116632

okiem łusek; łatwo chłoną wodę, co powoduje ich pęcznienie i uplastycznienie, są głównymi składnikami skal ilastych i gleb (np. kaolinit, montinorillonity). Głównymi składnikami większości md są minerały kruszcowe (kruszce), tj. minerały będące związkami (siar czkami, arsenkami, siarkosolami, tlenkami i in.) metali ciężkich (także antymonu, arsenu). Dla minerałów kruszcowych typowe są: duże współczynniki załamania światła, niepizezroczystość, połysk metaliczny lub pólmetalicziry (np galena, chalkopiryt. hematyt) Wyróżnia się także minerały ciężkie (np magnetyt, kasyteryt, ilmenit, timnalin), dające się dzięki znaczirej gęstości (powyżej 3 g/cm') łatwo oddzielać (szlichowa próba) od pospolitych minerałów skalotwórczych. Znacztra część minerałów jest wykorzystywana w gospodarce (kopaliny), głównie w przemyśle, także w rzemiośle artystycznym (kamienie szlachetne), ich nagromadzenia (złoże) są od starożytności eksploatowane metodami górniczymi.

Minerały to substancje chemiczne powstające w przyrodzie, o określonym składzie i określonych właściwościach fizycznych i chemicznych oraz o struktur ze krystalicznej. Z minerałów zbudowana jest skompa ziemska, księżyc i meteoryty Minerały mogą mieć postać prawidłowych kryształów, częściej rozmaitych skupień krystalicznych. Ze względu na genezę wyróżnia się minerały pierwotne i wtórne Minerały pierwotne wydzielają się bezpośrednio z danego środowiska: mogą krystalizować z magmy (minerały magmowe), z przegrzanych par i gorących roztworów wydzielających się z magmy (minerały pneumatolityczne i hydrotermalne), z par i gazów wulkanicznych (minerały wulkaniczno-ekshalacycne), z wód źródlanych, jeziornych lub morskich (minerały osadowe). Minerały wtórne powstają z minerałów pierwotnych wskutek fizycznych i chemicznych przeobrażeń minerałów pierwotnych w wyniku procesów > wietrzema > diagenezy > i metamoefizinu. Minerały zwykle występują w przyrodzie w naturalnych zespołach powstających w określonych środowiskach fizykochemicznych. Zespoły minerałów występujące w skompie ziemskiej w wielkich masach noszą nazwę skal

Glebą nazywamy w'arstwę powieizchniową, pokrywającą skorupę ziemską Powstała ona w wyniku długotrwałych procesów, które przebiegały na powierzchni Ziemi. O długości tego procesu świadczy fakt, iż warstwa ziemi ognibości 2-3cm kształtuje się od 200 do 1000 łat Proces ten polega na oddziaływaiuu czynników klimatycznych, które pow^rodują wietrzenie skal, jak i na oddziaływaiuu organizmów. Rozdrobniona skala zatrzymuje cząstki wody i powietrze. Z czasem pojawiają się rośliny utrwalające glebę Bardzo w ażną funkcję pełnią drobnoustroje, których zadaniem jest rozkładanie szczątków roślinnych i zwierzęcych, wzbogacając w ten sposób glebę w próchnicę i minerały. Gleba ma następujący skład: materia organiczna (5%); minerały (45%); woda (25%); powietrze (25%).

Utrzymanie wysokiej jakości gleby zapewniają organizmy glebowe. W związku z tym można potraktować glebę jako żywą warstwę skorupy ziemskiej Jak wiadomo wszystko co żywe podlega ciągłym zmianom, będących wynikiem oddziaływania czynników nańiralnych, a także wpływem działalności samego człowieka Składniki chemiczne

Wyróżniamy następujące pierwiastki: w^fęgiel C, glin Al., w^fapń Ca, żelazo Fe, chlor Cl, w'odór H, potas K, magnez Mg, azot N, sód Na, tlen O, fosfor P, siarka S, krzem Si + mangan Mn, molibden Mo, miedź Cu, kobalt Co, ołów Pb, cynk Zn, bor B, tytan Ti Część mineralna to pizede wszystkim: krzem Si, glin Al, żelazo Fe, wapń Ca. Krzem Si występuje w 60 do 90 % pod postacią krzemionki. Glin Al występuje w gramcach 5 do 12%. Żelazo Fe występuje w postaci Fe²* oraz Fe³* Natomiast wapń Ca w postaci węglanu wapnia CaCOi Zawartość CaCOj waha się pomiędzy ilościami śladowymi, a kilkudziesięcioma procentami. Pozostałe pierwiastki mierzymy w ppm; mogą sięgać najwyżej 1 % zawartości