122322

4. deficyt pierwotny - rzeczywisty deficyt pomniejszony o wydatki budżetu państwa na obsługę długu Skarbu Państwa, gdy występuje oznacza to, ze wszystkie wydatki na obsługę tego długu pokrywane są ze środków budżetowych pochodzącym z nowo zaciągniętych pożyczek i kredytów publicznych; do wydatków na obsługę długu Skarbu Państwa zaliczamy odsetki od sprzedanych papierów wartościowych oraz odsetki od zaciągniętych przez Skarb Państwa pożyczek i kredytów, a nie zaliczamy środków wydatkowanych na wykup skarbowych papierów wartościowych oraz spłatę zaciągniętych kredytów i pożyczek. Stale występujący deficyt pierwotny powoduje pułapkę długu publicznego, który może stać się tak wysoki, że jego spłata będzie niemożliwa. Dla gospodarki oznacza to ciężki kryzys finansowy i gospodarczy (Grecja).

Nadwyżka budżetowa - dodatnia różnica między dochodami i wydatkami budżetowymi w danym okresie, w Polsce wystąpiła tylko raz w 1990r. i wynosiła nieco ponad 200mln złotych co stanowiło 0,3% PKB. Jednak budżety jednostek samorządu terytorialnego w przypadku niektórych gmin zamykają się nadwyżką. Częstotliwość występowania nadwyżki w tych jednostkach znacznie się zmniejszyła po wejściu Polski do UE.

Równowaga budżetowa - w danym okresie wydatki budżetowe są w pełni pokryte dochodami budżetowymi, jest to sytuacja wyjątkowa oznaczająca idealne zrównoważenie dochodów i wydatków budżetowych.

Wysokość deficytu budżetu państwa w latach 2001-2011 - w tych latach budżet stale zamykał się deficytem, jego wysokość charakteryzowała się znaczną zmiennością. Rekordowa wysokość deficytu (2010r.) - 55mld zł.; 2001-2004 i 2011 wynosił 30-42 mld zł. Natomiast w latach 2005-2006 oraz 2008 i 2009 był umiarkowanie wysoki - 20-30mld zł. W 2007 wyjątkowo niski - 16mld zł. W Polsce roczne deficyty są w znacznym stopniu uzależnione od przebiegu koniunktury gospodarczej danego roku, zwłaszcza tempa wzrostu - relatywnie niskie w latach przyspieszonego wzrostu gospodarczego i rekordowo wysokie w latach bardzo wolnego wzrostu. Po okresie kryzysu gospodarka szybciej się rozwija więc zmniejszenie deficytu występuje z pewnym opóźnieniem (w Polsce -jednorocznym).