plik


MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI Ewa KawczyDska-KieBbasa Teresa Stolarek Sporzdzanie sprawozdaD rocznych 412[01].Z1.05 Poradnik dla nauczyciela Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy Radom 2005  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 0 Recenzenci: mgr Krystyna Kielan mgr Anna KuczyDska-Cesarz Konsultanci: mgr in|. Maria Majewska Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Makowska Korekta: Joanna Iwanowska Edyta KozieB Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduBowej 412[01].Z1.05 Sporzdzanie sprawozdaD rocznych zawartego w moduBowym programie nauczania dla zawodu technik rachunkowo[ci. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy, Radom 2005  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 1 SPIS TREZCI 1. Wprowadzenie........................................................................................................................ 3 2. Wymagania wstpne .............................................................................................................. 5 3. Cele ksztaBcenia...................................................................................................................... 6 4. PrzykBadowe scenariusze zaj .............................................................................................. 7 5. wiczenia ............................................................................................................................. 12 5.1. Rozliczenie i ewidencja r|nic inwentaryzacyjnych ................................................... 12 5.1.1. wiczenia ................................................................................................................ 12 5.1.2. Sprawdzian postpw.............................................................................................. 16 5.2. Wynik finansowy ........................................................................................................... 17 5.2.1. wiczenia ................................................................................................................ 17 5.2.2. Sprawdzian postpw.............................................................................................. 20 5.3. KapitaBy i fundusze wBasne .......................................................................................... 20 5.3.1. wiczenia ................................................................................................................ 20 5.3.2. Sprawdzian postpw.............................................................................................. 24 UczeD potrafi: Tak Nie..................................................................................................... 24 5.4. Sprawozdawczo[ finansowa....................................................................................... 24 5.4.1. wiczenia ................................................................................................................ 24 5.4.2. Sprawdzian postpw.............................................................................................. 35 5.5. Roczne sprawozdania finansowe z wykorzystaniem komputera................................... 37 5.5.1. wiczenia ................................................................................................................ 37 5.5.2. Sprawdzian postpw.............................................................................................. 48 6. Ewaluacja osigni ucznia .............................................................................................. 49 7.Literatura............................................................................................................................ 56  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 2 1. WPROWADZENIE Przekazujemy PaDstwu Poradnik dla nauczyciela, ktry bdzie pomocny w prowadzeniu zaj dydaktycznych w szkole ksztaBccej w zawodzie technika rachunkowo[ci. Poradnik bdzie pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczcej sporzdzania sprawozdaD finansowych oraz czynno[ci ksigowych, ktrych nale|y dokona zamykajc rok obrotowy. W poradniku uwzgldniono: - wymagania wstpne, w ktrych wyszczeglniono jakie umiejtno[ci powinien posiada uczeD przed przystpieniem do realizacji jednostki moduBowej, - cele ksztaBcenia, pokazuj jakie umiejtno[ci uczeD opanuje po przeprowadzeniu procesu ksztaBcenia, - materiaB nauczania, w ktrym zawarte s niezbdne tre[ci teoretyczne, aby prawidBowo zamkn ksigi oraz sporzdzi sprawozdania finansowe, ktre stanowi koDcowy element rachunkowo[ci bdcej logicznym zwartym systemem. - pytania sprawdzajce, ktre umo|liwi ocen przygotowania do wykonania wiczeD potwierdzajcych nabycie umiejtno[ci. - wiczenia do samodzielnego rozwizania zawieraj: polecenie, sposb wykonania oraz opis niezbdnych materiaBw do wykonania wiczenia, niektre z wiczeD mog wymaga pomocy nauczyciela, - sprawdzian postpw pomo|e oceni poziom wiedzy po wykonaniu wiczeD, - sprawdzian osigni, znajduje si po zrealizowaniu wszystkich tematw jednostki moduBowej pozwoli oceni poziom nabytych umiejtno[ci w procesie ksztaBcenia danej jednostki moduBowej. Zamiarem autorek byBo napisanie poradnika, ktry mo|e sBu|y jako materiaB dydaktyczny do nauczania jednostki moduBowej  Sporzdzanie sprawozdaD rocznych oraz do uzupeBnienia wiedzy ju| posiadanej w tej dziedzinie. Wskazane jest, aby zajcia dydaktyczne byBy prowadzone r|nymi metodami ze szczeglnym uwzgldnieniem aktywizujcych metod nauczania, np. samoksztaBcenia kierowanego, tekstu przewodniego. Formy organizacyjne pracy uczniw mog by zr|nicowane, poczwszy od samodzielnej pracy uczniw do pracy zespoBowej.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 3 SCHEMAT UKAADU JEDNOSTEK MODUAOWYCH 412[01].Z1 Ewidencja ksigowa dziaBalno[ci przedsibiorstwa 412[01].Z1.02 412[01].Z1.01 Ewidencjonowanie Organizowanie rozrachunkw i obsBuga rachunkowo[ci pBatno[ci w przedsibiorstwie 412[01].Z1.03 Ewidencjonowanie zmian w zasobach rzeczowych przedsibiorstwa 412[01].Z1.04 Prowadzenie ewidencji procesw gospodarczych 412[Z1].Z1.05 Sporzdzanie sprawozdaD rocznych  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 4 2. WYMAGANIA WSTPNE Przystpujc do realizacji programu jednostki moduBowej uczeD powinien umie: - korzysta z r|nych zrdeB informacji, - korzysta z ustawy o rachunkowo[ci, - zna zasady prowadzenia ksig rachunkowych, - sporzdza podstawowe dokumenty ksigowe, - dokona inwentaryzacji droga spisu z natury, - ewidencjonowa wszystkie typowe operacje gospodarcze zwizane ze [rodkami pieni|nymi, rozrachunkami, zasobami rzeczowymi, majtkiem finansowym, - ewidencjonowa wszystkie typowe operacje gospodarcze zwizane z ustaleniem kosztw, - rozlicza koszty, - przeprowadza kalkulacj r|nymi metodami, - ewidencjonowa wszystkie typowe operacje gospodarcze zwizane z ustaleniem przychodu, - dokona wyceny majtku, - ewidencjonowa wszystkie typowe operacje gospodarcze zwizane z ustaleniem przychodw i kosztw z pozostaBej dziaBalno[ci operacyjnej, - dokona rozliczeD midzyokresowych przychodw i kosztw, - wymieni podstawowe pojcia z zakresu sprawozdawczo[ci, - porusza si w oknach systemu Windows i DOS, - wykonywa podstawowe operacje na plikach i folderach, - stosowa podstawowe zasady obsBugi programw w [rodowisku Windows, - sterowa miejscem zapisu danych na dysku i dyskietkach, - zna podstawowe zasady obsBugi wybranych programw komputerowych: [rodkw trwaBych, handlowych i finansowo-ksigowych, - zabezpieczy dane w postaci elektronicznej: doda nowego u|ytkownika, edytowa jego dane oraz zmieni mu hasBo, nadawa uprawnienia u|ytkownikom do pracy z programem, - zarchiwizowa i odtworzy dane w postaci elektronicznej, - obsBugiwa typowy program ekonomiczny w zakresie: wprowadzania, uzupeBniania i modyfikowania danych przedsibiorstwa, kontrahentw i towarw, - sporzdzi zestawienia i sprawozdania na podstawie wprowadzonych danych.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 5 3. CELE KSZTAACENIA W wyniku realizacji programu jednostki moduBowej uczeD powinien umie: - przeprowadzi inwentaryzacj metod potwierdzenia salda i weryfikacji dokumentw, - rozliczy i zaksigowa r|nice inwentaryzacyjne, - utworzy i rozwiza rezerw na niedobory, - wyceni nale|no[ci przedawnione i nie[cigalne, - wyceni skBadniki aktyww i pasyww w walucie polskiej i obcej, - ustali wynik finansowy w wariancie porwnawczym i kalkulacyjnym, - ustali kategorie wyniku finansowego w sposb arytmetyczny w wariancie porwnawczym i kalkulacyjnym, - ustali zmian stanu produktw, - ustali i zaksigowa podatek dochodowy od osb prawnych, - ustali wynik finansowy netto, - ustali podatek dochodowy odroczony, - wyodrbni koszty nie stanowice kosztw uzyskania przychodw, - dokona podziaBu zysku netto w jednostkach o r|nej formie organizacyjno-prawnej, - rozliczy strat finansow, - rozr|ni kapitaBy i fundusze wBasne w jednostkach o r|nej formie organizacyjno- prawnej, - okre[li zasady tworzenia kapitaBw i funduszw wBasnych w jednostkach o r|nej formie organizacyjno-prawnej, - zaksigowa zasilenie kapitaBw wBasnych zyskiem, - dokona zamknicia rocznego ksig rachunkowych, - sporzdzi zestawienie obrotw i sald, - sporzdzi roczne sprawozdanie finansowe, - okre[li zasady zatwierdzania i publikacji sprawozdaD finansowych, - przygotowa sprawozdania finansowe do zatwierdzenia i publikacji, - okre[li zasady konsolidowania sprawozdaD finansowych, - archiwizowa dokumenty finansowo-ksigowe, - zabezpieczy dane w ksigach rachunkowych prowadzonych z zastosowaniem komputera, - okre[li obowizki jednostki gospodarczej wobec statystyki publicznej, - wypeBni formularze sprawozdaD statystycznych, - wykona inwentaryzacj [rodkw trwaBych, - wykona inwentaryzacj w programie handlowym, - dokona ksigowaD zwizanych z ustaleniem wyniku finansowego, - obliczy i zaksigowa podatek dochodowy od osb prawnych, - dokona zamkni rocznych ksig rachunkowych, - sporzdzi zestawienie obrotw i sald na dzieD zamknicia ksig rachunkowych, - sporzdzi bilans, - sporzdzi rachunek zyskw i strat, - zdefiniowa nowy ukBad bilansu, - przypisa konto bilansowe do bilansu, - przypisa konto wynikowe do ukBadu rachunku zyskw i strat - zarchiwizowa dane w ksigach rachunkowych.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 6 4. PRZYKAADOWE SCENARIUSZE ZAJ Scenariusz zaj 1 Temat: Charakterystyka bilansu przedsibiorstwa Cele: Po zakoDczeniu zaj edukacyjnych uczeD powinien umie: - zdefiniowa bilans, - okre[li metod sporzdzania bilansu, - okre[li podmioty, ktre s zobowizane do sporzdzania bilansu, - zastosowa kategori ceny i warto[ci do wyceny aktyww i pasyww, - interpretowa poszczeglne pozycje aktyww i pasyww, - zna zasady wyceny aktyww i pasyww na dzieD bilansowy, - sporzdzi bilans. Metody nauczania  uczenia si: - pogadanka, - obja[nienie, - praca z materiaBami zrdBowymi, - dyskusja, - wiczenia. Formy organizacyjne pracy uczniw: - praca indywidualna, - praca w zespoBach. Zrodki dydaktyczne: - ustawa o rachunkowo[ci wraz z zaBcznikami do ustawy, - druki bilansu, - zeszyty przedmiotowe, - kalkulatory, - arkusze papieru, - pisaki. Czas trwania: 90 minut Przebieg zaj: 1. Wprowadzenie 2. Wskazanie celw zaj 3. Plan zaj: A. Pojcie i ukBad bilansu: - nauczyciel w formie pogadanki i pytaD skierowanych do uczniw odwoBuje si do nabytych ju| wiadomo[ci , - nauczyciel wskazuje wBa[ciwy artykuB ustawy o rachunkowo[ci, ktry okre[la terminy i zasady sporzdzania bilansu, uczniowie podzieleni na grupy na podstawie wskazanego  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 7 przepisu charakteryzuj bilans, okre[laj sposoby prezentacji danych w bilansie, prezentuj i weryfikuj swoj wiedz, - nauczyciel wskazuje wBa[ciwe artykuBy ustawy o rachunkowo[ci, ktre definiuj poszczeglne pozycje aktyww i pasyww, omawia je, rozdaje druki bilansu, aby uczniowie mogli na bie|co zapozna si ze struktur bilansu, - uczniowie podzieleni na grupy na podstawie materiaBw z punktu powy|ej charakteryzuj poszczeglne cz[ci bilansu (np.: aktywa trwaBe, aktywa obrotowe, kapitaB wBasny, kapitaB obcy), prezentuj i weryfikuj swoja wiedz. B. Wycena aktyww i pasyww - uczniowie korzystaj z tre[ci materiaBu nauczania w poradniku dla ucznia, wskazuj kategorie cen i warto[ci stosowanych do wyceny poszczeglnych skBadnikw aktyww i pasyww na dzieD bilansowy, - uczniowie rozwizuj indywidualnie wiczenie 1 w cz[ci 4.4. Sprawozdawczo[ finansowa. C. Sporzdzanie bilansu: - uczniowie podzieleni na grupy rozwizuj wiczenie 2 w cz[ci 4.4 Sprawozdawczo[ finansowa, wykorzystujc otrzymane druki bilansu, - uczniowie prezentuj prawidBowo[ sporzdzonego bilansu, analizuj ewentualnie popeBnione bBdy. D. U|ytkownicy bilansu: - uczniowie podzieleni na grupy wskazuj u|ytkownikw bilansu, prezentuj wiedz, - uczniowie w tych samych grupach interpretuj przydatno[ informacji wynikajcych z bilansu dla r|nych grup u|ytkownikw, wskazanych przez nauczyciela, prezentuj wiedz. 4. Podsumowanie zaj: - uczniowie wskazuj konieczno[ i celowo[ sporzdzania bilansu, - uczniowie wskazuj struktur bilansu, - uczniowie wskazuj na metod sporzdzenia bilansu, - uczniowie wyja[niaj pogld, |e bilans jest sprawozdaniem statycznym.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 8 Scenariusz do zaj 2  Rozliczenie inwentaryzacji z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego w programie Excel Czas: 90 minut CELE KSZTAACENIA Cel oglny: KsztaBtowanie umiejtno[ci wykorzystania komputera w rozliczeniu spisu z natury. Cele szczegBowe: Podstawowe - dokonanie spisu z natury, - identyfikowanie rodzaju i sposobu przeprowadzania inwentaryzacji, - prawidBowe sporzdzenie spisu z natury, - zastosowanie wBa[ciwej ceny przy wycenie spisu, - identyfikowanie r|nic inwentaryzacyjnych / niedobr, nadwy|ka/, - zastosowanie wBa[ciwej ceny przy wycenie r|nic inwentaryzacyjnych. - korzystanie z systemu operacyjnego Windows oraz z sieci komputerowej, - posBugiwanie si wybranym arkuszem kalkulacyjnym, - posBugiwanie si wybranym edytorem tekstu, - wykonywanie prostych czynno[ci operatorskich: Rozszerzajce - klasyfikowanie r|nic na podstawie opisu przypadkw, - wBa[ciwa wycena zidentyfikowanych r|nic inwentaryzacyjnych, - stosowanie formatowania warunkowego, - wklejanie danych z arkusza kalkulacyjnego do edytora tekstu, DopeBniajce - formuBowanie wnioskw dotyczcych rozliczenia spisu z natury, - prawidBowe sporzdzenie fragmentu protokBu komisji inwentaryzacyjnej, - prezentowanie i uzasadnianie wnioskw komisji inwentaryzacyjnych, - konsolidowanie danych z kilku arkuszy, - tworzenie podsumowaD graficznych (wykresy, w tym niestandardowe), - drukowanie wybranych fragmentw arkusza kalkulacyjnego. Metody ksztaBcenia: pogadanka heurystyczna, wiczenia, obja[nienie  instrukta|, metoda plakatowa. Formy organizacyjne pracy ucznia: praca zespoBowa jednolita i zr|nicowana. Zrodki dydaktyczne: " przedmioty do inwentaryzacji, " formularze  arkusze spisu z natury, " opisy przypadkw, " rzutnik pisma, tablica magnetyczna, " 5 stanowisk komputerowych z zainstalowanym programem Excel, " arkusze obserwacji, " instrukcje dla ucznia. PRZEBIEG ZAJ Sprawy organizacyjne Wprowadzenie 1. Podanie tematu i sposobu jego realizacji. 2. Utworzenie zespoBw roboczych.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 9 Realizacja zadaD dydaktycznych 1. Przedstawienie sytuacji i omwienie zadaD do wykonania. 2. Przeprowadzenie spisu z natury - wybr przewodniczcych zespoBw spisowych, - spis z natury przeprowadzany przez zespoBy spisowe, - sporzdzenie arkuszy spisu z natury. 3. Wprowadzenie danych z arkuszy do komputera. 4. Sporzdzanie zestawienia r|nic inwentaryzacyjnych przez poszczeglne zespoBy spisowe. 5. Prezentacja r|nic inwentaryzacyjnych wg osb materialnie odpowiedzialnych. 6. Przekazanie przez nauczyciela opisw przypadkw umo|liwiajcych klasyfikacj r|nic inwentaryzacyjnych. 7. Klasyfikowanie r|nic na podstawie przeprowadzonej analizy opisw przypadkw wg osb materialnie odpowiedzialnych, ich wycena, formuBowanie wnioskw oraz prezentacja w formie plakatw. 8. Analiza sformuBowanych wnioskw. 9. Sporzdzanie fragmentu protokBu komisji inwentaryzacyjnej. 10. Graficzna prezentacja. 11. Ocena pracy. Podsumowanie 1. Ocena pracy uczniw na podstawie arkuszy obserwacji. 2. Praca domowa OPIS PRZYPADKW - STOISKO NR 1 1. Wypo|yczalnia ksi|ek na stoisku funkcjonuje od 2 lat. 2. Norma ubytkw wynosi 5% w skali roku. 3. Z. Duda  wiczenia z ksigowo[ci przedsibiorstw  4 ksi|ki zniszczyBy si w trakcie u|ytkowania. OPIS PRZYPADKW - STOISKO NR 2 1. Wypo|yczalnia ksi|ek na stoisku funkcjonuje od 2 lat. 2. Norma ubytkw wynosi 5% w skali roku. 3. Praca dyplomowa  Bilans w firmie  1 sztuka ulegBa zniszczeniu przez szkBo z rozbitej w wyniku przecigu szyby. OPIS PRZYPADKW - STOISKO NR 3 1. Wypo|yczalnia ksi|ek na stoisku funkcjonuje od 2 lat. 2. Norma ubytkw wynosi 5% w skali roku. 3. Z. Duda  wiczenia z ksigowo[ci przedsibiorstw  4 ksi|ki zalaBa woda w trakcie awarii. OPIS PRZYPADKW - STOISKO NR 4 1. Wypo|yczalnia ksi|ek na stoisku funkcjonuje od 2 lat. 2. Norma ubytkw wynosi 5% w skali roku. 3. Praca dyplomowa  Bilans w firmie  Irena Skowronek o[wiadczyBa, |e wypo|yczyBa 1 prac nie zapisujc nazwiska wypo|yczajcego.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 10 ARKUSZ OBSERWACJI PRACY ZESPOAU....... PUNKTY UMIEJTNOZCI /0-1/ Podstawowe  P - dokonanie spisu z natury, - identyfikowanie rodzaju i sposobu przeprowadzania inwentaryzacji, - zastosowanie wBa[ciwej ceny przy wycenie spisu, - identyfikowanie r|nic inwentaryzacyjnych (niedobr, nadwy|ka), - zastosowanie wBa[ciwej ceny przy wycenie r|nic inwentaryzacyjnych. - prawidBowe sporzdzenie arkusza spisu z natury, - logowanie si do sieci i zamykanie systemu, - otwieranie i zapisywanie dokumentw - kopiowanie dokumentw - wprowadzenie danych ze spisu z natury do arkusza, - zastosowanie podstawowych formuB w komrkach (suma, iloczyn, r|nica), - wprowadzenie tekstu do dokumentu protokB.doc, - drukowanie dokumentw, - formatowanie komrek. Rozszerzajce  R - klasyfikowanie r|nic na podstawie opisu przypadkw, - wBa[ciwa wycena zidentyfikowanych r|nic inwentaryzacyjnych, - zastosowanie formatowania warunkowego, - sformatowanie tabeli w dokumencie protokB.doc, - wklejanie danych z arkusza kalkulacyjnego do dokumentu protokB.doc. DopeBniajce  D - formuBowanie wnioskw dotyczcych rozliczenia spisu z natury, - prawidBowe sporzdzenie fragmentu protokBu komisji inwentaryzacyjne, - prezentowanie i uzasadnianie wnioskw komisji inwentaryzacyjnych, - konsolidowanie danych z dwch arkuszy, - tworzenie podsumowaD graficznych (wykresy), - drukowanie wybranych fragmentw arkusza. yrdBo: opracowanie wBasne Wyniki: ilo[ poprawnych odpowiedzi  P ............................................. ilo[ poprawnych odpowiedzi  R+D......................................... Ocena............................................... Normy wymagaD na stopnie szkolne: ocena normy wymagaD ocena dopuszczajca co najmniej 9 pkt. za zadania z poziomu podstawowego ocena dostateczna co najmniej 12 pkt. za zadania z poziomu podstawowego ocena dobra co najmniej 12 pkt. za zadania z poziomu podstawowego i co najmniej 7 pkt. za zadania z poziomu ponad podstawowego ocena bardzo dobra co najmniej 12 pkt. za zadania z poziomu podstawowego i 9 pkt. za zadania z poziomu ponadpodstawowego yrdBo: opracowanie wBasne  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 11 5. WICZENIA 5.1. Rozliczenie i ewidencja r|nic inwentaryzacyjnych 5.1.1. wiczenia wiczenie 1 Rozliczanie r|nic inwentaryzacyjnych. W czasie spisu z natury w przedsibiorstwie handlowym ujawniono r|nice inwentaryzacyjne w towarach A i B. R|nice wyceniono i przyjto kompensat do ich rozliczenia. Niedobr towaru A wynosiB 100 szt. po 40,00 za szt. - warto[ 4 000,00 Nadwy|ka towaru B wynosi 90 szt. po 45,00 za szt. - warto[ 4 050,00. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) dokona kompensaty r|nic inwentaryzacyjnych, 4) ustali i rozliczy r|nice ilo[ciowo-warto[ciowe, 5) ustali i rozliczy r|nice warto[ciowe, 6) dokona ewidencji kompensaty i jej rozliczenia, 7) zaprezentowa wykonane wiczenie, 8) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienie, - wiczenia praktyczne indywidualne. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.1 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy. wiczenie 2 Rozliczanie i ewidencja r|nic inwentaryzacyjnych. W przedsibiorstwie handlowym przeprowadzono inwentaryzacj, w wyniku ktrej ujawniono r|nice: - niedobr towaru X 20 szt. po 3,00 = 60,00 - niedobr towaru Y 30 kg po 15,00 = 450,00 - niedobr towaru V 10 m po 8,00 = 80,00 - nadwy|k towaru T 5 l po 7,00 = 35,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 12 - nadwy|k towaru U 15 szt. po 5,00 = 75,00 Ustalono przyczyny powstania r|nic i przyjto sposb ich rozliczenia: - niedobr towaru X i nadwy|ka towaru U podlegaj kompensacie, - niedobr towaru Y w 1/3 stanowi ubytki w granicach norm, za pozostaB cz[ odpowiedzialno[ ponosi pracownik, ktry niedobr uznaB, - niedobr towaru V stanowi niezawiniony niedobr ponad norm, - nadwy|ka towaru T uznana zostaBa za pozorn. Na niedobr zawiniony dokonano odpisu aktualizujcego. Pracownik spBaciB poBow warto[ci niedoboru do kasy. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) rozliczy kompensat r|nic, 4) uBo|y tre[ operacji gospodarczych, 5) dokona ewidencji operacji gospodarczych zgodnie z uBo|on tre[ci, 6) zaprezentowa wykonane wiczenie, 7) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienie, - wiczenia praktyczne w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.1 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, - arkusze papieru, - pisaki. wiczenie 3 Ewidencja r|nic inwentaryzacyjnych. W przedsibiorstwie handlowym przeprowadzono inwentaryzacj, w wyniku ktrej ujawniono i rozliczono r|nice w towarach. Salda wybranych kont wynosz: Towary 60 000,00 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarw - mar|a 9 000,00 Operacje gospodarcze: 1. Pk ujawniono niedobr towarw 2 000,00 2. Pk wyksigowanie odchyleD od ujawnionego niedoboru 400,00 3. Pk rozliczono niedobr a) niezawiniony w granicach norm 600,00 b) zawiniony  pracownik nie uznaB roszczenia, spraw skierowano do sdu 1 000,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 13 4. Pk dokonano odpisu aktualizujcego na niedobr zawiniony .............. 5. Pk sd wyrokiem zasdziB od pracownika spBat niedoboru 1 000,00 6. Pk potrcono pracownikowi cz[ niedoboru z wynagrodzeD 500,00 7. Pk wyksigowano odpis aktualizujcy na spBacony niedobr ............. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) otworzy konta ksigowe, 4) dokona ewidencji operacji gospodarczych. 5) zaprezentowa wykonane wiczenie, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienie, - wiczenia praktyczne indywidualne. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.1 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, wiczenie 4 Ewidencja r|nic inwentaryzacyjnych. Salda wybranych kont w przedsibiorstwie produkcyjno-handlowym wynosz: 101 Kasa 1 000,00 310 MateriaBy 10 000,00 010 Zrodki trwaBe 18 000,00 050 Umorzenie [rodkw trwaBych 3 000,00 601 Wyroby gotowe 15 000,00 330 Towary 10 000,00 341 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarw  mar|a 1 000,00 Po przeprowadzonej inwentaryzacji ustalono operacje gospodarcze: 1. ProtokB r|nic  stwierdzono nadwy|ki: a) gotwki w kasie 100,00 b) materiaBw 500,00 w tym: podstawowe 350,00 pomocnicze 150,00 c) [rodkw trwaBych 1 500,00 warto[ pocztkowa 1 500,00 umorzenie 1 500,00 d) wyrobw gotowych 400,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 14 2. ProtokB r|nic  stwierdzono niedobr: a) materiaBw 1 950,00 w tym: podstawowych 300,00 pomocniczych 450,00 paliwa 1 200,00 b) [rodkw trwaBych 1 800,00 warto[ pocztkowa 1 800,00 umorzenie 1 800,00 c) towarw: warto[ wedBug cen ewidencyjnych 600,00 odchylenia  mar|a 60,00 3. Pk kompensata niedoborw i nadwy|ek materiaBw podstawowych ................... 4. Pk rozliczenie nieskompensowanej nadwy|ki ................... 5. Pk rozliczenie nadwy|ki kasowej 100,00 6. Pk rozliczenie nadwy|ek, ktrych przyczyna nie mo|e by wyja[niona: a) materiaBy pomocnicze 150,00 b) wyroby gotowe 400,00 c) [rodki trwaBe warto[ pocztkowa 1 500,00 umorzenie 1 500,00 7. Pk rozliczenie niedoborw: a) magazynier zBo|yB pisemne o[wiadczenie, w ktrym zobowizuje si do uregulowania rwnowarto[ci materiaBw pomocniczych 450,00 b) przyczyn niedoboru paliwa jest bBdne ustalenie wielko[ci zu|ycia wgla pobieranego do kotBowni (produkcja pomocnicza) 1 200,00 c) przyczyn niedoboru [rodka trwaBego u|ytkowanego przez administracj jest jego wycofanie bez wystawienia dowodu LT .................. d) magazynier nie wyraziB zgody na uregulowanie rwnowarto[ci niedoboru towarw  spraw skierowano do sdu w wysoko[ci warto[ci ewidencyjnej (cena sprzeda|y netto) 600,00 e) dokonano odpisu aktualizujcego na niedobr zawiniony wg ceny zakupu 540,00 f) ksigowanie dodatkowe  dotyczy r|nicy midzy cen zakupu a cen sprzeda|y netto (ustalona przez kierownika wysoko[ roszczenia) 60,00 g) opBacono gotwk koszty postpowania sdowego 100,00 h) prawomocny wyrok sdu: warto[ roszczenia zasdzona na rzecz przedsibiorstwa: (1) przysdzone koszty postpowania sdowego 100,00 (2) obci|enie osoby materialnie odpowiedzialnej 700,00 (niedobr + koszty sdowe) 8. KP spBata nale|no[ci gotwk za niedobr materiaBw pomocniczych 450,00 9. LP potrcenie z listy pBac niedoboru za towary 700,00 10.Pk wyksigowanie odpisu na spBacony niedobr 540,00 11. Pk zmniejszenie przychodw przyszBych okresw o zapBacone koszty postpowania sdowego 100,00 12. Pk przeksigowanie r|nicy, o ktr podwy|szono warto[ niedoboru, przypadajc na jego spBat 60,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 15 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) otworzy konta ksigowe, 4) dokona ewidencji operacji gospodarczych. 5) zaprezentowa wykonane wiczenie, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienie, - wiczenia praktyczne indywidualne. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.1 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, 5.1.2. Sprawdzian postpw UczeD potrafi: Tak Nie 1) zdefiniowa pojcie inwentaryzacji 2) okre[li metody przeprowadzania inwentaryzacji 3) okre[li jakie skBadniki podlegaj spisowi z natury 4) okre[li jakie skBadniki inwentaryzowane s poprzez uzgodnienie sald 5) okre[li jakie skBadniki inwentaryzowane s poprzez porwnanie danych 6) zidentyfikowa r|nice inwentaryzacyjne 7) okre[li warunki stosowania kompensaty 8) rozlicza kompensat 9) ewidencjonowa typowe operacje dotyczce ujawnienia niedoboru 10) ewidencjonowa typowe operacje dotyczce rozliczenia niedoboru 11) ewidencjonowa typowe operacje dotyczce ujawnienia nadwy|ki 12) ewidencjonowa typowe operacje dotyczce rozliczenia nadwy|ki 13) dokonywa odpisu aktualizacyjnego na niedobory zawinione  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 16 5.2. Wynik finansowy 5.2.1. wiczenia wiczenie 1 Ustalanie i podziaB wyniku finansowego. Salda wybranych kont w przedsibiorstwie produkcyjno-handlowym  spBka akcyjna wynosz: Zu|ycie materiaBw 112 000,00 UsBugi obce 13 800,00 Podatki i opBaty 2 500,00 Wynagrodzenia 75 600,00 Ubezpieczenia spoBeczne 37 200,00 Amortyzacja 11 347,00 PozostaBe koszty rodzajowe 15 501,00 Koszty handlowe 1 011,00 Koszty sprzeda|y 20 000,00 Koszty zarzdu 60 000,00 Koszt wBasny sprzeda|y wyrobw 163 139,00 Warto[ sprzedanych towarw w cenie zakupu 33 020,00 Sprzeda| produktw 264 413,00 Sprzeda| towarw 48 943,00 PozostaBe koszty operacyjne 115,00 Koszty finansowe 24 945,00 Straty nadzwyczajne 3 951,00 PozostaBe przychody operacyjne 38 592,00 Przychody finansowe 20 881,00 Zyski nadzwyczajne 357,00 Podatek dochodowy 18 054,00 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) ustali ksigowo wynik finansowy netto w wariancie porwnawczym wykorzystujc odpowiednie dane, 4) ustali ksigowo wynik finansowy netto w wariancie kalkulacyjnym wykorzystujc odpowiednie dane, 5) zaproponowa i podzieli wynik finansowy, wiedzc |e spBka dokonuje odpisu obligatoryjnego na kapitaB zapasowy. 6) zaprezentowa wykonane wiczenie, 7) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si:  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 17 - metoda projektw, - wiczenia praktyczne w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.2 poradnika, - kalkulator, - arkusze papieru, - pisaki. wiczenie 2 PodziaB wyniku finansowego. Saldo konta  Wynik finansowy w spBce z o.o. wykazuje zysk netto 70 000,00. zgromadzenia wsplnikw zatwierdziBo wynik i dokonaBo podziaBu zgodnie z umow spBki. Operacje zwizane z podziaBem zysku: 1. Pk przeksigowanie zysku netto do rozliczenia 70 000,00 2. Pk przeksigowanie cz[ci zysku na kapitaB zapasowy 10 000,00 3. Pk przeznaczenie cz[ci zysku na dywidendy 20 000,00 4. Pk przeznaczenie cz[ci zysku na nagrody dla pracownikw 20 000,00 5. Pk naliczono od nagrd skBadki na ubezpieczenia spoBeczne, Fundusz Pracy, FGZP ................. 6. Pk przeznaczenie cz[ci zysku na ZFZS 5 000,00 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) otworzy konto Wynik finansowy, 4) zaksigowa operacje gospodarcze, 5) ustali saldo konta Rozliczenie wyniku finansowego, 6) zinterpretowa znaczenie salda konta Rozliczenie wyniku finansowego. 7) zaprezentowa wykonane wiczenie, 8) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - wiczenia praktyczne w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.2 poradnika, - kalkulator, - arkusze papieru, - pisaki. wiczenie 3 Oblicz podatek odroczony.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 18 Z uwagi na przeterminowan nale|no[ od odbiorcy wynoszc 5 000,00 spBka naliczyBa odsetki w wysoko[ci 200,00. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) okre[li powstanie przychodu z punktu widzenia bilansowego i podatkowego, 4) okre[li warto[ ksigow nale|no[ci, 5) okre[li warto[ podatkow nale|no[ci, 6) ustali charakter przej[ciowej r|nicy, 7) obliczy odroczony podatek dochodowy, 8) dokona dekretacji odroczonego podatku dochodowego. 9) zaprezentowa wykonane wiczenie, 10) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.2 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, - arkusze papieru, - pisaki. wiczenie 4 Obliczanie podatku odroczonego. Przedsibiorstwo utworzyBo rezerwy na naprawy gwarancyjne w wysoko[ci 10 000,00, ktre kosztem bd w momencie wypBaty na naprawy. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) okre[li powstanie kosztu z punktu widzenia bilansowego i podatkowego, 4) okre[li warto[ ksigow kosztu, 5) okre[li warto[ podatkow kosztu, 6) ustali charakter przej[ciowej r|nicy,  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 19 7) obliczy aktyw na odroczony podatek dochodowy, 8) dokona dekretacji odroczonego podatku dochodowego. 9) zaprezentowa wykonane wiczenie, 10) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.2 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, - arkusze papieru, - pisaki. 5.2.2. Sprawdzian postpw UczeD potrafi: Tak Nie 1) zdefiniowa pojcie wyniku finansowego 2) okre[li metody ustalania wyniku finansowego 3) wybra wariant ustalania wyniku finansowego w zale|no[ci od rachunku kosztw 4) ustali wynik finansowy w wariancie porwnawczym 5) ustali wynik finansowy w wariancie kalkulacyjnym 6) okre[li zasady podziaBu zysku 7) okre[li zasady pokrycia straty 8) ewidencjonowa podziaB wyniku finansowego 9) obliczy rezerw na podatek dochodowy 10) obliczy aktyw na podatek dochodowy 5.3. KapitaBy i fundusze wBasne 5.3.1. wiczenia wiczenie 1 Ewidencja kapitaBw i funduszw. W przedsibiorstwie paDstwowym stany pocztkowe wybranych kont byBy nastpujce: Fundusz zaBo|ycielski 420 000,00 Fundusz przedsibiorstwa 980 000,00 Rozliczenie wyniku finansowego Wn 16 000,00 1. Pk pokrycie straty z roku ubiegBego funduszem przedsibiorstwa 16 000,00 2. Pk (PT) na podstawie decyzji administracyjnej otrzymano [rodek trwaBy a) warto[ pocztkowa 24 000,00 b) dotychczasowe umorzenie 9 000,00 3. Pk przyznano dotacj z bud|etu paDstwa na rozwj przedsibiorstwa 140 000,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 20 4. Wb przelew dotacji 140 000,00 5. Pk (PT) przekazano nieodpBatnie szkole komputery nabyte ze [rodkw wBasnych a) warto[ pocztkowa 15 000,00 b) dotychczasowe umorzenie 15 000,00 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) otworzy konta ksigowe, 4) zaksigowa operacje gospodarcze, 5) zaprezentowa wykonane wiczenie, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.3 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, wiczenie 2 Ewidencja kapitaBw i funduszw. Salda wybranych kont w SpBdzielni  LIST wynosz: Kasa 1 000,00 Fundusz udziaBowy 50 000,00 Fundusz zasobowy 80 000,00 Rozliczenie wyniku finansowego Ma 8 000,00 1. KP gotwkowe wpBaty udziaBw czBonkowskich 4 000,00 2. KP wpBata (bezzwrotna) wpisowego czBonkw spBdzielni 300,00 3. Pk odpis cz[ci nadwy|ki bilansowej na powikszenie funduszu zasobowego 400,00 4. Pk prawomocn decyzj wBa[ciciela przejcie wkBadw na wBasno[ spBdzielni 1 000,00 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania,  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 21 3) otworzy konta ksigowe, 4) zaksigowa operacje gospodarcze, 5) zaprezentowa wykonane wiczenie, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.3 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, wiczenie 3 Ewidencja kapitaBw i funduszw. Salda wybranych kont w SpBce  REMONT S.A. wynosz: KapitaB zakBadowy 500 000,00 KapitaB zapasowy 80 000,00 Kasa 1 500,00 Rachunek bie|cy 28 000,00 Rozliczenie wyniku finansowego Ct 17 000,00 1. Wb dopBaty akcjonariuszy za przyznanie akcji uprzywilejowanych 2 000,00 2. Pk przeznaczenie 10% zysku netto na kapitaB zapasowy 1 700,00 3. KP imienne wpBaty akcjonariuszy za akcje II emisji: a) warto[ sprzeda|y 100 akcji po 54,00 5 400,00 b) warto[ nominalna 100 akcji po 50,00 5 000,00 c) r|nica 400,00 4. Pk warto[ akcji zadeklarowanych do spBaty ratalnej 10 000,00 5. Wb utworzenie kapitaBu rezerwowego na zabezpieczenie nowego przedsiwzicia z wpBat wsplnikw 10 000,00 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) otworzy konta ksigowe, 4) zaksigowa operacje gospodarcze, 5) zaprezentowa wykonane wiczenie, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 22 Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.3 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, wiczenie 4 Ewidencja kapitaBw i funduszw. Salda wybranych kont w SpBce z o.o.  JERZY wynosz: KapitaB zakBadowy 100 000,00 KapitaB zapasowy 3 000,00 Rachunek bie|cy 4 000,00 Rozliczenie wyniku finansowego Dt 3 500,00 1. Pk pokrycie straty bilansowej z roku ubiegBego z kapitaBu zapasowego 3 000,00 2. Pk pokrycie pozostaBej straty z kapitaBu zakBadowego 500,00 3. Wb wpBaty udziaBowcw w zwizku ze zmian umowy spBki i podwy|szeniem udziaBw 12 000,00 4. PT przyjcie przez udziaBowcw [rodka trwaBego w budowie jako aportu 8 000,00 5. Pk zwikszenie kapitaBu zapasowego o warto[ przyrostu kapitaBu rezerwowego z aktualizacji wyceny przypadajcego na zlikwidowany [rodek trwaBy 200,00 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) otworzy konta ksigowe, 4) zaksigowa operacje gospodarcze, 5) zaprezentowa wykonane wiczenie, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.3 poradnika, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy,  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 23 5.3.2. Sprawdzian postpw UczeD potrafi: Tak Nie 1) zdefiniowa pojcie kapitaBw wBasnych 2) wymieni kapitaBy/fundusze wBasne w r|nych formach wBasno[ci 3) wymieni przepisy prawne, ktre reguluj zasady gospodarki kapitaBami i funduszami w r|nych formach wBasno[ci 4) poda sposb ewidencji funduszw wBasnych w przedsibiorstwie paDstwowym 5) poda sposb ewidencji kapitaBw wBasnych w spBce akcyjnej i spBce z ograniczona odpowiedzialno[ci 6) poda sposb ewidencji funduszw wBasnych w spBdzielni 7) okre[li w jakich podmiotach stosuje si rachunek wBa[cicieli 8) poda sposb ewidencji rozrachunkw z wBa[cicielami 5.4. Sprawozdawczo[ finansowa 5.4.1. wiczenia wiczenie 1 Wycena aktyww. Przedsibiorstwo  X prowadzi sprzeda| na rzecz drobnych odbiorcw. Posiada nale|no[ci o r|nej strukturze okresu przedawnienia oraz informacje na podstawie do[wiadczeD z lat ubiegBych co do mo|liwo[ci windykacji w poszczeglnych przedziaBach okresw przedawnienia. czas przeterminowania 0 - 30 31 - 90 91 - 150 151- powy|ej OgBem w dniach warto[ nale|no[ci 12 000,00 9 000,00 7 500,00 400,00 28 900,00 windykacja 98% 85% 75% 30% x odpis aktualizujcy warto[ bilansowa nale|no[ci po dokonaniu odpisu Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 24 Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zapozna si z tre[ci zadania, 2) obliczy warto[ odpisu aktualizujcego, 3) dokona dekretacji odpisu, 4) obliczy warto[ bilansow nale|no[ci. 5) zaprezentowa wykonane wiczenie, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - ustawa o rachunkowo[ci, - arkusze wiczeniowe, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy, wiczenie 2 Bilans przedsibiorstwa. SpBka XYZ posiada informacje wynikajce z ksig rachunkowych na koniec roku obrotowego. 1. Fundusz emerytalny 5 000,00 2. Weksle wBasne 1 000,00 3. Gotwka 2 000,00 4. Nale|no[ci od odbiorcw 9 000,00 5. Zobowizania wobec pracownikw 2 200,00 6. Nale|ne wpBaty na kapitaB podstawowy 13 000,00 7. KapitaB rezerwowy 25 000,00 8. Zaliczki otrzymane na dostawy 10 000,00 9. Podatki i opBaty 23 000,00 10. Maszyny i urzdzenia  netto 13 000,00 11. Umorzenie maszyn i urzdzeD 12 000,00 12. Budynki wedBug warto[ci pocztkowej 84 000,00 13. KapitaB zapasowy 12 000,00 14. Rachunek bie|cy 13 000,00 15. Po|yczki dBugoterminowe udzielone 1 200,00 16. Zrodki trwaBe w budowie 5 000,00 17. Dywidendy 3 000,00 18. KapitaB podstawowy 58 000,00 19. Zysk/strata ? 20. Kredyty bankowe o terminie spBaty 24 miesice 34 000,00 21. Nale|no[ci sporne 3 000,00 22. Wynagrodzenia 9 000,00 23. Licencje wedBug warto[ci bie|cej 9 500,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 25 24. Odpisy z zysku 2 000,00 25. ZapBacone odsetki 3 000,00 26. Warto[ firmy 3 000,00 27. Przychody ze sprzeda|y 37 000,00 28. Wzrost akcji wBasnych 3 000,00 29. Po|yczki otrzymane  termin 2 lata 2 000,00 30. RMK czynne krtkoterminowe 4 000,00 31. Umorzenie budynkw 16 000,00 32. MateriaBy 3 000,00 33. Odchylenia od cen ewidencyjnych materiaBw Dt 200,00 34. Towary 5 000,00 35. Odchylenia od cen ewidencyjnych towarw Ct 400,00 36. Odpis aktualizujcy nale|no[ci od odbiorcw 450,00 37. Podatek dochodowy 3 000,00 38. Rezerwa na podatek dochodowy 1 000,00 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) sporzdzi bilans w peBnej wersji, wybierajc potrzebne dane, 4) zaprezentowa wykonane wiczenie, 5) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - ustawa o rachunkowo[ci, - druk bilansu - kalkulator. wiczenie 3 Rachunek zyskw i strat. Przedsibiorstwo zebraBo niezbdne informacje potrzebne do ustalenia wyniku finansowego: 1. ZapBacone odsetki od kredytw bankowych 7 000,00 2. Koszty wedBug rodzaju 500 000,00 3. Warto[ sprzedanych towarw w cenie nabycia 90 000,00 4. Podatek dochodowy od osb prawnych (19%) .................. 5. Sprzedane akcje wBasne 60 000,00 6. Zwikszenie stanu produktw 130 000,00 7. ZapBacone dyskonto weksla 400,00 8. Otrzymane kary z tytuBu nie wywizania si z umw 1 300,00 9. Przychody ze sprzeda|y patentu 80 000,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 26 10. Dodatnie zrealizowane r|nice kursowe 11 000,00 11. Warto[ bie|ca sprzedanego patentu 65 000,00 12. Odpis nie[cigalnych nale|no[ci 12 000,00 13. Przychody ze sprzeda|y towarw 150 000,00 14. Straty losowe 3 100,00 15. Odszkodowanie za straty losowe 2 000,00 16. Otrzymane dywidendy 45 000,00 17. Przychody netto ze sprzeda|y produktw 750 000,00 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) sporzdzi rachunek zyskw i strat w odpowiednim wariancie, 4) zaprezentowa wykonane wiczenie, 5) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - zaBcznik nr 1 do ustawy o rachunkowo[ci, - ustawa o rachunkowo[ci, - druk rachunku zyskw i strat, - kalkulator. wiczenie 4 Rachunek zyskw i strat. Przedsibiorstwo zebraBo niezbdne informacje potrzebne do ustalenia wyniku finansowego: 1. Koszt sprzeda|y produktw gotowych 93 000,00 2. Odpis na nale|no[ci wtpliwe 2 000,00 3. Koszty sprzeda|y 8 000,00 4. Warto[ towarw zniszczonych na skutek zdarzeD losowych 500,00 5. Otrzymane odsetki ustawowe 600,00 6. Podatek dochodowy od osb prawnych (19%) ............... 7. Warto[ pocztkowa zlikwidowanego [rodka trwaBego 5 200,00 8. Warto[ netto zlikwidowanego [rodka trwaBego 4 000,00 9. Koszty zarzdu 10 000,00 10. Przychody netto ze sprzeda|y produktw gotowych 160 000,00 11. Przychody ze sprzeda|y zbdnych materiaBw 1 000,00 12. Warto[ sprzedanych zbdnych materiaBw 1 200,00 13. Otrzymane odsetki od [rodkw pieni|nych na lokacie 1 500,00 14. Otrzymane odsetki od posiadanych obligacji 1 300,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 27 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) sporzdzi rachunek zyskw i strat w odpowiednim wariancie, 4) zaprezentowa wykonane wiczenie, 5) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - zaBcznik nr 1 do ustawy o rachunkowo[ci, - ustawa o rachunkowo[ci, - druk rachunku zyskw i strat, - kalkulator. wiczenie 5 Zestawienie zmian w kapitaBach. Bilans spBki ABC na pocztek i na koniec roku wykazywaB rwnowag bilansow. Strona pasyww w cz[ci kapitaBw wBasnych przedstawiaBa si nastpujco: Pozycje pasyww na pocztek roku na koniec roku 1. KapitaB podstawowy 10 000,00 10 800,00 2. Nale|ne wpBaty na kapitaB podstawowy - 600,00 - 500,00 3. KapitaB zapasowy 2 000,00 3 000,00 4. KapitaB z aktualizacji wyceny 1 000,00 800,00 5. Wynik finansowy 300,00 400,00 Razem: 12 700,00 14 500,00 Informacje dodatkowe: 1. Warto[ zysku z ubiegBego roku zostaBa podzielona  przeznaczono na zwikszenie kapitaBu zapasowego 300,00. 2. Wsplnicy wpBacili cz[ nale|nych wpBat z tytuBu wykupu akcji. 3. SpBka wyemitowaBa 100 akcji w cenie nominalnej 10,00, cena emisyjna wyniosBa 15,00. 4. Sprzedano [rodek trwaBy, w przeszBo[ci przeszacowany o 200. Warto[ przyrostu cen sprzedanego [rodka przeznaczono na kapitaB zapasowy. 5. Umorzono 20 akcji w cenie nominalnej. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 28 Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) sporzdzi zestawienie zmian w kapitaBach, 4) zaprezentowa wykonane wiczenie, 5) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - zaBcznik nr 1 do ustawy o rachunkowo[ci, - ustawa o rachunkowo[ci, - druk zestawienia zmian w kapitaBach, - kalkulator. wiczenie 6 Rachunek przepByww pieni|nych. Przedsibiorstwo posiada informacje za bie|cy okres wynikajce z ewidencji w ksigach rachunkowych: 1. zysk netto bie|cego okresu 117 200,00 2. amortyzacja za bie|cy okres 30 800,00 3. zrealizowane ujemne r|nice kursowe w zwizku ze spBat kredytu 4 400,00 4. zapBacono odsetki od kredytu 3 200,00, otrzymano odsetki od lokat bankowych 1 200,00 5. otrzymano nieodpBatnie [rodek trwaBy 2 400,00, poniesione dodatkowe koszty likwidacji [rodka trwaBego 4 800,00 6. zmniejszenie stanu rezerw bilansowych 400,00 7. zapasy na pocztek 18 400,00, na koniec 22 400,00 8. wzrost nale|no[ci o 7 400,00, odpisy aktualizujce nale|no[ci wzrost o 600 9. wzrost zobowizaD 14 000,00 10. zmiana rozliczeD midzyokresowych: czynne na pocztek 7 200,00, na koniec 10 800,00 bierne na pocztek 4 800,00, na koniec 7 200,00 11. zakupiono za gotwk licencj 8 000,00 oraz [rodek trwaBy 64 000,00 12. zakupiono za gotwk obce papiery dBu|ne 400,00 13. otrzymano kredyt 18 000,00 14. spBacono kredyt 13 600,00 (z uwzgldnieniem r|nic kursowych 4 400,00) 15. zapBacono odsetki od kredytu 3 200,00 16. [rodki pieni|ne na pocztek 26 800,00, na koniec 109 600,00. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 29 Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) sporzdzi rachunek przepByww [rodkw pieni|nych metoda po[redni, 4) zaprezentowa wykonane wiczenie, 5) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - zaBcznik nr 1 do ustawy o rachunkowo[ci, - ustawa o rachunkowo[ci, - druk rachunku przepByww [rodkw pieni|nych, - kalkulator. wiczenie 7 U|ytkownicy sprawozdaD. OgBoszone sprawozdanie finansowe spBki akcyjnej jest dostpne w Monitorze Polskim B. Jakie informacje bd istotne dla u|ytkownikw, ktrzy: 1. udzielaj jednostce kredytu inwestycyjnego, dBugoterminowego, 2. chc naby akcje jednostki, 3. podejmuj w jednostce decyzje finansowe, 4. chc podpisa dBugoterminowe umowy, ktre uzale|niaj ich dziaBanie od kontynuacji dziaBalno[ci jednostki, 5. s konkurentami jednostki. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) dokona analizy u|yteczno[ci okre[lonych sprawozdaD finansowych, dla wymienionych przypadkw. 4) zaprezentowa wykonane wiczenie, 5) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - metoda projektw.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 30 Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - ustawa o rachunkowo[ci, wiczenie 8 PrzykBad caBo[ciowy w przedsibiorstwie produkcyjno-handlowym. Przedsibiorstwo produkcyjno-handlowe, spBka z o.o. jest czynnym podatnikiem VAT. Koszty ksiguje w zespole 4 i 5 na bie|co, na podstawie tych samych dokumentw. Do ewidencji materiaBw stosowane s ceny staBe, do ewidencji wyrobw gotowych planowany techniczny koszt wytworzenia, towarw ceny sprzeda|y netto. Operacje gospodarcze dotycz miesica grudnia. Salda kont na pocztek grudnia wynosz: Zrodki trwaBe 338 800,00 Koszty zarzdu 30 262,00 Warto[ci niematerialne i prawne 2 232,00 Koszty handlowe 47 071,00 Umorzenie [rodkw trwaBych 29 330,00 Wyroby gotowe 42 000,00 Umorzenie warto[ci niematerialnych i OCE wyroby gotowe Dt 200,00 prawnych RMK czynne (czynsz) 800,00 1 488,00 Sprzeda| produktw 284 000,00 Kasa 2 460,00 Koszt wBasny sprzeda|y 172 000,00 Rachunek bankowy 171 000,00 Sprzeda| towarw 428 600,00 Kredyty krtkoterminowe 180 000,00 Warto[ sprzeda|y towarw Rozrachunki z odbiorcami 1 340,00 w cenie zakupu 319 736,00 MateriaBy 3 800,00 Przychody finansowe 980,00 OCE materiaBy Ct 96,00 Koszty finansowe 1 240,00 Towary 270 000,00 Zyski nadzwyczajne 228,00 OCE mar|a 70 000,00 Straty nadzwyczajne 289,00 Amortyzacja 15 945,00 KapitaB zakBadowy 320 000,00 Zu|ycie materiaBw i energii 37 900,00 KapitaB zapasowy 161 851,00 UsBugi obce 7 940,00 Podatek dochodowy 85 657,00 Wynagrodzenia 142 000,00 Rozrachunki publiczno prawne t11 614,00 Zwiadczenia na rzecz pracownikw 68 444,00 Rozrachunki z dostawcami 700,00 Rozliczenie kosztw 272 229,00 1. FV zakupu materiaBw netto 5 000,00 VAT 1 100,00 brutto 6 100,00 2. PZ przyjcie materiaBw do magazynu w cenie ewidencyjnej 5 100,00 3. Pk odchylenia na przyjte materiaBy 4. Rw wydano do produkcji podstawowej materiaBy 4 000,00 5. FV zakupu towarw netto 25 000,00 VAT 5 500,00 brutto 30 500,00 6. Dowd przyjcia towarw (mar|a 15%) ............... 7. FV sprzeda|y wyrobw gotowych netto 35 000,00 VAT 7 700,00 brutto 42 700,00 8. Wz rozchd sprzedanych wyrobw gotowych 20 000,00 9. FV sprzeda|y towarw netto 120 000,00 VAT 26 400,00 brutto 146 400,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 31 10. Dowd wydania towarw 100 000,00 11. Pk bie|ce rozliczenie kosztw czynszu lokalu sklepowego 400,00 12. Pk amortyzacja [rodkw trwaBych 1 535,00 a) koszty wydziaBowe 800,00 b) koszty zarzdu 245,00 c) koszty handlowe 490,00 13. Pk amortyzacja warto[ci niematerialnych i prawnych  koszty zarzdu 62,00 14. Rk zapBacono gotwk za napraw samochodu dostawczego wykorzystywanego do celw dziaBalno[ci handlowej netto 150,00 VAT 33,00 brutto 183,00 15. WB spBata raty kredytu kapitaB 20 000,00 odsetki 1 000,00 16.WB przelew zobowizaD publiczno-prawnych 11 614,00 17. Pw przyjcie wyrobw gotowych do magazynu 14 000,00 18. FV za energi elektryczn zu|yta wedBug licznika netto 700,00 a) w administracji 100,00 b) w wydziaBach produkcyjnych 400,00 c) w sklepie 200,00 VAT 154,00 brutto 854,00 19. LP wynagrodzenia brutto 14 200,00 a) pracownicy produkcji 8 400,00 b) pracownicy handlu 2 800,00 c) pracownicy wydziaBowi 1 400,00 d) pracownicy zarzdu 1 600,00 20. Pk wyksigowanie odliczeD: 4 428,39 a) skBadki na ubezpieczenia spoBeczne 2 656,82 b) skBadki na ubezpieczenia zdrowotne 981,17 c) zaliczki na podatek dochodowy 790,40 21. Pk narzuty na wynagrodzenia: 2 952,18 a) pracownicy produkcji 1 746,36 b) pracownicy handlu 582,12 c) pracownicy wydziaBowi 291,06 d) pracownicy zarzdu 332,64 22. WB opBacono przelewem prenumerat wydawnictw dziennikw urzdowych na nastpny rok netto 1 200,00 VAT 264,00 brutto 1 464,00 23. Pk obci|ono odbiorc odsetkami za nieterminow zapBat 82,00 24. WB przelew wynagrodzeD dla pracownikw 9 771,61 25. WB sprzedano wyemitowane udziaBy: a) warto[ nominalna 20 000,00 b) warto[ emisyjna 24 000,00 26. Pk przeksigowanie kosztw wydziaBowych ............... 27. Pk rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia (zakBadajc, |e caBa produkcja jest zakoDczona) ............... 28. Pk odchylenia na przyjte wyroby ............... 29. Wb utworzono kapitaB rezerwowy z wpBat wsplnikw 8 000,00  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 32 30. Pk rozliczenie odchyleD mar|a na sprzedane towary ............... 31. Pk rozliczenie odchyleD na sprzedane wyroby gotowe ............... 32. Pk rozliczenie odchyleD na rozchd materiaBw ............... 33. Pk rozliczenie podatku VAT: a) przeksigowanie podatku naliczonego ............... b) przeksigowanie podatku nale|nego ............... 34. Pk ujawniono niedobr towarw w sklepie 600,00 35. Pk rozliczenie niedoboru  uznany za zawiniony 600,00 36. Pk utworzono odpis aktualizujcy na niedobr zawiniony 600,00 37 Pk rozliczenie r|nic na podatek dochodowy odroczony: a) rezerwy ................ b) aktywu ................ 38. Pk ksigowania roczne zwizane z ustaleniem wyniku finansowego brutto metod kalkulacyjn 39. Pk naliczenie podatku dochodowego od osb prawnych 19% ................ Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) otworzy konta na podstawie sald pocztkowych, 4) zaksigowa operacje gospodarcze, 5) dokona stosownych rozliczeD do operacji: 30, 31, 32, 37, 39, 6) ustali wynik finansowy metoda kalkulacyjn, 7) sporzdzi bilans, 8) sporzdzi rachunek zyskw i strat, 9) sporzdzi zestawienie zmian w kapitale, 10) sporzdzi rachunek przepByww wybrana metod. 11) zaprezentowa wykonane wiczenie, 12) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - zaBcznik nr 1 do ustawy o rachunkowo[ci, - ustawa o rachunkowo[ci, - literatura poradnikw do jednostek moduBowych Z1.02, Z1.03, Z1.04, - druki sprawozdaD finansowych, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 33 wiczenie 9 PrzykBad caBo[ciowy w przedsibiorstwie [wiadczcym usBugi. Firma [wiadczca usBugi posiada salda kont: Zrodki trwaBe 12 000,00 Umorzenie [rodkw trwaBych 3 000,00 Rachunek bie|cy 8 000,00 KapitaB wBa[cicieli 17 000,00 Firma jest czynnym podatnikiem VAT, ewidencjonuje koszty tylko w zespole 5, stosujc konta: Koszty dziaBalno[ci podstawowej, Koszty zarzdu. Zakupione materiaBy nie podlegaj magazynowaniu. Operacje gospodarcze: 1. FV za sprzeda| usBugi netto 1 500,00 VAT 7% 105,00 brutto 1 605,00 2. FV za zakup materiaBw do [wiadczenia usBug netto 3 500,00 VAT 22% 770,00 brutto 4 270,00 3. FV za benzyn do samochodu wykorzystywanego do celw oglnych netto 500,00 VAT 22% 110,00 brutto 610,00 4. FV za sprzeda| usBugi netto 1 200,00 VAT 7% 84,00 brutto 1 284,00 5. FV zakup aparatu telefonicznego netto 900,00 VAT 22% 198,00 brutto 1 098,00 6. Pk amortyzacja za bie|cy miesic 400,00 a) dziaBalno[ podstawowa 300,00 b) dziaBalno[ oglnozakBadowa 100,00 7. LP wynagrodzenia brutto 3 000,00 a) pracownika podstawowego 2 000,00 b) pracownika administracji 1 000,00 8. Pk narzuty na wynagrodzenia 623,70 a) pracownika podstawowego 415,80 b) pracownika administracji 207,90 9. Pk wyksigowanie odliczeD z wynagrodzeD a) skBadki na ubezpieczenia spoBeczne 561,30 b) skBadki na ubezpieczenia zdrowotne 207,29 c) zaliczki na podatek dochodowy 147,20 10. Wb odsetki od [rodkw na rachunku bankowym 52,00 11. Wb przelew podatku od nieruchomo[ci 300,00 12. Wb pobrana opBata przez bank za prowadzenie rachunku 40,00 13. LT likwidacja zu|ytego [rodka trwaBego a) warto[ pocztkowa 4 000,00 b) dotychczasowe umorzenie 3 800,00 14. Pk Przeksigowanie rzeczywistego technicznego kosztu wytworzenia usBug 15. Pk Ksigowania roczne zawizane z ustaleniem wyniku finansowego odpowiedni metod  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 34 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres, sposb wykonania, wskaza mo|liwo[ci pozyskania materiaBw. Sposb wykonania wiczenia: UczeD powinien: 1) zgromadzi literatur, 2) zapozna si z tre[ci zadania, 3) otworzy konta na podstawie sald pocztkowych, 4) zaksigowa operacje gospodarcze, 5) ustali wynik finansowy odpowiedni metod, 6) sporzdzi bilans uproszczony, 7) sporzdzi rachunek zyskw i strat w odpowiednim wariancie. 8) zaprezentowa wykonane wiczenie, 9) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - obja[nienia, - wiczenia praktyczne indywidualne lub w grupach. Zrodki dydaktyczne: - literatura punktu 4.4 poradnika, - zaBcznik nr 1 do ustawy o rachunkowo[ci, - ustawa o rachunkowo[ci, - literatura poradnikw do jednostek moduBowych Z1.02, Z1.03, Z1.04, - druki sprawozdaD finansowych, - kalkulator, - zeszyt przedmiotowy. 5.4.2. Sprawdzian postpw UczeD potrafi: Tak Nie 1) wymieni elementy sprawozdania finansowego 2) okre[li, ktre jednostki maj obowizek sporzdza sprawozdanie finansowe 3) okre[li zasady wyceny poszczeglnych skBadnikw aktyww i pasyww na dzieD bilansowy 4) odnalez w przepisach obowizujce wzory sprawozdaD finansowych 5) okre[li jak metod sporzdza si bilans 6) okre[li jakimi metodami sporzdza si rachunek zyskw i strat 7) okre[li r|nice ujcia kosztw w wariancie kalkulacyjnym i porwnawczym 8) sporzdzi bilans 9) sporzdzi rachunek zyskw i strat w obydwu wariantach 10) okre[li, ktre podmioty musz sporzdzi zestawienie zmian w kapitale (funduszu) wBasnym i rachunek przepByww pieni|nych 11) sporzdzi zestawienie zmian w kapitale (funduszu) wBasnym  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 35 12) okre[li jakimi metodami sporzdza si rachunek przepByww pieni|nych 13) sporzdzi rachunek przepByww pieni|nych 14) okre[li rol informacji dodatkowej 15) okre[li co powinna zawiera informacja dodatkowa 16) okre[li, ktre podmioty maj obowizek sporzdza sprawozdanie z dziaBalno[ci 17) okre[li na czym polega konsolidacja sprawozdaD finansowych 18) okre[li jakimi metodami sporzdza si sprawozdania skonsolidowane 19) okre[li na czym polega badanie sprawozdania finansowego 20) wymieni organy zatwierdzajce sprawozdanie finansowe 21) okre[li, ktre jednostki podlegaj badaniu 22) poda w jaki sposb ogBaszane s sprawozdania finansowe 23) okre[li u|ytkownikw sprawozdaD finansowych 24) okre[li jakie obowizki ma jednostka wobec GUS w zakresie sprawozdawczo[ci 25) sporzdzi sprawozdanie do urzdu statystycznego  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 36 5.5. Roczne sprawozdania finansowe z wykorzystaniem komputera 5.5.1. wiczenia wiczenia 1 Utwrz now firm w programie finansowo-ksiegowym o nastpujcych danych: - peBna nazwa firmy - ZakBad Konfekcyjny MOENA, - nazwa skrcona (kod firmy)  MOENA, - NIP  112-700-10-40, - regon  569234562, - adres - ul. Zachodnia 11; 94-062 Adz, - rachunek kosztw: tylko konta zespoBu  4 i  5 , oraz RW wg  5 , - struktura wBasno[ci firmy  SpBka Z O.O, - rok obrachunkowy  firma rozpoczBa dziaBalno[ z dniem 200_-01-01 - typ prowadzonej dziaBalno[ci: produkcyjna - handlowa. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb tworzenia nowej firmy w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) uruchomi program finansowo-ksigowy, 2) wybra opcj <Nowa>, 3) w oknie zakBadania nowej firmy okre[li poBo|enie folderu z danymi firmy oraz wprowadzi wymagane dane, 4) potwierdzi rozpoczcie procesu tworzenia nowej firmy, 5) w oknie generowania planu kont odpowiedzie twierdzco, aby wygenerowa wzorcowy plan kont. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 2 Wprowadz dane dodatkowe firmy w programie: bank PEKAO SA /OdziaB w Zgierzu, bank PEKAO SA; nr rachunku bankowego  61 1240 0000 1222 1111 0001 2222; Urzd Skarbowy w Aodzi; 55-555 Adz, ul. Ko[ciuszki 25. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb wprowadzania danych firmy w programie.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 37 Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybra <Kartoteki> <Rachunki>, aby wprowadzi rachunek bankowy, 2) wybra <Kartoteki> <Urzdy>, aby wprowadzi urzd skarbowy, 3) zapisa wprowadzone bdz zmodyfikowane dane. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 3 Dokonaj ustawieD parametrw pracy dla firmy (pozostaBe pozostaw bez zmian); ustaw nastpujce parametry: Tabela 5.5.1.1. Konta specjalne KONTA SPECJALNE Konto r|nic kursowych Wn 755 Konto r|nic kursowych po Ma 755 Przychody przyszBych okresw 844-1 Konto techniczne przeszacowania walut 200 Konto ksigowania odsetek WN 757-2 Konto ksigowania odsetek po Ma 752-2 Wynik finansowy 860 Rozliczenie kosztw zespoBu  4 490 yrdBo: opracowanie wBasne Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb dokonywania ustawieD parametrw firmy w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) w oknie gBwnym programu wybra <Ustawienia> <Parametry> <Konta specjalne>, 2) odszukiwa kolejno parametry do modyfikacji i dokonywa ich ustawieD, 3) zapisa. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 4 Wprowadz do kartoteki <Kontrahenci> nastpujcych kontrahentw i pracownika: Dostawcy:  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 38 1. ZakBad WBkienniczy ALDONA  ul. DBuga 12/15; 95-100 Zgierz; NIP  732-111-10-11; regon  289025678; bank PEKAO BP; nr rachunku bankowego: 04 1230 2002 3003 4004 5005 6006, 2. ZakBad Energetyczny- ul. Barona19/1; 95-100 Zgierz; NIP  732-600-20-20; regon  221156310; bank Zlski; nr rachunku bankowego: 12 0001 0002 0003 0004 0005 0006. Odbiorca: 1. Sklep OglnoprzemysBowy  ANNA  ul. Wickowskiego 5/10; 95-090 Adz; NIP  732-000-23-56; regon  321321321; bank PEKO SA; nr rachunku bankowego: 61 0000 1234 2345 0000 2222 2345, Pracownik: Jan Kowalski  NIP 116-869-13-14; pesel 60010133333; urodzony w Aodzi; adres: 3Maja 2/1; 95-100 Zgierz; Urzd Skarbowy w Zgierzu; bank PEKO BP; rachunek: 04 0011 9111 1234 2345 1212 1111. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb dodawania nowych pracownikw i kontrahentw w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybra opcj <Kontrahenci> z menu gBwnego programu, 2) wybra opcj <Nowy> (Dodaj), 3) w oknie  Nowy kontrahent wypeBnia kolejno pozycje: nazwa, adres, NIP, nr rachunku itd, 4) zapisa i zamkn okno, 5) postpowa tak dla ka|dego nowego kontrahenta. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 5 Utwrz nowy ukBad bilansu pod nazw <bilans 200_>. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb tworzenia nowego ukBadu bilansu w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) zdefiniowa nowy ukBad bilansu (jego zawarto[ na razie bdzie pusta) wybierajc kolejno <Ustawienia> <UkBady bilansu>, 2) wybra <Dodaj>, 3) wprowadzi nazw dla nowego ukBadu, 4) wybra <U|yj>, aby u|y nowo zdefiniowanego ukBadu.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 39 Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 6 Skopiuj wszystkie pozycje w bilansie z ukBadu standardowego do nowego ukBadu <bilans 200_)> (musisz najpierw wykona wiczenie poprzednie). Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb kopiowania pozycji bilansu do nowego ukBadu w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wskaza ukBad, ktry bdzie chciaB kopiowa: <UkBady> <Kopiuj>, 2) wybra opcj <U|yj>. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 7 Zmodyfikuj pozycj <PBprodukty i produkty w toku> w bilansie <bilans 200_> na <Produkty w toku>, a pozycj <Zrodki pieni|ne> na <Inne [rodki pieni|ne>. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb modyfikacji pozycji bilansu w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wskaza ukBad, ktrego pozycje bdziesz modyfikowaB (<Ustawienia> <UkBady> <Wybierz> wskaza ukBad <U|yj>, 2) wskaza pozycj, ktrej opis bdziesz chciaB zmodyfikowa, 3) wybra opcj <Popraw>. 4) wprowadzi nowy opis pozycji, 5) zapisa zmiany. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 40 wiczenie 8 1. Zdefiniuj nowe konta analityczne w programie : - dla konta syntetycznego  materiaBy podstawowe: puch gsi i puch syntetyczny, - dla konta syntetycznego  wyroby gotowe: koBdry puchowe i koBdry syntetyczne, - dla konta syntetycznego  niedobory, szkody: niedobory i nadwy|ki, 2. Zdefiniuj w programie nowe konto analityczne,: 409  usBugi transportowe. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb nowych kont w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybra <Plan kont> wskaza konto syntetyczne <Dodaj> - okre[li parametry konta (bilansowe), 2) wybra <Plan kont> <Dodaj> - okre[li parametry nowego konta analitycznego: wynikowe, zwykBe. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 9 Przypisz nowe konto syntetyczne do ukBadu rachunku zyskw i strat. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb przypisywania kont do ukBadu rachunku zyskw i strat w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybiera kolejno <Ustawienia> <UkBad rachunku zyskw i strat>, 2) ustawi kursor na odpowiedniej pozycji w RZiS, 3) wybra opcj <Konta>, 4) wskaza konto, ktre chcesz przypisa, 5) wybra opcj <Przypisz>, 6) skontrolowa pozycj konta w ukBadzie RZiS. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 41 wiczenie 10 Wprowadz do programu bilans otwarcia: Aktywa Tabela 5.5.1.2. Aktywa Nazwa konta Kwota Kasa 10 000,00 Rachunek bie|cy 15 000,00 Kredyty krtkoterminowe 2 500,00 MateriaBy podstawowe: puch z gsi 20 kg x 25,00 zB 500,00 MateriaBy podstawowe: puch syntetyczny 10 kg x 11,44 zB 114,40 Wyroby gotowe: koBdra puchowa 100 x 122,00 zB 12 200,00 Wyroby gotowe: koBdra syntetyczna 15 x 55,00 zB 825,00 Rozrachunki z odbiorcami: Sklep  ANNA (FVS 14/05; pBatno[  dzisiaj) 850,00 Zrodki trwaBe  maszyny i urzdzenia 335 500,00 Razem 377 489,40 yrdBo: opracowanie wBasne Pasywa Tabela 5.5.1.3. Konta specjalne Nazwa konta Kwota KapitaB zakBadowy 225 000,00 KapitaB zapasowy 50 000,00 Umorzenie [rodkw trwaBych 5 000,00 Rozrachunki z dostawcami: ALDONA (FVZ121/05 pBatno[  dzisiaj) 740,00 Kredyt bankowy dBugoterminowy 96 749,40 Razem 377 489,40 yrdBo: opracowanie wBasne Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb wprowadzania bilansu otwarcia w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) odszuka w programie opcj <Bilans> <Wprowadz bilans otwarcia>, 2) wybiera z listy kont konto, na ktrym bdzie rejestrowaB saldo, 3) wprowadza kwoty po odpowiedniej stronie Wn lub Ma (Pamita o zasadach wprowadzania rozrachunkw!), 4) zapisa wprowadzone dane do bufora, 5) skontrolowa po wprowadzeniu caBego bilansu otwarcia sumy kwot po stronie Wn i Ma, 6) zapisa do ksig. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 42 wiczenie 11 Zaksiguj w programie nastpujce operacje gospodarcze: 1. 1-FVZ 25/05  za zakupione materiaBy z zakBadu ALDONA: - puch z gsi 10 kg x 26,00 = 260,00, - puch syntetyczny 20 kg x 12,00 = 240,00, - transport 200,00, - VAT 154,00, 2. 2-PZ 23/05  przyjto do magazynu zakupione materiaBy: - puch z gsi 10 kg x 25,00 = 250,00, - puch syntetyczny 20 kg x 11,44 = 228,80, 3. 3-PK 1  zaksigowano odchylenia od cen ewidencyjnych zakupu, 4. 4-RW  wydano do produkcji przyjte materiaBy, 5. 5- FVS 1/05  za sprzedane wyroby do sklepu ANNA: - koBdra puchowa 10 x 150,00=1 500,00, - koBdra syntetyczna 5 x 80,00=400,00, - VAT 418,00, 6. 6- WZ 1/05  rozchd sprzedanych wyrobw gotowych (wg cen ewidencyjnych), 7. 7-PK 2  amortyzacja [rodkw trwaBych: - koszty wydziaBowe 1 000,00, - koszty zarzdu 250,00, - koszty handlowe 500,00, 8. 8- WB 1  spBata raty kredytu dBugoterminowego: 10 000,00, 9. 9-FVZ 56/05  za energi elektryczn wg licznika: netto 500,00 + VAT 110,00, 10. 10-LP 1  naliczono wynagrodzenia brutto pracownikom: - pracownika administracji 1 500,00, - pracownika podstawowego 1 500,00, 11. 11-PK 3  skBadka ZUS: - pracownika administracji 300,00, - pracownika podstawowego 300,00, 12. 12-PK 4  potrcenia na li[cie pBac: - skBadki na ubezpieczenie spoBeczne 560,30, - skBadki na ubezpieczenie zdrowotne 200,00, - zaliczki na podatek dochodowy 147,20, 13. 13- KP 1  przyjcie do kasy kwoty potrceD, 14. 14-WB 2  zapBacono przelewem dostawcy za faktur FVZ 25/05, 15. 15- PK 5  protokB r|nic inwentaryzacyjnych - nadwy|ki: - materiaBw podstawowych: puch gsi 0,25 kg x 25,00=6,25, - wyrobw gotowych (koBdry puchowe): 400,00, 16. 16-PK 6  protokB r|nic inwentaryzacyjnych  niedobory: - materiaBw podstawowych: puch syntetyczny 0,50 kg x 11,44=5,72, - [rodkw trwaBych: warto[ pocztkowa 1 800,00 i umorzenie 1 800,00, 17. 17-PK 7 rozliczenie niedoborw i nadwy|ek: - skompensowa niedobory z nadwy|kami: 0,25kg x 11,44=2,86, - magazynier zBo|yB pisemne o[wiadczenie, w ktrym zobowizuje si do uregulowania rwnowarto[ci materiaBw podstawowych: 5,72. - przyczyn niedoboru [rodka trwaBego u|ytkowanego przez administracj jest jego wycofanie bez wystawienia dowodu LT, - nie skompensowana nadwy|ka  pozostaBe przychody operacyjne.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 43 Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb definiowania nowych dokumentw w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) kolejno ksigowa operacje i je[li zajdzie konieczno[ zdefiniowa nowy dokument np.: - zdefiniowa nowy dokument lista pBac, - zdefiniowa nowy dokument rozchd wewntrzny, - zdefiniowa nowy dokument wydanie na zewntrz, 2) zapisywa wprowadzone operacje do bufora, 3) zweryfikowa poprawno[ ksigowaD, Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 12 Sporzdz kopi bezpieczeDstwa danych firmy (za moment bdziesz wprowadzaB do ksig dokumenty). Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb tworzenia kopii bezpieczeDstwa w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) odszuka w menu gBwnym programu opcj <Kopia bezpieczeDstwa>, 2) w oknie <Kopia bezpieczeDstwa> okre[li nazw dla kopii, hasBo zabezpieczajce oraz lokalizacj, 3) wybra opcj <Wykonaj>. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 13 Wprowadz do ksig operacje zaksigowane w wiczeniu 11. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb wprowadzania operacji do ksig w programie.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 44 Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wy[wietli list dokumentw wprowadzonych (<Dokumenty> <Przegldanie>), 2) uporzdkowa dokumenty na li[cie wg kolejno[ci ich wprowadzania. 3) sprawdzi poprawno[ wprowadzonych dokumentw. 4) wybra opcj <Ksiguj>. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 14 Sporzdz i wydrukuj zestawienie obrotw i sald na dzieD zamknicia ksig rachunkowych. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb sporzdzania zestawieD w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybra z menu gBwnego <Raporty> <Konta> <Obroty kont w miesicu>, 2) wydrukowa gotowe zestawienie. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym, - drukarka sieciowa. wiczenie 15 Zamknij miesic i rok obrachunkowy w firmie MOENA. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb zamykania miesica i roku w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybiera kolejno <Rok> <Zamknicie miesica>, 2) wskaza miesic, ktry chce zamkn, 3) potwierdzi wykonanie operacji, 4) wybiera kolejno <Rok> <Zamknicie roku>, 5) wskaza rok, ktry chce zamkn,  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 45 6) potwierdzi wykonanie operacji. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym. wiczenie 16 Sporzdz kopi bezpieczeDstwa w firmie MOENA na dzieD zamknicia roku obrachunkowego. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i przypomnie sposb tworzenia kopii w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) przygotowa dyskietki, pByt CD lub miejsce na dysku twardym, 2) wykona polecenia zawarte w wiczeniu 12. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - instrukta|, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym, - dyskietka lub pByta CD-ROM. wiczenie 17 Sporzdz i wydrukuj zestawienie ksigowaD (<Wydruk dziennika> na koniec miesica w firmie MOENA. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb wykonywania zestawieD i raportw w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybiera kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Wydruk dziennika>, 2) okre[li parametry raportu, 3) wydrukowa raport ksigowaD za dany miesic. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym, - drukarka sieciowa.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 46 wiczenie 18 Sporzdz i wydrukuj bilans na koniec roku obrachunkowego w firmie MOENA. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb sporzdzania bilansu w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybiera kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Bilans>, 2) wskaza ukBad bilansu, ktry bdzie sporzdzaB, 3) wybra <Oblicz>, 4) okre[li parametry raportu, 5) wydrukowa raport. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym, - drukarka sieciowa. wiczenie 19 Sporzdz i wydrukuj rachunek zyskw i strat na koniec roku obrachunkowego w firmie MOENA. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb sporzdzania rachunku zyskw i strat w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybra kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Rachunek zyskw i strat>, 2) wybra <Oblicz>, 3) okre[li parametry raportu, 4) wydrukowa raport rachunku zyskw i strat. Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym, - drukarka sieciowa.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 47 wiczenie 20 Sporzdz i wydrukuj zestawienie rejestrw na koniec roku obrachunkowego w firmie MOENA. Wskazwki do realizacji: Przed przystpieniem do realizacji wiczenia nauczyciel powinien omwi jego zakres i zaprezentowa sposb sporzdzania zestawieD dla rejestrw w programie. Sposb wykonania wiczenia UczeD powinien: 1) wybiera kolejno <Raporty> <Zestawienia> <Rejestry VAT>, 2) okre[li parametry raportu, 3) wydrukowa raport zestawienia rejestrw VAT, Zalecane metody nauczania-uczenia si: - pokaz z obja[nieniem, wiczenia praktyczne Zrodki dydaktyczne - komputer z zainstalowanym programem finansowo-ksigowym, - drukarka sieciowa. 5.5.2. Sprawdzian postpw UczeD potrafi: Tak Nie 1) utworzy nowy ukBad bilansu, skopiowa wszystkie pozycje w bilansie z ukBadu 2) standardowego do nowego ukBadu, 3) wprowadzi do ksig zaksigowane operacje, sporzdzi i wydrukowa zestawienie obrotw i sald na 4) dzieD zamknicia ksig rachunkowych,. 5) zamkn miesic i rok obrachunkowy w firmie, 6) sporzdzi i wydrukowa zestawienie ksigowaD, sporzdzi i wydrukowa bilans na koniec roku 7) obrachunkowego w firmie, sporzdzi i wydrukowa rachunek zyskw i strat na koniec 8) roku obrachunkowego w firmie, sporzdzi i wydrukowa zestawienie rejestrw na koniec 9) roku obrachunkowego w firmie.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 48 6. EWALUACJA OSIGNI UCZNIA Test nr 1 Test skBada si z 10 (1-10) zadaD zamknitych jednokrotnego wyboru i 13 (11-23) zadaD zamknitych wielokrotnego wyboru z ktrych: - zadania 1, 2, 4, 6, 8, 11, 13, 14, 16, 17, 18, 21, 22, 23 s z poziomu podstawowego, - zadania 3, 5, 7, 8, 10, 12, 15, 19, 20 s z poziomu ponadpodstawowego. Punktacja zadaD: 0 lub 1 punkt Za ka|d prawidBow odpowiedz uczeD otrzymuje 1 punkt. Za zB odpowiedz lub jej brak uczeD otrzymuje 0 punktw. Proponuje si nastpujce normy wymagaD  uczeD otrzyma nastpujce oceny szkolne: - dopuszczajcy  za rozwizanie co najmniej 7 zadaD z poziomu podstawowego, - dostateczny  za rozwizanie co najmniej 11 zadaD z poziomu podstawowego, - dobry  za rozwizanie 16 zadaD, w tym 11 z poziomu podstawowego i co najmniej 5 z poziomu ponadpodstawowego, - bardzo dobry  za rozwizanie 20 zadaD, w tym 11 z poziomu podstawowego i co najmniej 9 z poziomu ponadpodstawowego. Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. c, 4. a, 5. c, 6. c, 7. b, 8. d, 9. b, 10. b, 11. a, d, 12. b, c, 13. b, c, 14. b, d, 15. a, c, 16. c, d, 17. a, b, 18. b, d, 19. b, d, 20. b, c, 21. a, d, 22. b, c, 23. a, b. Plan testu Nr Cel operacyjny (mierzone osignicia Kategoria Poziom Poprawna zad. ucznia) celu wymagaD odpowiedz 1. Okre[li moment bilansowy A P C Okre[li sposb rozliczenia straty A/B P C 2. bilansowej 3. Dokona wyceny bilansowej C PP C 4. Okre[li struktur rachunku zyskw i strat B P A Okre[li sposb ujcia odpisw 5. aktualizujcych C PP C 6. Okre[li struktur kapitaBw wBasnych B P C 7. Ustali odroczony podatek dochodowy C PP B 8. Ustali kapitaBy z emisji akcji C PP D 9. Okre[li podmioty podlegajce badaniu B P B 10. Obliczy element rachunku zyskw i strat C PP B 11. Ustali element rachunku zyskw i strat C P A, D 12. Postpowa wedBug okre[lonego kryterium C PP B, C 13. Rozr|ni rodzaj kapitaBu B P B, C 14. Okre[li elementy wyniku finansowego B P B, D 15. Ustali struktur bilansu C PP A, C  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 49 16. Okre[li terminy inwentaryzacji A P C, D Ustali elementy struktury rachunku 17. przepByww pieni|nych C P A, B Ustali elementy struktury rachunku 18. przepByww pieni|nych C P B, D Ustali wsplne elementy struktury r|nych 19. C PP B, D sprawozdaD Okre[li elementy struktury wyniku 20. finansowego C PP B, C Okre[li metody sporzdzania rachunku 21. przepByww [rodkw pieni|nych B P A, D Okre[li warianty sporzdzania rachunku 22. zyskw i strat B P B, C Okre[li podmioty sporzdzajce 23. A P A, B sprawozdanie z dziaBalno[ci MateriaBy dla ucznia: - instrukcja, - zestaw zadaD testowych, - karta odpowiedzi. Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. 2. Przygotuj odpowiedni liczb testw. 3. Zapewnij samodzielno[ podczas rozwizywania zadaD. 4. Przed rozpoczciem testu przeczytaj uczniom instrukcj dla ucznia. 5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wtpliwo[ci wyja[nij. 6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test. Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uwa|nie instrukcj. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi. 3. Zapoznaj si z zestawem zadaD testowych. 4. Zadanie zawiera 23 pytania. 5. 10 pierwszych pytaD (od 1 do 10 wBcznie) to zadania zamknite jednokrotnego wyboru, 13 nastpnych (od 11 do 23 wBcznie) to zadania zamknite wielokrotnego wyboru. 6. Udzielaj odpowiedzi na zaBczonej karcie odpowiedzi stawiajc znak x . W przypadku pomyBki zaznacz bBdn odpowiedz kBkiem i zakre[l odpowiedz prawidBow. 7. Za ka|d prawidBow odpowiedz uczeD otrzymuje 1 punkt, za zB odpowiedz lub jej brak uczeD otrzymuje 0 punktw. 8. Rozwizuj zadania samodzielnie. 9. Na rozwizanie testu masz 45 min.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 50 Zestaw zadaD testowych 1. Dniem bilansowym jest: a) dzieD sporzdzenia bilansu, b) dzieD zatwierdzenia bilansu, c) dzieD, na ktry sporzdza si bilans, d) dzieD ogBoszenia bilansu. 2. Z jakich kapitaBw spBki akcyjnej pokrywana jest strata bilansowa: a) kapitaBu rezerwowego, b) funduszu specjalnego, c) kapitaBu zapasowego, d) funduszu zasobowego. 3. Przedsibiorstwo nabyBo grunt zakwalifikowany jako inwestycja dBugoterminowa (nie bdzie wykorzystywaBo go na wBasne potrzeby). Cena nabycia wynosiBa 50 000 zB. a warto[ rynkowa na dzieD bilansowy 70 000 zB. Ktr z kwot jednostka powinna wykaza w bilansie: a) 50 000 zB. b) 70 000 zB. c) 50 000 zB. lub 70 000 zB. w zale|no[ci od przyjtej polityki rachunkowo[ci, d) nie wykazuje w bilansie |adnej kwoty. 4. Zysk brutto na sprzeda|y to pozycja rachunku zyskw i strat w wariancie: a) kalkulacyjnym, b) porwnawczym, c) kalkulacyjnym i porwnawczym, d) nie wystpuje taka pozycja. 5. Odpisy aktualizujce warto[ aktyww s: a) pokazane w bilansie w aktywach, b) pokazane w bilansie w pasywach, c) ujmowane w ksigach rachunkowych, d) |adna z powy|szych odpowiedzi. 6. Nale|ne wpBaty na poczet kapitaBu podstawowego: a) wykazywane s w aktywach jako nale|no[ci krtkoterminowe, b) odejmowane s od kapitaBu podstawowego, c) wykazywane s w pasywach ze znakiem minus, d) nie s wykazywane. 7. R|nica przej[ciowa ujemna stanowi podstaw do utworzenia: a) rezerwy z tytuBu odroczonego podatku dochodowego, b) aktywu z tytuBu odroczonego podatku dochodowego, c) nie ma wpBywu na podatek dochodowy w przyszBo[ci, d) odpisu aktualizujcego. 8. SpBka akcyjna dokonaBa emisji akcji w warto[ci nominalnej 70 000 zB., emisyjnej 100 000 zB. w bilansie wyka|e: a) warto[ kapitaBu zakBadowego z tytuBu emisji akcji 70 000 zB.,  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 51 b) warto[ kapitaBu zakBadowego z tytuBu emisji akcji 100 000 zB., c) warto[ kapitaBu zapasowego z tytuBu emisji akcji 30 000 zB., d) warto[ kapitaBu zakBadowego z tytuBu emisji akcji 70 000 zB., zapasowego 30 000 zB 9. Sprawozdanie finansowe jednostki nie podlegajcej badaniu przez biegBych rewidentw skBada si z: a) tylko bilansu i rachunku zyskw i strat, b) z bilansu, rachunku zyskw i strat, informacji dodatkowej, c) jednostka taka nie sporzdza sprawozdania finansowego, d) z bilansu, rachunku zyskw i strat, informacji dodatkowej, rachunku przepBywu [rodkw pieni|nych. 10. Jednostka w trakcie roku dokonaBa nastpujcych transakcji: nabyBa akcje A za 10 000 zB., sprzedaBa akcje a za 17 000 zB., nabyBa akcje B za 40 000 zB., sprzedaBa akcje B za 30 000 zB. w rachunku zyskw i strat wyka|e: a) koszty finansowe 50 000 zB., przychody finansowe 47 000 zB., b) koszty finansowe 3 000 zB., c) koszty finansowe 10 000 zB., przychody finansowe 7 000 zB., d) nie wyka|e w rachunku zyskw i strat. 11. Przychody ze sprzeda|y licencji wykazuje si w rachunku zyskw i strat, jako: a) pozostaBe przychody operacyjne, b) przychody ze sprzeda|y, c) przychody finansowe, d) element wyniku na dziaBalno[ci operacyjnej. 12. SpBka wykazuje [rednioroczne zatrudnienie 54 osoby, warto[ aktyww 2 700 000 euro, przychody ze sprzeda|y 3 200 000 euro. SpBka ta: a) mo|e sporzdza sprawozdania uproszczone, b) musi podda badaniu i ogBoszeniu sprawozdanie finansowe, c) musi sporzdzi wszystkie elementy sprawozdawczo[ci finansowej, d) nie musi sporzdza informacji dodatkowej. 13. KapitaB z aktualizacji wyceny jest to: a) warto[ akcji w cenie rynkowej, b) element kapitaBu rezerwowego, c) element kapitaBu wBasnego, d) element kapitaBu zapasowego. 14. Obowizkowym obci|eniem wyniku brutto jest: a) podatek VAT, b) podatek dochodowy od osb prawnych, c) podatek od nieruchomo[ci, d) opodatkowanie zysku po zapBaceniu podatku dochodowego. 15. Je|eli kapitaB wBasny wynosi 60 000 zB., a kapitaB obcy 10 000 zB., to: a) majtek jednostki wynosi 70 000 zB., b) majtek trwaBy wynosi 60 000 zB., c) majtek trwaBy jest warto[ci z przedziaBu 0  70 000 zB., d) majtek trwaBy wynosi 10 000 zB.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 52 16. Zgodnie z wymaganiami ustawy o rachunkowo[ci inwentaryzacj nale|y przeprowadza: a) raz na tydzieD, b) na pierwszy dzieD miesica, c) na ostatni dzieD roku obrotowego, d) na przeddzieD postawienia w stan upadBo[ci. 17. WpBywem gotwki z tytuBu dziaBalno[ci inwestycyjnej wykazanym w rachunku przepByww pieni|nych jest: a) otrzymana dywidenda z tytuBu posiadanych akcji obcych, b) wpByw ze sprzeda|y rzeczowego skBadnika aktyww trwaBych, c) sprzeda| produktw, d) emisja wBasnych obligacji. 18. Do przepByww pieni|nych z dziaBalno[ci finansowej zalicza si: a) udzielenie po|yczek dBugoterminowych, b) spBat kredytw dBugoterminowych, c) zmian stanu zobowizaD, d) wypBacone dywidendy z podziaBu zysku. 19. Zmiana stanu produktw pojawia si: a) w bilansie, b) w rachunku zyskw i strat  w wariancie porwnawczym, c) w rachunku zyskw i strat  w wariancie kalkulacyjnym, d) w rachunku przepByww [rodkw pieni|nych jako element korekty wyniku. 20. Ktre z poni|szych zdarzeD wpByn na wynik finansowy: a) spBata kredytu  rat kapitaBowych, b) otrzymane wezwanie do zapBaty odsetek, c) przychd ze sprzeda|y [rodka trwaBego, d) emisja kapitaBu wBasnego. 21. Metoda po[rednia w rachunku przepByww [rodkw pieni|nych: a) dotyczy wyBcznie dziaBalno[ci operacyjnej, b) polega na ujciu podstawowych wpByww i wydatkw operacyjnych, c) dotyczy wszystkich rodzajw dziaBalno[ci, d) pozwala na skorygowanie wyniku finansowego netto o pozycje niepieni|ne. 22. Kalkulacyjny wariant rachunku zyskw i strat mo|na zastosowa, gdy jednostka ksiguje koszty: a) tylko w ukBadzie rodzajowym, b) jednocze[nie w ukBadzie rodzajowym i kalkulacyjnym, c) w ukBadzie kalkulacyjnym, d) jednostka nie dowolno[ci stosowania wariantw rachunku zyskw i strat. 23. Sprawozdanie z dziaBalno[ci musz sporzdza: a) spBki akcyjne, b) spBdzielnie, c) spBki osobowe, d) przedsibiorstwa indywidualne.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 53 KARTA ODPOWIEDZI Imi i nazwisko ................................................................................................ Sporzdzanie sprawozdaD rocznych. Zakre[l prawidBowe odpowiedzi: Nr Odpowiedz Punkty zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 54 19 a b c d 20 a b c d 21 a b c d 22 a b c d 23 a b c d Razem:  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 55 7. LITERATURA 1. M. Gmytrasiewicz, A. KarmaDska  Rachunkowo[ finansowa; DIFIN; Warszawa 2004, 2. A. KuczyDska-Cesarz  Rachunkowo[ cz[ I, wyd. II; Difin; Warszawa 2005, 3. A. KuczyDska-Cesarz  Rachunkowo[ cz[ II; Difin; Warszawa 2005, 4. A. KuczyDska-Cesarz, T. Cesarz  Rachunkowo[, zbir zadaD z rozwizaniami; Difin; Warszawa 2004, 5. J. Maciejewska  Rachunkowo[ finansowa; WSiP; Warszawa 2002, 6. J. Marcinkowoski  Rachunkowo[ finansowa; Centrum Controllingu i Analiz Ekonomicznych; Adz 2003, 7. J. Matuszewicz, P. Matuszewicz  Rachunkowo[ od podstaw w [wietle ustawy o rachunkowo[ci; Finans-Servis; Warszawa 2001, 8. K. Sawicki (red.)  Rachunkowo[ finansowa, wyd. II; PWE; Warszawa 2001, 9. M. Sobolewska  Rachunkowo[ po nowelizacji w praktyce; INROF; Warszawa 2003, 10. Ustawa o rachunkowo[ci z dnia 29.09.1994 r. (Dz. U. 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.)., 11. Wzorcowy Plan Kont.  Projekt wspBfinansowany ze [rodkw Europejskiego Funduszu SpoBecznego 56

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
05 Sporządzanie i ekspedycja potraw z mąki oraz kasz
05 Sporządzanie rysunku technicznego odzieżowegoidX36
05 Sporządzanie podstawowego asortymentu potraw z owoców
Wszelaki A Różnice w sporządzaniu sprawozdania finansowego banku (2014) s 159–172
647 Odpowiedzialnośc za sporzadzenia sprawozdania finansowego
431 (B2007) Sporządzenie rocznego sprawozdania finasowego wazne terminy i informacje
B 05, sprawozdanie o wydanych pozwoleniach na budowę obiektó
05 Szybkośc reakcji chemicznych II sprawozdanie
Rozp MF w sprawie trybu sporządzania oraz wzoru sprawozdania z wykonania planu audytu za rok poprzed
PSL S 05 Sprawozdanie Radzik i Łukasik
Dyrektywa w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań fin i skonsolid sprawozd fin
2012 05 15 Zajęcia w KSP i Muzeum Policji sprawozdanie Sine Cura Suwałki
Wykład 05 Opadanie i fluidyzacja
Prezentacja MG 05 2012

więcej podobnych podstron