Seminarium nr 3 - SEMIOTYKA CHORÓB SKÓRY
Wykwity skórne i stany narzucone
Wykwity są to zmiany skórne, które stanowią podstawę rozpoznania i są zasadniczym elementem obrazu klinicznego chorób dermatologicznych. Znajomość tych wykwitów pozwala opisać i zdefiniować zmiany widziane na skórze gołym okiem. Rozróżnia się dwa typy wykwitów:
pierwotne
wtórne
Oprócz wykwitów rozróżnia się stany narzucone skóry, czyli stany chorobowe niedające się pod względem budowy (morfologicznym) włączyć do wykwitów pierwotnych lub wtórnych takie jak:
liszajowacenie
spryszczenie
łuszczycowatość
Przy opisie zmian chorobowych zwraca się uwagę na niektóre cechy morfologiczne wykwitów: wielkość, kształt, postać, barwa, powierzchnia, ograniczenie umiejscowienia, ilość, ewolucja i zejście.
W rozpoznaniu odgrywają również rolę objawy podmiotowe:
świąd, pieczenie skóry, bolesność.
WYKWITY PIERWOTNE- pojawiają się na skórze w początkowym okresie ujawnienia się zmian chorobowych na skórze. Należą do nich:
plama
grudka
bąbel
guzek
guz
pęcherzyk
pęcherz
krosta
Plama (macula) - wykwit, który różni się od skóry otaczającej zabarwieniem i znajduje się w
poziomie skóry
Plamy naczyniowe - związane są z naczyniami krwionośnymi i związane są z okresowymi
lub trwałymi zmianami ukrwienia (nadmiar ukrwienia lub niedokrwienie) np. nabyta lub
czasowa plamica jako wynik uczulenie polekowe po antybiotykach (czerwona o wyraźnym
odgraniczeniu => rumień)
a) plamice z nadmiaru ukrwienia
-nabyte np. trwałe teleangiektazje- u osób często opalających się tworzą się
poszerzone naczynka krwionośne
-wrodzone np. znamię ogniste (nevues flameus)- poszerzona grupa naczyń
krwionośnych od urodzenia
b) plamice z niedokrwienia - przy obkurczeniu naczyń
Plamy wybroczynowe - związane są z wydostawaniem się krwi poza naczynia krwionośne
a) małe - patechie
b) duże - krwiak
Plama wybroczynowa w przeciwieństwie do plamy naczyniowej jest często ciemniejsza i nie
blaknie przy uciśnięciu =>DIASKOPIA
Plamica zwyrodnieniowa - pochodzi od zwyrodnienia włókien sprężystych w skórze, (gdy
ulegną zwyrodnieniu nie ulegają regeneracji)
Plamy barwnikowe - związane są z niedoborem lub nadmiarem melaniny w skórze
a) z nadmiaru to np.
- ostuda (ploasma) - odłożenie melaniny w skórze np. u kobiet w ciąży, lub
po lekach
- wrodzone lub nabyte znamiona barwnikowe np. np. czerniak (Lentigo maligna
melanoma) - plama barwnikowa która jest jednocześnie nowotworem
b) z niedoboru
- bielactwo nabyte (vitiligo) - melanina wywędrowuje ze zamian na obwód
(biała plama z ciemna obwódką)
- bielactwo rzekome (pseudoleukoderma) - np. w zakażeniu drożdżakami
malasesia furfur skóra wydaje się że ma białe plamy (łupież pstry, grzyb produkuje
kwas azafaleinowy, który powoduje powstawanie białych plam przy opalaniu
Plama złogowa - powstaje w wyniku odłożenia się jakiegokolwiek innego barwnika niż
melanina (wewnatrz- lub zewnatrzustrojowego) np. tatuaż lub węglica skóry
(zewnatrzustrojowy)
Guzek (nodulus) - jest to wykwit wyniosły ponad powierzchnie skóry o wielkości do 1 cm
posiadający różne zabarwienie; o dużo większej spoistości i głębszym usadowieniu w
porównaniu do grudki; po zagojeniu pozostawia bliznę
Grudka (Papula) - jest to wykwit wyniosły ponad skórę o wzmożonej konsystencji o wielkości
do 1 cm; o różnym zabarwieniu; po zagojeniu nie pozostawia blizny.
Naskórkowe - spowodowane rozrostem naskórka bez zmian w skórze właściwej
a) brodawki płaskie młodocianych
b) brodawki zwykłe (papiloma vulgaris) -spowodowane przez HPV
Naskórkowo-skórne - spowodowane rozrostem naskórka jak i skóry właściwej
a) w łuszczycy zwykłej
Skórne - spowodowane rozrostem skóry właściwej
a) w zaburzeniach lipidowych (kępki żółte powiek)
Guz (tumor, nodus)- jest to wykwit wyniosły ponad powierzchnie skóry o wielkości powyżej 1
cm o różnym zabarwieniu; zazwyczaj po zagojeniu pozostawia bliznę (erytema nodosum - nie
pozostawia blizn); występuje najczęściej w przebiegu chorób nowotworowych, gruźlicy; kile;
sarkoidozie; w raku podstawno-komórkowym objawem jest guzek.
Babel pokrzywkowy (urtica) - powstaje w wyniku poszerzenia się naczyń i wydostania z nich
płynu; jest wyniosły ponad poziom skóry, jego cecha charakterystyczna jest wyraźne
odgraniczenie od zdrowej skóry, różowy kolor, gładka powierzchnia; może być zarówno mały
jak i duży; jego powstaniu towarzyszy świąd, powstaje szybko (15-20 min) i goi się szybko (do
48h)
Urticaria vasculitis - bąble pokrzywkowe utrzymują się długo do kilku dni - jest to objaw
chorób układowych np. kolagenoz
Pokrzywka z ucisku - w miejscach uciśniętych powstają bąble
Pokrzywka z obrębie błon śluzowych (Quinckego)- najpierw na wardze dolnej, później na
języku i krtani może doprowadzić do uduszenia
Często występują pokrzywki przewlekłe w różnych miejscach
Przy rozpoznaniu bąbli trzeba rozpoznać pokrzywkę (urticaria)
Pecherzyk (vesicula) - wykwit wyniosły ponad powierzchnie skóry i od razu jest wypełniony
płynną treścią; powstaje do 0,5 cm. Powstaje przez rozwarstwienie warstw naskórka lub przez
zwyrodnienie balonowate (np. w zakażeniach HSV)- w komórkach, w których uaktywnia się
wirus pojawia się dużo wakuoli i występuje obrzęk wewnątrz komórki. Pęcherzyk powstaje na
skórze na skutek zwyrodnienia gąbczastego np. w przebiegu wyprysku (np. wyprysk potylicowy -
echema dyshydroticum)
Opryszczka na skórze - różnicowanie z półpaścem.
Pęcherz (vesicle, bulla) - wykwit wyniosły ponad powierzchnie skóry wyprysk, wypełniony
płynną treścią, o wielkości powyżej 0,5 cm.
Podrogowe pecherze - ich pokrywa jest tylko warstwa rogowa, a dno stanowi warstwa
ziarnista, kolczysta i podstawna; i są one bardzo wiotkie np.
a) liszajec zakaźny (zakażenie gronkowcowo-paciorkowcowe)
b) pęcherzyca liściasta
Sródnaskórkowe - akatnolityczne - związane ze zrywaniem połączeń między komórkami
(desmosomy). Są to pęcherze troszeczkę mocniejsze od pęcherzy podrogowych.
Występują zarówno na skórze jak i na błonach śluzowych. Te występujące na skórze
powstają ponad błoną podstawną, łatwo ulęgają zerwaniu i tworzą nadżerki
Podnaskórkowe - powstają w miejscu występowania błony podstawnej lub pod ta błoną.
Pokrywa wszystkie warstwy naskórka, dno stanowi skóra właściwa (występują w skórze i
na błonach śluzowych). Są one dobrze napięte, twarde, trudno ulegają zerwaniom, po
zerwaniu tworzą głębokie nadżerki- w Pemfigoidzie rzadko na błonie
śluzowej
Objaw Nikolskiego - zależy od rozluźnienia łączności między komórkami warstwy kolczystej (niepełna akantoliza w obrębie skóry pozornie nie zmienionej)- jest to spełzanie naskórka pod wpływem pocierania palcem. Objaw ten występuje w okresie aktywnym choroby.
Objaw Asboe-Hansena - wywołany jest niepełną akantolizą w skórze otaczającej pęcherz - jest to poszerzenie się obwodu pęcherza pod wpływem ucisku na pęcherz.
Krosta (pustula) - wykwit wyniosły ponad powierzchnie skóry, wypełniony ropną treścią, o
wielkości do 1 cm
Krosty sródnaskórkowe - powstają przez rozwarstwienie warstw naskórka i migracji
tam leukocytów; są to krosty jałowe, bez udziału bakterii
a) łuszczyca krostkowa
b) łuszczyca krostkowa dłoni i stóp
Krosty przymieszkowe- powstają w wyniku zaczopowania ujścia przy udziale bakterii
a) tradzik pospolity
WYKWITY WTÓRNE - wykwity wtórne stanowią zejście wykwitów pierwotnych i występują w okresie dalszego rozwoju lub ustępowania choroby. Należą do nich:
nadżerka lub otarcie
owrzodzenie
wrzód lub rana
rozpadlina lub szczelina
strup
łuska
blizna
Nadżerka (erosio) - powstaje jako ubytek naskórka skóry chorobowo zmienionej lub jako zejście
innej choroby np. pęcherza. Nadżerki, jako że dotyczą naskórka goja się bez pozostawienia
blizny
Przeczos(excoriatio) - linijny ubytek naskórka; najczęściej w przebiegu chorób ze świądem
Otarcia - powstają jako ubytek naskórka skóry chorobowo zmienionej, goi się bez pozostawienia
blizny
Owrzodzenia (ulcus) - ubytek naskórka i skóry właściwej; o różnej wielkości; goi się zawsze z
pozostawieniem blizny
Łuska (squama) - powstaje w wyniku nadmiernego nagromadzenia warstwy rogowej w
przebiegu:
Hyperkeratozy- nadmierne, ale prawidłowe rogowacenie (na dłoniach i na stopach).
Parakeratoza - przyspieszone np. w przebiegu łuszczycy zwykłej (warstwa rogowa nie
może się złuszczyć, oderwać, ponieważ komórki nie są prawidłowo zrogowaciałe
(okres przejścia komórki z warstwy podstawnej do warstwy rogowej wynosi tylko 3-5
dni)
Dyskeratoza - nieprawidłowe rogowacenie w chorobie Doriera
Pękniecie (tissura) - ubytek liniowy naskórka w skórze chorobowo zmienionej
Rozpadlina (ranas) - powstaje w wyniku rozpadu dużych zmian chorobowych np. w kilakach
Strup (krusta) - powstaje wtórnie na bazie innego wykwitu w wyniku zasychania różnej
wydzieliny: krew, ropa np. w przebiegu półpaśca).
Blizna (cicatrix) - powstaje w wyniku gojenia się uszkodzonej skóry właściwej; różni się od
normalnej skóry, ponieważ kolagen układa się w postaci pęczków, a nie w postaci oczek; blizna
nie posiada włókien sprężystych oraz przydatków skóry i naskórka
Blizny zanikowe - np. w trądziku
Blizny przerosłe - np. po zabiegu chirurgicznym
Blaszka (plag) - wykwit wyniosły ponad powierzchnie skóry, o wielkości ponad 1 cm;
powstający w wyniku zlania się innych wykwitów, najczęściej grudek
STANY NARZUCONE
Lichenizacja- jest zjawiskiem przerostu naskórka (brodawek skórnych) ze wzmożonym poletkowaniem na powierzchni.
Dochodzi do pogrubienia skóry w wyniku drapania i przewlekłego stanu zapalnego. Skóra z wyraźną lichenizacją wygląda jakby była oglądana przez szkło powiększające - widoczne są wyraźne zmarszczenia, poprzeczne bruzdy.
Występuje najczęściej u osób z nasilonym i przewlekłym AZS, stanowi charakterystyczny objaw świerzbiączki(prurigo).
Zliszajowacenie = impetiginizacja - wtórne zakażenie bakteryjne nałożone na wcześniej istniejące zmiany. W chorobach świądowych, pogrubiały, suchy, szorstki naskórek o wzmożonym poletkowaniu.
4
FUNGUS grG IVL