103155

O jakimś państwie mówimy, że jest praworządne lub niepraworządne w zależności od tego, jak postępują organy państwowe.

Przestrzeganie prawa przez obywateli ma bardzo istotne znaczenie z punktu widzenia ładu społecznego i jest wykładnikiem stopnia świadomości prawnej społeczelistwa, nie należy jednak do omawianego zagadnienia praworządności.

6.    Norma prawna - jest to poparta przymusem państwowym ogólna reguła postępowania, skierowana do abstrakcyjnego adresata, określająca jego postępowanie w przewidzianej przez tą normę sytuacji.

Norma prawna może być regułą nakazującą, zakazującą lub upoważniającą (zezwalającą) do określonego postępowania.

Norma prawna ma charakter dwustronny: wynika z niej dla jednej osoby obowiązek a dla drugiej prawo, będące korelatem tego obowiązku. Np. umowa pożyczki, w której dłużnik ma obowiązek zwrócić dług w umówionym terminie, zaś wierzyciel ma prawo domagać się zwrotu długu w tym samym terminie.

Norma prawna ma charakter ogólny: nie indywidualizuje osoby, na której ciąży wynikający z niej obowiązek. Oznacza to, że każdy, kto znajdzie się w sytuacji opisanej przez normę, ma obowiązek zachować się tak, jak norma nakazuje.

7.    Konstrukcja normy prawnej

Norma prawna składa się z trzech części: liipotezy. dyspozycji i Sflllkcji.

Hipoteza określa krąg adresatów, do których norma się odnosi oraz okoliczności, w jakich norma ma zastosowanie. Opisuje sytuację, w której norma znajduje zastosowanie.

Dvsoozvcia wyznacza sposób postępowania w sytuacji, gdy spełnione zostały warunki przewidziane w hipotezie, co należy w danej sytuacji zrobić lub co jest zabronione albo dozwolone.

Sankcja określa następstwa zachowania się w sposób niezgodny z dyspozycją. Sankcja przybiera postać kary w normach prawa karnego. Formy sankcji w innych gałęziach prawa są rozmaite. Np. sankcją za naruszenie zasad sporządzania testamentu jest jego nieważność.

To jest klasyczna, trójczłonowa budowa normy prawnej, która ulega pewnym modyfikacjom.

Np. art. 278 § 1 kk mówi: kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Hipoteza jest tu połączona z dyspozycją, kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą", sankcją jest „podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5".

Art. 415 kc mówi: kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Mamy tu wyraźnie zaznaczoną hipotezę i dyspozycję, ale nie ma sankcji. Sankcja polega tu na ujemnych konsekwencjach przewidzianych przez prawo (inne przepisy), gdyby adresat normy nie postąpił zgodnie z dyspozycją, np. na zagrożeniu egzekucją majątkową.

8. Rodzaje norm prawnych.