plik


WSTYD i POCZUCIE WINY Poczucie winy i poczucie wstydu s zwykle ze sob powizane, wynika mog z tego samego zachowania lub jego zaniechania. Rozpoznanie obydwu stanw, rozr|nienie ich, osobna konfrontacja z ka|dym z tych uczu i terapia jest nieodzowna w procesie trzezwienia alkoholika. Dla wikszo[ci alkoholikw konfrontacja ze wstydem jest znacznie trudniejsza. Poczucie winy wynika z pogwaBcenia, naruszenia zasad, wBasnych norm, warto[ci (po pijanemu pobiBem |on), wadliwego dziaBania (znowu zawaliBem przez picie w pracy). Wstyd wynika z doznania pora|ki (zawd miBosny), uBomno[ci, choroby, kalectwa, nieakceptowanego ograniczenia, nie sprostanie wyznaczonym sobie zadaniom, braku wBadzy, kontroli (nie potrafi kontrolowa swojego picia). To wBa[nie sprawia |e czBowiek czuje si nic nie wart, wadliwy, uBomny, gorszy od innych. Alkoholik czsto czuje si podBym. Tyle, |e alkoholik - nawet nie pijcy - mo|e czu si podBy na dwa sposoby. Nie rozr|nienie tych dwch sposobw, i nie nauczenie radzenia sobie z ka|dym z nich oddzielnie mo|e spowodowa zasadnicz trudno[ w osigniciu prawdziwej trzezwo[ci. Istniej znaczce r|nice midzy czuciem si podBym z racji winy i czuciem si podBym z racji wstydu: - Wina dotyczy tego co robi (moje zachowanie byBo nie w porzdku). - Wstyd dotyczy tego czym jestem (to ja jestem nie w porzdku). Wstyd zwizany jest z ograniczeniem, uBomno[ci, doznaniem pora|ki. Ka|dy czBowiek z racji tego, |e jest wBa[nie czBowiekiem a nie bogiem jest z natury swej ograniczony. Aby w peBni czu si czBowiekiem nieodzowne jest uznanie wBasnych ograniczeD. I tak uznaniem zasadniczego ograniczenia jest dla alkoholika uznanie utraty kontroli nad swoim piciem i |yciem. Poczucie wstydu informuje nas o tym, |e nie potrafimy, |e nie umiemy osign celu, ktry sobie wyznaczyli[my - np. kontrolowanie picia, sprawowanie wBadzy i peBnej kontroli. To tak jakby czBowiek bez ng prbowaB sobie i wszystkim dookoBa udowodni, |e mo|e biega, zamiast uzna swoje w tej kwestii ograniczenie i skoncentrowa swoj energi na tym jak |y coraz lepiej obywajc si bez biegania. Uznanie swoich ograniczeD daje mo|liwo[ poczucia rwnowagi. W do[wiadczeniu wstydu kryje si wa|na lekcja dla alkoholika. Pozna wstyd to wBa[nie u[wiadomi sobie wBasne ograniczenie, czyli to, |e pewne rzeczy s poza zasigiem woli. Jest tak, |e alkoholik pije, mimo |e nie chce, pije bo jest alkoholikiem. Wstyd pojawia si czsto na skutek niepowodzenia w zdobyciu siB woli tego, czego wol osign si nie da. Alkoholik prbuje ukry swoj sBabo[, swoje zasadnicze ograniczenie polegajce na tym, |e nie mo|e on wypi najmniejszej dawki alkoholu. U|ywa wic alkoholu do tego |eby inni, a tak|e on sam, nie widzieli tego. Ustawicznie i wci| prbuje kontrolowa nie mogc pogodzi si ze swoim ograniczeniem. Nieustannie porwnuje si do pijcych kontrolowanie ludzi, o ktrych mwi si wtedy: "normalni ludzie". W tym momencie "normalno[" = kontroli nad ilo[ci wypijanego alkoholu. Alkoholik koncentruje si wic gBwnie na tym jednym, jedynym aspekcie "normalno[ci". Poniewa| nie panuje nad swoim piciem ta wyznaczona przez niego granica "normalno[ci" nie mo|e by osignita. W zwizku z tym prze|ywa wstyd, czuje si gorszy, "nienormalny". . Brak akceptacji tego ograniczenia powoduje cigB koncentracj wBa[nie na nim bez dostrzegania innych aspektw "normalno[ci" powoduje cigB potrzeb walki i udowadniania sobie, |e "mog pi tak jak inni". Alkoholik woli przyzna si do winy i ponie[ odpowiedzialno[ za to co zrobiB po pijanemu, ni| uzna, |e nie panuje nad swoim piciem. Widzi to bowiem w kategoriach |yciowej klski. Imponujcy sukces AA w leczeniu alkoholizmu i innych uzale|nieD wynika bezpo[rednio ze skuteczno[ci AA jako terapii konkretnej nastawionej na prac ze wstydem. Traktowanie picia w kategoriach moralnych rodzi poczucie winy. Przyjcie, uznanie, |e alkoholizm jest chorob budzi wstyd czyli spotkanie si z wBasnym ograniczeniem. Celem terapii wstydu jest wBa[nie akceptacja zasadniczego ograniczenia. Jest to zgodne z AA-owsk zasad ograniczonej kontroli i ograniczonej zale|no[ci (mog zrobi co[ ale nie mog zrobi wszystkiego) [wietnie ilustruje to "modlitwa o pogod ducha": "Bo|e u|ycz mi pogody ducha, abym godziB si z tym czego nie mog zmieni, odwagi, abym zmieniaB to co mog zmieni i mdro[ci abym odr|niaB jedno od drugiego". Poczucie winy Poczucie winy jest uczuciem, ktre wystpuje w wyniku pogwaBcenia, naruszenia zasad, praw moralnych, ktre czBowiek uznaje za wBasne. Jest uczuciem prze|ywanym najcz[ciej z innymi destrukcyjnymi uczuciami : wstydem, strachem, poczuciem osamotnienia. . Przede wszystkim poczucie winy jest zwizane z przekonaniem |e jest si zBym z powodu jakiego[ dziaBania lub zaniechania go, |e jest si niegodziwym i niedobrym. W procesie zdrowienia alkoholika nieodzowne jest rozr|nienie midzy wstydem i poczuciem winy i osobna praca nad tymi problemami. Poczucie winy pojawia si najcz[ciej wtedy, gdy czBowiek naruszy, przekroczy swj wBasny kodeks moralny, zBamie jak[ zasad, wBasn norm, naruszy uznawany przez siebie system warto[ci. Poczucie winy ujawnia si w oskar|eniach typu: "Jak mogBem tak postpi, skrzywdziBem swoj rodzin, to co zrobiBem byBo zBe". Aczy si wic [ci[le z wyrzutami sumienia. W rozr|nieniu tego co robimy dobrze, a co zle pomaga nam wBa[nie sumienie. Poczucie winy informuje nas zatem, |e wBa[nie zrobili[my co[ wbrew wBasnym normom i warto[ciom tak samo jak bl informuje nas o chorobie ciaBa. Na te informacje mo|na reagowa r|nie. Mo|na, majc wrzody |oBdka, objada si cebul, liczc na to, |e tym razem nie zaboli, mo|na bra tabletki przeciwblowe i je[ dalej, mo|na te| zmieni diet i zacz si leczy. Jedno jest pewne: gdyby nie bl nie wiadomo by byBo, |e co[ w ogle jest chore i |e nale|y podj jakie[ dziaBania by wyzdrowie. Je[li potraktowa poczucie winy jako taki wBa[nie sygnaB pByncy z naszego sumienia, to daje on nam mo|liwo[ u[wiadomienia sobie, |e zrobili[my co[ wbrew naszym normom i nauczenia si, co zrobi aby nie powtarza tego w przyszBo[ci. To jest dojrzaBe i konstruktywne spojrzenie na wBasne poczucie winy. Taka postawa wymaga jednak realistycznego spojrzenia na siebie i brania odpowiedzialno[ci za swoje czyny. Potraktowanie poczucia winy jako uczucia, ktre w rezultacie sBu|y naszemu lepszemu funkcjonowaniu jest konstruktywne. Natomiast cigBe trwanie w poczuciu winy, znieczulanie go np. alkoholem, robienie r|nych, tylko pozornych dziaBaD w celu zlikwidowania go - powoduje, |e uczucie to mo|e sta si niszczc, cigle odnawiajc si siB. To tak jak wyobra|anie sobie, |e sposobem na pozbycie si grzyba ze [ciany jest cigBe malowanie tej [ciany now warstw farby. Niektrzy ludzie s wrcz specjalistami w obwinianiu siebie i trwaniu w tym stanie chocia| czuj si w nim bardzo nieszcz[liwi. Poczucie winy mo|e si wiza z jakim[ konkretnym zdarzeniem, dokonaniem konkretnego czynu lub te| wynika oglnie ze zBego nastawienia do siebie, agresji wobec siebie. Skd si to bierze? Poczucie winy ksztaBtuje si ju| w dzieciDstwie. Je[li dziecko otrzymuje komunikaty typu: "To co robisz mnie unieszcz[liwia", "gdyby[ si lepiej uczyB nie piBbym wdki", "gdyby nie ty, to.. . itp.". Dziecko bierze odpowiedzialno[ za samopoczucie rodzicw. Gdy nie uda mu si zaspokoi ich oczekiwaD - czuje si winne. Rodzice s dla dziecka niepodwa|alnymi autorytetami. Dlatego Batwiej jest dziecku przyj, |e to ono jest winne ni| podwa|y autorytet rodzicw. Istniej ludzie o takim stopniu powinno[ci, |e cigle czuj si winni. Cho tak naprawd nie popeBniaj |adnych niemoralnych czynw. Cign za sob swoj przeszBo[ jak wr peBen poczucia winy. Gdziekolwiek si porusz wci| cign za sob swoj przeszBo[ i to ni si gBwnie zajmuj. Je|eli z tego co mi si przydarza wycigam tylko negatywne informacje o sobie, to jasne, |e jakakolwiek zmiana jest niemo|liwa bo kto[ kto jest do niczego nie mo|e by zdolny do konstruktywnych zmian. Tworzy si wic bBdne koBo uzale|nionego my[lenia. Poczucie winy zaczyna usprawiedliwia niepowodzenia |yciowe: "Jestem winny, nie zasBuguj wic na lepsze |ycie, nie zasBuguj na miBo[ itp." Poczucie winy wi|e si czsto z oczekiwaniem lub strachem przed kar. W przypadku przekroczenia norm prawnych kar wymierza sd. Odbycie kary wymierzonej przez wymiar sprawiedliwo[ci, przynajmniej teoretycznie wi|e si z odkupieniem winy. Jednak czBowiek sam dla siebie jest znacznie surowszym sdzi. Ju| bowiem samo nieustanne trwanie w poczuciu winy jest swoistym samobiczowaniem czyli karaniem si. Pijcy alkoholik za swoje przekonanie o tym, |e jest winny, skazuje si przecie| na kar [mierci, powoln, rozBo|on na raty. To takie do|ywocie z jednoczesnym wyrokiem [mierci bez okre[lenia daty wykonania wyroku - mo|e dzi[, mo|e po nastpnym cigu. Bez okre[lenia sposobu wykonania wyroku: mo|e marsko[ wtroby, mo|e delirium, wypadek samochodowy. Czsto skazaniec nie wytrzymuje cierpienia, niepewno[ci, strachu i popeBnia samobjstwo. Alkoholik czuje si winny najcz[ciej dlatego, |e pije, czyli traktuje picie jako wykroczenie przeciwko wBasnym normom moralnym. Czuje si winnym temu, |e jest alkoholikiem. Alkoholizm jest chorob. A choroba to nie wykroczenie tylko niemoc. I dlatego nie mo|na jej ocenia w kategoriach moralnych. Alkoholik nie jest ani zBy ani dobry - jest chory. Je[li chory to podlegajcy pewnemu ograniczeniu, ktre wi|e si z chorob. W tym wypadku jest to niemo|no[ kontrolowania swojego picia i zwizane z tym poczucie wstydu. Koncentrowanie si na poczuciu winy mo|e by zwizane ze strachem przed spotkaniem z rzeczywisto[ci, z prawd o sobie, z terazniejszo[ci. Np. "czuj si winny z powodu mojego ostatniego picia, w zwizku z tym, pij |eby o tym zapomnie, |eby sobie z tym poradzi. Potguje przez to jeszcze bardziej swoje poczucie winy. To co mog zrobi to znw si napi .. itd.". Tak naprawd to caBa energia skoncentrowana jest na przeszBo[ci bez wycigania konstruktywnych wnioskw dajcych szans realnego spojrzenia na siebie i to co naprawd robi tu i teraz - czyli to, |e np. poczucie winy mo|e by niezBym powodem do dalszego picia. Lepiej wic przyj, |e poczucie winy, jest tak ogromne, |e nic z tym ju| nie mo|na zrobi, |e jest si zBym, okrutnym czy te| samotnym i przez nikogo nie zrozumiaBym mczennikiem, ktry musi wci| pokutowa za swoje winy. Jedynie alkohol mo|e przynie[ chwilow ulg w cierpieniu. S te| ludzie, ktrzy tak przywykli do czucia si winnymi. |e ch uwolnienia ich od tego balastu sprawiBaby |e dopiero poczuliby si zle. Grzebanie i rozpamitywanie tego, |e jeste[my czemu[ winni, |e jeste[my gorsi, sprawia, |e na tym gBwnie skoncentrowana jest energia, babranie si w przeszBo[ci i wBasnej nieudaczno[ci skutecznie chroni przed konieczno[ci zmiany. JAK RADZI SOBIE Z POCZUCIEM WINY? 1.) Aby uwolni si od poczucia winy mo|na stara si zado[uczyni osobom przez siebie skrzywdzonym. Mwi o tym 8 i 9 krok AA: "Zrobili[my list osb, ktre skrzywdzili[my i stali[my si gotowi zado[uczyni im wszystkim". "Zado[uczynili[my osobi[cie wszystkim, wobec ktrych byBo to mo|liwe, z wyjtkiem tych przypadkw gdy zraniBoby to ich lub innych". 2.) Obok tego aby inni przebaczyli, niezwykle istotne jest przebaczenie sobie samemu. 3.) Niezwykle istotn spraw jest potraktowanie poczucia winy jako sygnaBu, |e naruszyli[my jak[ osobist norm i sprawi aby to si nie powtrzyBo w przyszBo[ci. Warto zatem wykorzysta to nieprzyjemne uczucie do zainicjowania nowych, dobrych dla nas dziaBaD. Zdarza si jednak czasem, |e nie warto dBu|ej stosowa si do norm, za ktre czujemy si odpowiedzialni, albo ktrych naruszenie wzbudzaBo w nas poczucie winy. Np. poczucie winy mo|e mie zrdBo w zBamaniu reguB narzuconych, faBszywie przez nas przyjtych: - dziecko Bamie reguB rodzinn utrzymywania w tajemnicy choroby alkoholowej ojca. Ma w zwizku z tym poczucie winy. Je[li stwierdzimy, |e nie warto trzyma si jakiej[ normy, wtedy nale|y j uaktualni, zastpi inn lub odrzuci. 4.) Je[li trwasz w poczuciu winy warto sobie rwnie| odpowiedzie uczciwie na pytania: "do czego mi to sBu|y? Po co mi jest potrzebne? Co w ten sposb sobie zaBatwiam?" 5.) Pomocne w radzeniu sobie z poczuciem winy mog by rwnie| afirmacje np.: - Mam prawo popeBnia bBdy. - Nie popeBniBem takiego bBdu, ktry mgBby mi zrujnowa |ycie.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wstyd i poczucie winy
O POCZUCIU WINY
EMC poczucie winy skrypt
ARTYKUŁY MANIPULACJA W POCZUCIU WINY
Pojęcie i charakterystyka poczucia winy
Poczucie winy jak si go pozby
Poczucie winy w kulturze Zachodu
Poczucie winy jak się go pozbyć
Gill Piątek Największe poczucie winy mam wobec mieszkańców
Od poczucia podmiotowości fragment
! Średniowiecze miedzy zlem a poczuciem skruchy wielki testament
Izabela Lebuda Kształtowanie poczucia sukcesu nauczycieli
wstyd wina narzedzie
Poczucie wewnętrznego spełnienia

więcej podobnych podstron