112682

Historia administracji. Wykła.

Organy władzy królewski cl urzędy w RP miały charakter dożywotni. Nawet król me mógł usunąć urzędników, mógł ich awansować (w nagrodę na bardzo wpływowe stanowiska, za karę na bardzo prestiżowe, ale bez żadnego wpływu na władzę - np. Kasztelan Krakowski). RP nie posiadała rozbudowanego aparatu administracyjnego (w przeciwieństwie do krajów' zachodnich). Ezędy RP :

(Litewski) - Senat

Władza nad dworem królewskim, sądownictwo w miejscu rezydencji króla, miał również kompetencje ustawodawcze.

Dysponował oddziałami zbrojnymi

III.

te same kompetencje

II.

Kanclerz Koronny/Litcwski

I.    Odpowiadali za pisma z kancelarii królewskiej (np. listy dyplomatyczne)

II.    Prowadzih metrykę koronną (litewską) - wpisana w niech była m in. działalność ustaw'odaw'cza i rozdawnicza króla.

Od czasów augustowskich nadzorował nad Warszawy i jej wyglądem (Marsz. Bieliński - wybrakowanie ulic. polepszanie standardów życia)

Kancelaria jednak była mocno przepracowana (mało pracowników). Urzędnicy byli słabo opłacam, więc byli podatni na łapówki. Była powolna, ze względu na ręczne pisanie dokumentów, oraz niedokładna i nie do końca skuteczna.

• Podskarbi Koronny (Litewskj) (nie wchodzi w skład senatu)

Podskarbi Nadworny Koronny (Litewski) (nie wchodzi w skład senatu)

I.    Zajmował się skarbem koronnym

II.    Zajmował się administracją celną

III.    Zarządzał majątkiem króla

Urząd ten nie cieszył sie zaufaniem szlachty. Oskarżani byli oni o liczne malwersacje finansowe - wielu

• Hetman (nie wchodzi w skład senatu)

urzędników się dorabiało - dochody legalne - „workowe" (procent od transakcji), oraz w nielegalny sposób poprzez łapówki. Szlaclita chciała ograniczać (np. przez szafarzy). Hiberna -podatek zimowy na wojsko - pobierany był bez udziału Podskarbich.

I.    Minister wojny

II.    Naczelny wódz - organizacja armii, utrzymywanie dyscypliny, rozlokowanie armii (czasem umieszczali je w dobrach królewskich swoich wrogów poi.-dewastacja dóbr)

III.    Kompetencje : skarbowe - udział w komisjach hibernowych: ustawodawcze - prawa wojskowe, sądownictwo; dyplomatyczne (Koronny) - korespondencja, sw^roje przedstawicielstwo w: Mołdawia. Wołoszczyzna. Chanat Krymski, Turcja.

Urzędy lokalne:

•    Wojewoda (mianowany przez króla)

I.    Taksy woje Wodzińskie - ustala ceny artykułów rzemieślniczych (pod interes szlachty)

II.    Żydzi pod sądem woj e wodo w

•    Kasztelan i mianowany przez króla)

I. Brak większych kompetencji, urząd ściśle prestiżowy.

•    Starosta (mianowany przez króla)

Uiząd ten był bardzo poszukiwany wśród szlaclity, był swoistą nagrodą za wierną posługę królowi. Pizewodzil kancelarii grodzkiej, nual szerokie kompetencje, lecz znikomy aparat egzekucyjny, musiał więc korzystać z pomocy wojska lub szlaclity (widać to w „Panie Tadeuszu” - ostatni zajazd na Litwie - fakt często spotykany w owym czasie)