117230

mikroekonomia - oligopol -konspekt

L Charakterystyka ołigopolu,

Oligopol (oligopoly) jako forma rynku ma następujące właściwości:

1.    Na rynku występuje niewielu uczestników po stronie podaży lub po stronie popytu. Określamy to jako oligopol podaży lub oligopol popytu (oligopson). Po drugiej stronie wymiany jest wielu uczestników, mających niewielkie udziały w rynku.

2.    Firmy digopolistyczne dostarczają na rynek ten sam produkt, nie mając preferencji co do nabywców, lub produkty zróżnicowane. W pierwszym przypadku mówimy o ołigopolu homogenicznym, w drugim zaś o ołigopolu heterogenicznym. W ołigopolu homogenicznym elastyczność mieszana popytu jest wysoka (zmierzająca do nieskończoności), natomiast w ołigopolu heterogenicznym jest niższa, ponieważ produkty mają bliskie substytuty.

3.    Rynek nie jest doskonale przejrzysty. Poszczególni oligopoliśd dążą do zdobycia informacji nie tylko o stanie rynku, popycie itd., ale także o sytuacji swoich konkurentów: strona popytowa rynku oligopolistycznego może nie w pełni się orientować w cenach.

Możliwe jest też, że przedsiębiorstwa działające w ołigopolu wywierają wpływ na popyt, powodując wzrost jego elastyczności, podobnie jak przedsiębiorstwa działające na rynku konkurencji monopolistycznej. Ostatecznie zatem popyt na produkt firmy oligopolistycznej jest:

a)    częścią popytu rynkowego o zróżnicowanej elastyczności złożony z dwóch krzywych popytu,

b)    bardzo elastyczny.

Podstawową przyczyną występowania ołigopolu są rosnące korzyści skali w niektórych branżach, takich jak przemysł samochodowy, chemiczny czy maszynowy. Optymalna skala produkcji, wyznaczona przez minimum długookresowego kosztu przeciętnego, osiąga taki poziom, że na rynku o ograniczonej pojemności może działać niewiele firm.

Niewielka liczba uczestników rynku oligopolistycznego sprawa, że ich działania

są inne niż uczestników rynku doskonale konkurencyjnego lub rynku z konkurencją monopolistyczną. W ramach konkurencji doskonałej i konkurencji monopolistycznej rywale działają pod wpływem informacji rynkowej o cenach relatywnych lub o elastyczności cenowej popytu, a więc są nastawieni na odbieranie sygnałów o poczynaniach drugiej strony. W ołigopolu natomiast firmy konkurują między sobą, obserwując się wzajemnie. Próbują przewidzieć swoje reakcje i od tych przewidywań uzależniają swoje decyzje o cenie i ilości.

W warunkach ołigopolu istnieje duża rozmaitość w sensie liczby digopolistów. ich udziale w rynku, umiejętności przewidywania i uczenia się. Dlatego też konkurencja oligopolistyczna może występować w różnych formach -jako konkurencja cenowa bądź (częściej) jako niecenowa. Różnorodność sytuacji oligopolistycznych utrudnia wyjaśnienie konkurencji oligopolistycznej za pomocą jednej tylko teorii.

Powstało sporo teorii ołigopolu; są one otwarte na nowe zjawiska, ponieważ oligopolistyczne formy rynku występują najczęściej w branżach rozwijających się: samochodowej, chemicznej i maszynowej. Szczegółowej typologii form ołigopolu dokonał H.von Stackelberg.

2. Duopol jako szczególny przypadek ołigopolu;

W uproszczonym przypadku duopolu (duopoly), gdy po jednej stronie rynku występuje dwóch uczestników (w duopolu podaży - dwe firmy), są możliwe cztery formy ołigopolu w dwóch wariantach.

Sytuacje decyzyjne w duopolu

Decyzje o ilości	Decyzje o cenie
SS	SS
LS	LS
SL	SL
LL	LL

L-lider(leoder) S-satelita (follower)

Wariant SS polega na tym że każdy uczestnik duopolu podejmuje decyzje zakładając, że druga firma nie zmieni swej pozycji. Jednakże, jeżeli wystąpią zmiany u konkurenta, satelita dostosowuje się do nich ex post. Dwie firmy satelickie idą więc trop w trop, jedna za dmgą.

Wariant LS lub SL polega na tym. że lider, mając pozycję dominującą na tynku, narzuca drugiej firmie pozycję uczestnika uzupełniającego rynek. Satelita dostosowuje swe decyzje do każdorazowych zmian decyzji lidera. Wariant L polega na tym, że obie firmy usiłują wyprzedzić konkurenta i narzucić mu swoje decyzje.

Str. 2