17764

-    ryzyka inwestycji - polegającego na zmianie wartości rynkowej instmmentu o stałym oprocentowaniu pod wpływem zmian rynkowych stóp procentowych.

Wymierna się cztery główne rodzaje zachowali i reakcji na zmiany krzywej dochodowości, będące czterema głównymi źródłami ryzyka:

-    ryzyko zmiany wysokości stóp procentowych - odnoszące się w szczególności do certyfikatów depozytowych i aktywów rynku pieniężnego,

ryzyko spreadu - odnoszące się w szczególności do kredytów opaitych na stopie prime i do rachunków oszczędnościowych,

-    ryzyko fluktuacji sald - obserwowane w szczególności w wypadku depozytów na żądanie,

-    ryzyko opcyjne - występujące na przykład w wypadku wcześniejszych spłat kredytów oraz przy kredytach o stopie ograniczonej od góry.

Wśród metod pomiaru ryzyka stopy procentowej wymienia się:

-    metodę luki stopy procentowej (gap analysis),

•    analizę czasu trwania (duration),

-    analizę elastyczności stóp procentowych (sensitivity analysis).

-    metody symulacyjne (siimiations).

-    metodę waitości zagrożonej (Yalne at Risk).

.Analiza luki polega na zestawieniu aktywów i pasywów o stałych stopach procentowych w poszczególnych pasmach czasowych (tzw. okresach prceszacowania). Luka stóp procentowych jest różnicą między aktywami i zobowiązaniami o stałych stopach procentowych. Gdy aktywa odsetkowe są równe pasywom odsetkowym, to wartość ta jest równa co do wartości bezwzględnej kwocie różnicy pomiędzy aktywami i pasywami o zmiennym oprocentowaniu. Skumulowana luka stopy procentowej jest sumą luk w wybranych

pasmach czasowych (na ogół liczona od pasma o najdłuższym terminie do pasma o najkrótszym terminie). Luka krańcowa (marginalna) jest obliczana na podstawie zmiany poziomu aktywów i pasywów.

Dobór liczby i szerokości przedziałów czasowych powinien być uzależniony od specyfiki banku, struktury jego aktywów i pasywów oraz możliwości sterowania nią i przewidywań co do częstotliwości zmian poziomu stóp procentowych. Do celów nadzorczych sugeruje się przeprowadzenie analiz w następujących pasmach czasowych: do 1 miesiąca, do 3. 6. 12 miesięcy, do 2, 3. 4, 5, 7, 10. 15 i 20 lat.

Możliwe są następujące warianty znaku luki:

-    luka zerowa (pozycja neutralna) - aktywa i pasywa o stałych stopach mają równą wartość w danym paśmie czasowym.

•    luka dodatnia (pozycja długa) • aktywa o stałej stopie są wyższe od pasywów o stałej stopie.

•    luka ujemna (pozycja krótka) - aktywa o stałej stopie są niższe od pasywów o stałej stopie. Obliczone hiki są wyrażone w wartościach kwotowych. W celu ich zrelatywizowania oblicza się współczynnik luki (lub luki skumulowanej) przez odmesietue wielkości luki do kwoty aktywów/pasywów o stałej stopie procentowej, sumy bilansowej, wyniku odsetkowego itp.

Miarą ryzyka stopy procentowej jest kwota szacowanej zmiany wyniku odsetkowego, którą może obliczyć:

-    w danym paśmie zapadalności/wymagalności - jest to iloczyn luki i przeciętnej zmiany oprocentowaiua.

-    łącznie w wybranym okresie (w kilku przedziałach czasowych) - jest to suma iloczynów luk i przeciętnej zmiany oprocentowania w poszczególnych podokresach, ważonych dhigością czasu pozostającego

do końca analizowanego okresu.

Zarządzanie hiką stopy procentowej jest łatwiejsze, gdy się wprowadzi pojęcie tzw. granicznych stóp procentowych (Grenzzinssatze). Są to wartości graniczne stóp procentowych, przy których możliwe jest domknięcie otwartych pozycji odsetkowych (czyli zneutralizowanie luk).

Graniczna stopa procentowa to:

-    maksymalna stopa procentowa, po której - w wypadku nadwyżki po stronie aktywów - mogą być pozyskane środki na refinansowaiue tej nadwyżki, tak by bank nie poniósł straty z tytułu pozycji o stałej stopie procentowej.

•    minimalna stopa procentowa, którą - w wypadku nadwyżki po stronie pasywów • bank powinien uzyskać w transakcjach aktywnych, aby nie ponieść straty z tytułu pozycji o stałej stopie procentowej.

Jeśli jako r oznaczymy przeciętne oprocentowanie aktywów (A) oraz pasywów (P) o stałej stopie procentowej, a jako q - sumę aktywów (A) oraz pasywów (P) o stałej stopie procentowej, to graniczna stopa procentowa będzie równa:

r_rA - q A - rP ' q P

\qA qP\

Wielkość zawożenia ryzykiau stopy procaitowej (czyli zmniejszenia wyniku odsetkowego) zależy od:

-    kierunku wahań stóp rynkowych i znaku luki - w wypadku wzrostu stóp bank traci przy pozycji długiej (dodamiej luce) i zyskuje przy pozycji krótkiej (ujemnej luce), wartości luki (kwoty bezwzględnej oraz relacji do sumy bilansowej) wpływającej na wysokość zmian dochodu.