104262

zachowań.

Najważniejszą częścią psychiki człowieka oraz właściwym motorem ludzkich zachowań jest obszerna sfera podświadomości, do której Freud zaliczył irracjonalne popędy, przynależne gatunkowej naturze człowieka, oraz w yparte do podświadomości, emocjonalne przeżycia jednostek ludzkich, szczególnie te, które nagromadziły się w okresie wczesnego dzieciństwa i którym towarzyszyły negatywne uczucia.

Kształtowanie się poglądów Freuda

Twórcą psychoanalizy był austriacki neurolog i psychiatra Zygmunt Freud (1856 - 1939), zaś jego najbliższymi uczniami i kontynuatorami poglądów oraz metod byli Alfred Adler i Gustaw Jung.

Poglądy Freuda ulegały ciągłej ewolucji. W rozwoju jego psychoanalitycznej teorii można wyróżnić trzy główne fazy rozwojowe. W pierwszej fazie, do ok. 1900 r., freudyzm był głównie teorią powstawania zaburzeń psychicznych oraz diagnozowaniem i terapią nerwic. W drugiej fazie swego rozwoju, do ok. 1920 r., poglądy Freuda przekształciły się w ogólną teorię struktury i funkcjonowania psychiki ludzkiej. Teoria ta przypisywała podstawową rolę w regulowaniu życia psychicznego jednostki nieświadomym popędom, zwłaszcza popędowi seksualnemu, który Freud nazywał libido lub libido seksualnym. Libido seksualne człowieka Freud interpretował jako pozostające w nieustannym konflikcie z systemami nakazów i zakazów, norm i wzorców o cłiarakterze moralnym i obyczajowym, które są „wbudowywane” w psychikę jednostek ludzkich w procesie wychowania. Po pewnym czasie Freud przekształcił pojęcie libido seksualnego w ogólniejsze pojęcie popędu życia; obok tego popędu o charakterze twórczym, pozytywnym i konstruktywnym za równie znaczący w życiu jednostek zaczął uważać popęd śmierci, który określał jako negatyw ny, niszczycielski i destrukcyjny. Te dwa popędy określał symbolicznym nazwami: „Eros” i „Tanatos”. W trzeciej fazie rozwoju swych poglądów, po 1921 roku, Freud rozszerzył swoją doktrynę w swoistą filozoficzno- socjologiczną koncepcję człowieka i kultury.

Gdy chodzi o wielką karierę, jaką doktryna Freuda zrobiła w naszej zachodniej kulturze, należy przede wszystkim zauważyć, że poglądy Freuda od początku budziły zarówno wielki entuzjazm, jak i ostrą krytykę. Pierwsze odruchy entuzjastycznej akceptacji freudyzmu miały miejsce w Stanach Zjednoczonych. W Europie psychoanaliza spotkała się w pierwszym okresie z krytyką, dopiero później przyszło pozytywne zainteresowanie. Freudowi zarzucano przede wszystkim skrajny biologizm polegający na przesadnym eksponowaniu popędów, zwłaszcza w wyolbrzymianiu roli popędu seksualnego, i niedocenianie czynników społecznych w kształtowaniu się i funkcjonowaniu osobowości człowieka. Mimo słuszności wielu tych zarzutów, wielką zasługą Freuda było ukształtowanie nowego spojrzenia na psychikę człowieka.

Freud był pierwszym myślicielem, który w sposób konsekwentny i w zasadzie przekonujący wykazał, że nieświadome i irracjonalne procesy mogą odgrywać istotną rolę w zachowaniach ludzi Pierwszy także zajął się problemem kształtowania osobowości człowieka i zwrócił uwagę na to, że na właściwości psychiczne dorosłego człowieka mogą mieć decydujący wpływ dośw iadczenia z w czesnego dzieciństw a. Do najważniejszych prac Freuda należy zaliczyć: (a) Wstęp do psychoanalizy (1917), (b) Psychopatologia życia codziennego (1901), (c) Poza zasadą przyjemności (1920), (d) Kultura jako źródło cierpień (1930).

Struktura psychiki i koncepcja człowieka

Swoją teorię dotyczącą osobowości człowieka Freud sformułował w ostatecznym kształcie na początku lat dwudziestych. Zgodnie z tą teorią, osobow ość człow ieka jest strukturą, która składa się z trzech podstaw ow ych części. Pierw szą część, warstwę, poziom lub obszar psychiki człowieka tworzy zbiór prymityw nych impulsów, który Freud określił nazwą „Id”, czyli „Ono”. Warstwa ta znajduje się poniżej progu świadomości; tworzy podświadomość. Jest warstwą biologicznych instynktów, dziedziczonych od przyrody, wspólnych ludziom i zwierzętom, oraz wypartych do podświadomości przeżyć, doświadczeń i uczuć, któiych doznajemy zwłaszcza w okresie dzieciństwa.