16328

Morfogeneza wg. M. Archer - próba wyjaśniania zmian o charakterze ustrojowym, całościowym. System społeczny, polityczny sam wytwarza możliwości autotransformacji, sam potrafi się zmieniać. Systemy organiczne zmieniają się w toku długotrwałych ewolucji, natomiast rzeczywistość społeczna, kulturowa, polityczna może podlec gwałtownej restrukturyzacji. Morfogeneza polega próbie wyjaśniania gwałtownych zmian ze wskazaniem na relacje pomiędzy strukturą społeczną a działaniem indywidualnej jednostki. Według pierwszego podejścia jednostka jest autonomiczna w swoich działaniach - sama wyznacza sobie cele które chce realizować (aktywizm podmiotowy). Drugi punkt widzenia polega na tym, że jednostka kształtowana jest przez strukturę. Każdy może robić to co chce ale jego chęć jest kształtowana przez strukturę. Morfogeneza bada jak wygląda kształt życia społecznego.

Teorie paradygmatu interpretatywnego - próbują wyjaśnić ludzkie działanie przy uwzględnieniuróżnych możliwości interpretacji sytuacji. Ludzkie zachowania determinowane są przez aspekt interpretowania rzeczywistości. Każdy może przyjąć odmienny sposób interpretacji sytuacji, dlatego zachowania mogą być odmienne. Dla tych teorii ważne są także elementy wzajemnego oddziaływania, codzienne interakcje międzyludzkie, poziom komunikacji i interakcji oraz socjologia życia codziennego. Podkreślony jest także procesualizm. Badacze próbują rozpoznać reguły i zasady jakimi ludzie się posługują. Dzięki regułą interpretacyjnych powstałych w codziennych relacjach dochodzimy do wspólnego przekonania co jest realne, co nie jest realne. Rodzi się poczucie rzeczywistości i zdrowego rozsądku, podzielne przez zbiorowości. Porządek społeczny to proces codziennego kształtowania się.

Przemiany w Polsce wg. W. Mrawskiego- Zmiany instytucjonalne w powojennej Polsce występują w następujących relacjach: 1945-1970 Polityka - > Gospodarka -> Społeczeństwo. 1970-1980 Gospodarka -> Polityka ->Społeczeństwo. 1980-1981 Społeczeństwo -> Polityka -> Gospodarka. Model ten jest ogólny i nie wyjaśnia wszystkiego ale ukazuje zmiany relacji między trzema głównymi elementami rzeczywistości społecznej.

Koncepcja D. Bella - społeczeństwo przemysłowe przechodzi w społeczeństwo poprzemysłowe -postindustrialne, gdzie rozszerza się udział sektora usług w zatrudnieniu. Sektor usług uznawany był za czynnik rozwoju społeczeństw. W kolejnej pracy wyjaśnia dynamikę społeczeństwa kapitalistycznego - rynkowego. Bell próbuje wskazać wewnętrzne sprzeczności społeczeństwa rynkowego pojawiające się w trakcie rozwoju społeczeństwa kapitalistycznego. W swoich pracach Bell stawiał prognozy i stworzył model wyjaśniania trzech zasad polityki, ekonomii i kultury. Charakteryzuje każdą z trzech dziedzin i określa że dochodzi do kolizji i sprzeczności pomiędzy tymi trzema dziedzinami - opisuje sprzeczne tendencje trudne do wzajemnego skoordynowania. W ekonomii dominują zasady oszczędności, wydajności, konkurencyjności. Bell biorąc pod uwagę dziedzinę eukomii deklaruje się jako socjalista w uwzględnieniu priorytetów gospodarczych dla każdej jednostki (zapewnienie minimum socjalnego dla każdej jednostki - likwidacja biedy i nierówności społecznej). W dziedzinie polityki określa się jako liberał tzn. prawo ma charakter proceduralny i odnosi się do każdego jednakowo - niema osób uprzywilejowanych. Sfera kultury to w ujęciu Bella to podejście dotyczące sposobów i wzorów życiowych oraz odpowiedzi na pytania egzystencjalne. Zasadniczą cechą sfery kulturalnej jest nacisk na auto ekspresję i dążenie do oryginalności i wyjątkowości jednostki. Indywidualność jednostki jest w sprzeczności z rolą zawodową pełnioną przez dana jednostkę. Bell utożsamia się w sferze kultury jako konserwatysta. Między wszystkimi dziedzinami występują napięcia wywołane inną dynamiką rozwoju. Każde z napięć rodzi swoistą

2