50578

Św. Augustyn (354 - 430)

Dzieła:

•    „Wyznania"

•    „Państwo Boże"

W młodości związany był z manicheistami. Później jednak związał się z chrześcijaństwem, choć pewne treści manicheistyczne u niego pozostały. Został nawet biskupem w Afryce. Akcentował radykalną przewagę Boga nad światem, w człowieku duszy nad ciałem oraz całkowitą zależność świata i człowieka od Boga. Przejawem tego miała być jego teoria iluminacji.

Augustyn był pierwszym wybitnym filozofem chrześcijańskim, a także pierwszym historiozofem¹ w kulturze śródziemnomorskiej (teodycea - obrona doskonałości stworzenia). Przed chrześcijaństwem refleksji historiozoficznej w ścisłym znaczeniu nie było, ponieważ:

1.    Przeważała cykliczna koncepcja czasu, genetycznie związana z religiami kosmicznymi. Jeśliby historia miała by być powtarzającym się kręgiem zdarzeń, wówczas nie miałaby wartości.

2.    Nie istniała świadomość wspólnoty ogólnoludzkiej. Były zatem historie jedynie lokalne -klanowe, rodowe itp.

3.    Chrześcijaństwo z uwagi na jednorazową ofiarę zbawczą Chrystusa wymuszał czas liniowy - porządek, sens i kierunek.

4.    Chrześcijaństwo wprowadzało również pojęcie Dzieci Bożych, którym objęta była cała ludzkość: pojawiała się zatem histońa jako całość i możliwość historiozofii.

Dla tradycji judeochrześcijańskiej właściwa jest trójfazowa koncepcja czasu. W swych ogólnych treściach (zdaniem np. Eliade) ma ona charakter uniwersalny.

I.    Stan pierwotnej jedności człowieka z Bogiem - zerwanie jej wskutek grzechu pierworodnego.

II.    Stan zerwania jedności człowieka z Bogiem i konfliktów wewnętrznych - ofiara zbawcza mesjasza; sąd ostateczny.

III.    Stan powtórnej, dojrzałej jedności człowieka z Bogiem. (Przeszłość i przyszłość postrzegane są w sposób bezkonfliktowy)

F. Nietzsche - „Istnieje wieczna koncepcja powrotu"

W okresie fazy drugiej esencja dziejów jest walką dwóch państw w społeczeństwie ludzkim: Państwa Ziemskiego i Państwa Bożego. Do pierwszego należą ci, dla których ważne są wartości doczesne, a nie wieczne i którzy lekceważą te drugie. Do drugiego zaś należą ci, dla których cała ta sprawa przedstawia się odwrotnie. Oba te porządki nie są fizycznie odrębne i nikt oprócz Boga tak naprawdę nie wie, kto do którego z nich należy. Państwa te ze sobą walczą przez całą historię, i dopiero sąd ostateczny dokona ich bezpowrotnego rozdzielenia. Ci, którzy należeli do Państwa Ziemskiego zostaną potępieni, a ich państwo unicestwione. Ci, którzy należeli do Państwa Bożego, zostaną zbawieni i osiągną zjednoczenie z Bogiem.

Ów trójfazowy schemat podziału czasu wyartykułowany m.in. w koncepcji św. Augustyna, pojawiał się jeszcze wielokrotnie, ulegając mniej lub bardziej zaawansowanej desakralizacji. Miejsce transcendentnego Boga zajmował wówczas Absolut immanentny (u Hegla i Schellinga), lub deizowana ludzkość (Marks, Feuerbach)

Historio/ofia - refleksja nad sensem, celami, wartościami jakie niesie historia