32206

Reformacja - ruch religijno-społeczno-polityczny, który mia) miejsce w Europie, w XVI w. Doprowadził do powstania nowych wyznań chrześcijańskich, objętych łączną nazwą - protestantyzmu, które zorganizowały się w niezależne od papiestwa kościoły - ewangelickie. Ten wielki ruch religijno-narodowy miał na celu reformę doktryn i praktyk kościoła rzymskiego. Rozpoczął się od wystąpienia ks. dr Marcina Lutra w 1517r., w Wittenberdze, którego śladem poszli, mi.in. Jan Kalwin we Francji i Genewie, Ulrich Zwingli w Szwajcarii. Żądali oni reformy instytucji kościoła i liturgii, tłumaczenia Biblii i modlitewnika na języki zrozumiałe dla wiernych, położenia kresu sprzedaży odpustów (tj. kupowania zbawienia u księży). Odrzucali przemianę Chleba i wina w eucharystii, nadmierny kult NMP i prymat papieża w kościele. Wierzyli w zbawienie przez samą wiarę, a nie przez dobre uczynki i kupowanie odpustów. Dążenia Lutra bardzo popierali książęta niemieccy, którzy pragnęli większej samodzielności, a których roszczenia doprowadziły w końcu do wojen religijnych, które zakończyły się w 1555r. tzw. augsburskim pokojem religijnym. Luteranizm przyjął się następnie w krajach skandynawskich, potem przenikał do Francji, Czech, Węgier i Polski. W wielu krajach reformacja przyczyniła się do rozwoju piśmiennictwa narodowego i szkolnictwa.

Reformacja przypada w historii na lata europejskiego odrodzenia - renesansu, który rozpoczął się już w XV w. we Włoszech. Dla Włochów był to nurt naturalny, ponieważ w ich kraju znajdowało się wiele pomników sztuki i historii Starożytnego Rzymu, tak że mieszkańcy poczuwali się za spadkobierców Cycerona i Wergiliusza. Każde zetknięcie się z nowym prądem, pochodzącym z Włoch przyczyniało się do rozkwitu humanizmu. Humanizm zaczął docierać do ośrodków uniwersyteckich. Jednakże niektóre były nieprzyjazne nowym trendom; nie nie zgadzano się na reformę studiów - np. uniwersytety, takie jak Sorbona, w Kolonii, Krakowie. Stąd bardzo zaczęły rozwijać się gimnazja, kolegia i szkolnictwo średnie. Olbrzymim ułatwieniem szerzenia nauki stało się wynalezienie druku. Wychowanie w duchu humanizmu było bardzo zróżnicowane w porównaniu ze średniowieczem. W wiekach średnich nauczanie było dostępne tylko dla kleru. Natomiast w epoce humanizmu dążono, aby wychowanie i wykształcenie było dostępne dla szerszych warstw społecznych. W epoce humanizmu, a co za tym idzie w dobie reformacji powstała olbrzymia literatura dydaktyczna i pedagogiczna.

Przyczynkiem do reformacyjnej myśli pedagogicznej, na pewno, były pisma, m.in. Erazma z Rotterdamu, nazywanym "uczonym uczonych". Prawie każde z jego dzieł o cechach pedagogicznych, było znane w całej Europie, np. "O sposobie studiów", "Rozmówki dla dzieci". Styl wypowiedzi pisemnych Erazma odznacza się ironią, np. "Masz prawo chwalić się sam, skoro Cię nikt nie chwali". Najbardziej znany jest jednak, jako autor "Pochwały głupoty", ostrej satyry na ówczesne szkolnictwo i wychowanie młodzieży. Erazm z Rotterdamu uważał, że nauka powinna opierać się na językach klasycznych, stwierdzał także, iż należy opierać kształcenie w realiach. Istotna zdobyczą pedagogicznej myśli Erazma były jego postulaty dotyczące odpowiedniego wychowania dziewcząt. Zwracał też uwagę na poprawę ogłady wśród młodzieży, tzw. form grzeczności.

Kolejnym z mężów stanu i pisarzy, który podejmował tematykę wychowania w oparciu o nowe idee był Thomas Morę (Morus), autor dzieła "Utopia", gdzie