42526

Trybunał Konstytucyjny uważa, że treść, znaczenie i konsekwencje klauzuli demokratycznego państwa prawnego, wyrażonej w art. 2 konstytucji, należy traktować w taki sam sposób. Co więcej, ustawodawca konstytucyjny miał świadomość zarówno sposobu rozumienia art 1 dawnych przepisów konstytucyjnych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i pozostałych segmentów władzy sądowniczej, jak i daleko posuniętej jednolitości tego orzecznictwa. Skoro więc dosłownie powtórzył językowe ujęcie tej klauzuli, to wskazał na wolę jej przejęcia w zastanym kształcie. Było to zresztą o tyle oczywiste, że klauzula ta posiada już ugruntowane znaczenie w naszym kręgu kultury prawnej. Trybunał Konstytucyjny nie traci oczywiście z pola widzenia faktu że szereg zasad i reguł, które dotychczas funkcjonowały w polskim porządku konstytucyjnym tylko z racji ich "odnalezienia" w ogólnej klauzuli demokratycznego państwa prawnego, obecnie znalazły bezpośredni wyraz w szczegółowych postanowieniach nowej konstytucji" (K 26/97).

3. „Zasada legalizmu oznacza, że organ władzy publicznej nie może podejmować decyzji bez podstawy prawnej, ale należy rozumieć ją również tak. że organ władzy publicznej (...) nie może unikać podejmowania decyzji . jeżeli wiążące normy prawne nakładają na niego taki obowiązek" (P 12/00).

4.    „(...) należy też uznać, ze dopóki nie ma odpowiednich przepisów kompetencyjnych (...), nie jest dopuszczalne, aby żołnierze zawodowi, wykonujący obowiązki SKW lub SWW. dysponowali uprawnieniami i podlegali obowiązkom przewidzianym dla funkcjonanuszy SKW i SWW" (Kp 2/08).

5.    „Występują dwa aspekty (zasady] równości: w stanowieniu prawa i w stosowaniu prawa. Oba te aspekty występują w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego oraz w nauce (por. orzeczenie z 9 marca 1988 r.. sygn. U 7/87, OTK w 1988 r., poz.

1, wyrok z 31 marca 1998 r., sygn. K 24/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 13; L Garlicki, tezy do art. 32, (w:) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L Garlicki, t. 3, Warszawa 2003, s. 8-11; W. Sadurski. Równość wobec prawa, „Państwo i Prawo" z. 8-9/1978, s. 52-56).

Równość w stanowieniu prawa oznacza nakaz kierowany do prawodawcy w procesie tworzenia norm prawnych generalnych i abstrakcyjnych dotyczący kształtowania w sposób jednakowy (podobny) sytuacji prawnej podmiotów, które uznaje się za podobne według krytenów przyjętych przez prawodawcę. Równość w stanowieniu prawa oznacza zatem wyróżnianie poszczególnych klas (kategom) podobnych podmiotów prawa w treści norm prawnych.

6.    Z kolei równość w stosowaniu prawa oznacza nakaz równego traktowania przez władze publiczne w indywidualnych przypadkach adresatów norm prawnych, uznanych przez prawodawcę za podmioty podobne, czyli zaliczone do danej klasy (kategom) istotnej. Oznacza to pomijanie w procesie stosowania prawa cech i sytuacji, które w świetle prawa są nieistotne, jak również prowadzenie postępowania w sposób rzetelny i bezstronny" (K 63/07).

6. „zasada pomocniczości (Preambuła do Konstytucji), umacniająca uprawnienia obywateli i ich wspólnot, uzasadnia podejmowanie działań na szczeblu ponadlokalnym, jeśli rozwiązanie takie okaże się lepsze i bardziej skuteczne aniżeli działania organów wspólnot szczebla podstawowego. Zasada pomocniczości powinna być rozumiana w całej swej złożoności, która polega na tym, że umacnianie uprawnień obywateli i ich wspólnot me oznacza rezygnacji z działań władzy publicznej na szczeblu ponadlokalnym. a przeciwnie wymaga tego rodzaju działań, jeżeli rozwiązanie problemów przez organy szczebla podstawowego nie jest możliwe" (K 24/02)

7. „Kiedy pojawi się konieczność umieszczenia dziecka poza rodziną, głównym celem tego przedsięwzięcia powinno być stworzenie sytuacji umożliwiającej dziecku powrót do jego rodziców. Jednym z warunków osiągnięcia tego celu jest zapewnienie dzieciom zabranym czasowo rodzicom rodzinnych form pieczy, przy jednoczesnym umożliwieniu styczności z własnymi rodzicami. Jedynie wtedy, gdy pomimo udzielonego wsparcia postawa rodziców wyklucza powrót dziecka do rodziny, można je umieścić w instytucji pieczy zastępczej o charakterze trwałym. W takim wypadku należy się kierować dobrem dziecka, co wynika ze standardów konstytucyjnych i międzynarodowych (por. art. 2 Konwencji o prawach dziecka)" (P 41/07).

8.    „(...) nie może być mowy o jakimkolwiek "swobodnym", tzn. w określonych granicach nie związanym prawem i nie kontrolowanym działaniu administracji. Z instytucji formalnej, ustalającej swobodną, nie związaną niczym możliwość rozstrzygania, swobodne uznanie przekształca się jedynie w formę pewnego uelastycznienia administracji, która umożliwia i zobowiązuje odpowiednie organy do zbadania wszystkich okoliczności danego przypadku w celu wyszukania najbardziej właściwego, odpowiadającego prawdzie obiektywnej i swemu celowi rozstrzygnięcia. Swobodne uznanie staje się w ten sposób pewną szczególną formą wykonywania przepisów prawa, polegającą na tym, że organ stosujący prawo ma uwzględnić indywidualne warunki każdego wypadku których stwierdzenie jest możliwe tylko w tym stopniu, by móc wydać decyzję zgodną z wolą ustawodawcy. To działanie organu administracyjnego musi być jednak uzasadnione i podlega kontroli" (K 17/92).

9.    „(Zasada równości] zasadniczo odnosi się do wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela i nie odnosi się do uprawnień osób prawnych i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi" (K 34/97).

10.    „Z ogólnych zasad postępowania administracyjnego wynika, że organy administracji publicznej mają obowiązek działać wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy, zgodnie z an 12 k 1 k.p.a., a także obowiązek podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do jej wyjaśnienia i załatwienia w myśl an 7 i an 77 k 1 k.p.a. W rozpoznawanej sprawie oznacza to obowiązek podjęcia nie jakichkolwiek działań, lecz działań celowych, zmierzających do rozpatrzenia wniosku K. S. i A. A. z dnia 11 lipca 2006 r. r. o przyznanie odszkodowania za nieruchomość. Przy czym z przepisu an. 35 * 1 i 2 k.p.a. wynika obowiązek załatwienia sprawy bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Nadto w świetle ait 36 Ł I i 2 k.p.a. wymagane jest. aby o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w ustawowym terminie organ podał stronom przyczyny zwłoki i wskazał nowy termin załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.

2