26515

prawne umożliwiające zapoznanie się z prawem.

Zwyczaj ma dwie cechy:

*    walor długotrwałego stosowania (longa consuetudo)

*    walor powszechnej akceptacji społecznej oraz poczucie potrzeby ich przestrzegania (opinio necessitatis).

Wraz z umacnianiem władzy państwowej prawo zwyczajowe było uzupełniane i zastępowane prawem stanowionym, czyli aktami wydawanymi przez władcę.

Prawa starożytności dzielimy na prawa despotii wschodnich i na prawa państw śródziemnomorskich.

Prawa starożytnego Bliskiego Wschodu (Egipt, Mezopotamia)

*    warunki rozległej terytorialnie gospodarki rolniczej i handlu lądowego

*    prawo przepojone elementami sakralnymi i wyobrażeniami religijnymi

*    teokratyczny charakter władzy monarszej

*    jednostka podporządkowana państwu.

*    kazuistyka

-* też prawo hebrajskie, choć miało odmienny ustrój, to poprzez chrześcijaństwo miało doniosłe znaczenie dla europejskiej kultury prawnej.

Prawa państw śródziemnomorskich -* warunki małych organizmów państwowych typu miejskiego, gospodarczo związanych z handlem morskim

*    Grecja i na jej podstawie wyrosłe prawa hellenistyczne:

-* brak jednowładztwa

-» prawa obywateli do pewnego stopnia uznawane i zagwarantowane

-    kazuistyka

-* rozwinięta jedynie myśl polityczna (o państwie), myśl filozoficzna (sprawiedliwość, słuszność, rządy prawa), a także retoryka i gramatyka.

*    Rzym

-    rozwój od norm regulujących istnienie państewka-miasta do potężnego imperium

-    ewolucja od prawa typu archaicznego do systemu o charakterze uniwersalnym