33786

•    po kilkuletniej pracy oficyna Straubego zniknęła bez śladu

•    druga prasa - założył ją pod koniec XV w. Szwajpolt Fioł (notowany też jako Świętopełk, Sebald, Feiel, Fayl, Veył) - czeladnik; przywędrował do Polski z Frań koni i; z zawodu był hafciarzem, należał do cechu złotników; wynalazł sposób urządzenia wodociągów do odwadniania kopalń w Olkuszu; interesował się górnictwem, co zbliżyło go do Jana Turzona, przy którego wsparciu finansowym uruchomił w Krakowie drukarnię (1483-86), nastawioną na tłoczenie ksiąg w języku cerkiewnoslowiańskim (cyrylica) dla wschodnich cerkwii prawosławnych

•    Fioł liczył na chłonny rynek wschodni (ruski, ukraiński, może moskiewski)

•    1490 - Fiołowi ukradziono papier:)

•    1491 - Fioł zamówił u Rudolfa Borsdorfa z Brunszwiku nowe czcionki -230 „ruskich liter”, wykonanych wg wskazówek Fioła

•    cztery duże księgi liturgiczne:

1)    Czasosłowiec (1491) - rodzaj brewiarza, zawierał modlitwy i psalmy

-ma (podobnie nr 2) ozdobny kolofon z herbem Krakowa, nazwiskiem drukarza, miejscem i datą druku

- pierwszy drzeworyt figuralny w Polsce - Ukrzyżowanie

2)    Osimohłasnik albo Oktoich (1491) - zbiór hymnów św. Jana z Damaszku; na osiem głosów

3)    Triod’ postnaja - modlitwy i rytuał wielkopostny

4)    Triod’ cwietnaja - pieśni, modlitwy i rytuał wielkanocny

-obydwie Triody są wykonane prymitywniej, bez daty i miejsca wydania

•    druki wydane starannie pod wzgl. typograficznym

•    pracownicy Fioła: Gawrzyjał (Gabriel), Bohusz, Jan

•    1491 - Fioł oskarżony o herezję i uwięziony; uniewinniony po procesie w 1492, ale oficyna upada - kapituła gnieźnieńska zakazuje drukowania i sprzedawania dzieł; —» pierwszy akt ingerencji cenzury kościelnej w Polsce (wg Bieńkowskiej)

•    obecnie druki Fioła znajdują się gdzieś w Rosji

•    Fioł przebywa w Krakowie do 1499 r., potem prowadzi kopalnię w Złotym Stoku na Śląsku; w końcu wraca do Krakowa

•    hipoteza: problem z lokalizacją zagadkowej oficyny i drukarza, zwanego w inkunabulistyce europ. „Typographus Leonis I papae Sermones" (drukarz Kazań papieża Leona I); działała w latach 1470-78; znamy 7 druków w 50 egz. rozsianych po świecie;

•    czcionka holenderska, przetworzona w oficynach Kolonii (m. in. u Zella)

•    w Polsce znaleziono komplet druków i najwięcej zachowanych egzemplarzy

•    wg E. Szandorowskiej - oficyna w Chełmnie, dokąd w 1473 r. przybyli Bracia Wspólnego Życia; z macierzystego domu w Zwolle mieli przywieźć i uruchomić drukarnię; ale: brak na to dowodów, Zwolle nie miało jeszcze wówczas drukami i wśród druków nie ma żadnych przydatnych dla szkoły Braci; wg A. Lewickiej-Kamińskiej - Wrocław, wiąże się

z warsztatem Elyana i kanonika Mikołaja Merbotha; w latach 1470-75

2