2729

I.

TEORETYCZNE PODSTAWY PRACY.

1. Rola ojca w perspektywie historycznej.

W najdawniejszych zapisach historycznych możemy znaleźć informacje, że ojciec był postacią centralną w rodzinie. Biorąc pod uwagę fakt, że Polska podobnie jak wszystkie narody zachodniej i środkowej Europy, jest sukcesorką kultury starożytnej Grecji i Rzymu należy domniemywać, że to centralne miejsce ojca w rodzinie wiązało się    z wpływami kulturowymi tych państw. Wydaje się też,

że nie bez znaczenia było przyjęcie przez Mieszka 1 chrześcijaństwa. Wraz z nim pojawiły się w naszej kulturze wpływy kultury hebrajskiej. Te trzy kultury oparte były na silnej strukturze patriarchalnej. Władza więc spoczywała    w jednych -

ojcowskich rękach

Głowa rodziny - pater familias miał z mocy swego autorytetu, nieograniczoną władzę nad żoną, dziećmi, niewolnikami oraz majątkiem rodzinnym. To mężczyzna reprezentował rodzinę na zewnątrz, decydował o losach jej członków, dysponował zasobami materialnymi i wyłącznie zarządzał rodzinnym majątkiem. Był sędzią oraz wykonawcą swoich wyroków. Miał też decydujące zdanie odnośnie wychowania dzieci.    To u boku ojca syn uczył się być senatorem, sprawować

trybunat wojskowy czy też uzyskiwał niezbędne doświadczenie w administracji państwa. On też dostarczał synowi różnorodnego przygotowania ekonomicznego, prawniczego, retorycznego i wojskowego. Ojcowie wprowadzali synów do kręgów najwyższej arystokracji.    W rodzime rzymskiej ojciec decydował o

losach dzieci od ich narodzin, uznając dziecko lub nie, a skończywszy na dniu swojej śmierci, kiedy to najstarszy syn przejmował pozycję ojca¹, a ten pozostawiał testament -dowód jego władzy do samego końca. Syn buntujący się otwarcie przeciw ojcu ryzykował wydziedziczenie, które uniemożliwiało mu życiowy start. Wydziedziczenie dziecka było więc często równoznaczne z pozbawieniem środków do życia.

Dziś majątek rodzinny jest udziałem niewielu. Spadek po rodzicach bywa znikomy. Zdecydowana większość młodych ludzi sama musi dorabiać się i zarabiać na utrzymanie rodziny, którą zakłada. Rodzice co najwyżej mogą pomóc dzieciom w zdobyciu wykształcenia.

W Starym Testamencie obraz ojca jest zróżnicowany: od postaci pełnej miłości do synów (opis powrotu syna marnotrawnego), do osoby bardzo okrutnej, składającej syna w ofierze całopalnej dla Boga. Tam też znajdujemy zapisy, że ojciec był postacią tak ważną, że jego przewinienia ciążyły na synach aż do siódmego pokolenia.

Wiek XV to koniec epoki średniowiecza i początek epoki renesansu. Historycznie jest to również okres w którym nastąpiło zharmonizowanie ze sobą praw zwyczajowych, prawa kanonicznego    i prawa rzymskiego. Po okresie

feudalnym późniejsze wieki odziedziczyły uznanie rodu za podstawową wartość i uświęcenie więzów krwi. W nowej kulturze ojciec jawi się jako postać gwarantująca

1

M. Żyromski. Pozycja ojca w rodzinie w wychowaniu w rodzinie rzymskiej. Poznań 1989.