodowych czy ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.

3. Funkcje prawa pracy

Prawo pracy umożliwia stronom stosunku pracy najlepszą realizację ich celów. Pracodawcy dążą do osiągnięcia możliwie największego zysku, w związku z tym chcieliby, aby pracownicy za najniższe wynagrodzenie pracowali najbardziej wydajnie. Pracownicy są z kolei zainteresowani osiągnięciem najwyższego wynagrodzenia przy możliwie najniższym zaangażowaniu i nakładzie pracy. Pogodzeniem dla tych sprzecznych interesów wydają się być podstawowe i najważniejsze z funkcji prawa pracy tj. ochronna i organizatorska.

I. Funkcja ochronna

Według tej funkcji prawo pracy ma na celu ochronę praw pracowników. Ustala ono więc pewne gwarancje i korzyści dla osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy. Kodeks pracy wyznacza minimalne standardy uprawnień oraz maksymalne standardy obowiązków pracowniczych. Strony stosunku pracy mogą dokonywać odstępstw od tych standardów' jedynie na korzyść pracowników, co określane jest mianem tzw. semiimperatywności norm prawa pracy. Funkcję ochronną prawa pracy najpełniej wyraża art. 18 KP. Według § 1 tego przepisu ustalenia poczynione przez strony stosunku pracy nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy, a postanowienia umów sprzeczne z minimalnymi standardami wyznaczonymi przez prawo pracy, są nieważne z mocy prawa, zamiast nich stosuje się przepisy prawa pracy (§ 2).

Funkcja ochronna realizow'ana jest również poprzez powszechną, a także szczególną ochronę trwałości stosunku pracy. W przypadku powszechnej ochrony trwałości stosunku pracy ustawodawca nakłada na pracodawcę szczególne obowiązki w przypadku jego chęci rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy. Przykładow o powinien on wówczas poinformować pracownika o powodach rozwiązania z nim stosunku pracy, a ponadto powody te muszą mieścić się w dopuszczalnym przez ustawodawcę katalogu przyczyn rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę. Ustawodawca wprowadza również szczególny system kontroli legalności zwolnienia pracownika. Kontrola ta sprawowana jest przez organizacje związkowe pracowników, sądy pracy i państwową inspekcję pracy. Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy polega na ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę z pracownikami znajdującymi się w szczególnej sytuacji osobistej lub zawodowej.

Funkcja ta przejawia się również w wielu innych przepisach gwarantujących ochronę praw i wolności pracowniczych.

Czerniak-Swędziol, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, wyd. 1, Repetytoria C.H.Beck