Czynniki twórczego myślenia (J. P. Guilford):

• Płynność myślenia (ilość pomysłów)

• Giętkość myślenia (ilość kategorii i pomysłów)

• Oryginalność myślenia (ilość nowych, oryginalnych pomysłów; pomysły, które występują tylko raz + ocena grupy/prowadzącego + użyteczny, czyli rozwiązujący problem.)

System JA

3 komponenty JA:

- samoświadomość (wyznacznik samowiedza).

- samoocena,

- samoregulacja.

Skąd bierze się Ja? (Ja - obraz samego siebie)

- zwierciadło społeczne,

- doświadczenie.

Model przetwarzania informacji:

- system Ja stanowi część większego systemu pamięci,

- każdy tworzy schemat Ja,

- schematy te ulegają przebudowom,

- schematy te wpływają na odbiór rzeczywistości (osoby o dużej samoocenie poszukują informacji spójnych z ich samooceną. Przez to postrzegają świat wybiórczo.)

Teoria uczenia się - model Bandury:

Dziecko dokonuje oceny skuteczności własnych działań, czemu sprzyjają dwa mechanizmy:

- modelowanie (mechanizm zewnętrzny) (np. reakcja zwrotna w zachowaniach ludzi),

- monitorowanie wewnętrznych reakcji własnego organizmu (np. emocji).

Samowiedza:

Odkrycie własnego Ja w niemowlęctwie:

- 4 m. - egocentryczne niemowlęca odnoszą wszystko w relacji do siebie.

- dziecko zdobywa poczucie własnej podmiotowości wtedy, gdy zdaje sobie sprawę, że jest sprawcą zdarzeń (np. swoim głośnym płaczem mogą zmienić zachowanie rodziców).

- od 24 m. ż. - rozpoznawanie własnego odbicia w lustrze (znak na nosie),

- koniec 2 r. ż. - niemowlęta zaczynają używać wyrażeń typu „ja”, „mnie”, „mój”.

Samoocena:

- dzieci poniżej 8 r. ż. nie mają ukształtowanego poczucia własnej wartości,

- przedszkolaki mają wysoką samoocenę,

- we wczesnym okresie szkolnym samoocena jest stabilna,

- od 11/12 r. ż. następuje spadek poziomu samoakceptacji,

- wzrost samoakceptacji w szkole średniej

Przyczyny obniżania samooceny:

- wejście w stadium operacji formalnych - możliwość dostrzegania punktu widzenia innych osób (ja odzwierciedlone),

- posiadanie/brak kompetencji (np. „pojęcia Ja w roli ucznia”),

- rodzaj otrzymywanych informacji zwrotnych (wyuczona bezradność),

- dokonywanie porównań społecznych,

- słabe dostosowanie warunków nauczania do poziomu uczniów.

Samoregulacja:

Od regulacji zewnętrznej, do wewnętrznej.

- we wczesnym niemowlęctwie samoregulacja dotyczy wyłącznie mimowolnych reakcji biologicznych - jednak dziecko nie jest świadome sprawstwa,

- 2 r. ż. powoduje zachowania celowe („Ja chcę to dostać”, „Ja nie chcę tego zjeść”),

- 2 r. ż. - dzieci zaczynają stosować się do poleceń,

- samokontrola pojawia się ok. 3 r. ż. - zaczyna protestować, kontrola rodziców sprowadza się do podawania słownych reakcji, zaczyna kontrolować swoje zachowanie za pomocą mowy.

Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona

Wiek	Kryzys	Właściwe rozwiązanie	Niewłaściwe rozwiązanie
0 - 0,5	ufność vs nieufność	Podstawowe poczucie bezpieczeństwa.	Niepewność, lęk.
1,5 - 3	autonomia vs zwątpienie w siebie	Postrzeganie siebie jako podmiotu zdolnego do kontrolowania własnego ciała i sprawcę działania.	Poczucie niezdolności do kontroli przebiegu zdarzeń.
3 - 6	inicjatywa vs poczucie winy	Zaufanie do siebie jako inicjatora i twórcy.	Poczucie braku własnej wartości.
6 - okres dojrzewania	kompetencja vs poczucie niższości	Opanowanie podstawowych umiejętności intelektualnych i społecznych.	Brak pewności siebie, poczucie klęski.
Adolescencja	tożsamość vs pomieszanie ról	Poczucie siebie jako osoby.	Poczucie fragmentaryzacji własnego „ja”, niejasne poczucie siebie
Wczesna dorosłość	intymność vs izolacja	Zdolność do nawiązywania bliskich więzi i zaangażowania wobec innych.	Poczucie osamotnienia i separacji, zaprzeczenie potrzebie bliskości.
Średnia dorosłość	produktywność vs stagnacja	Koncentracja troski poza „ja” na rodzicach, społeczeństwie, przyszłym pokoleniu.	Troska o siebie, brak orientacji na przyszłość.
Późna dorosłość	integralność ego vs rozpacz	Poczucie pełni, podstawowa satysfakcja z życia.	Poczucie bezowocności życia, rozczarowanie.

Psychologia rozwojowa 11

1

---