54647

—    „Źródła prawa ma wiele znaczeń.

*    Źródła powstania prawa Jontes turis onundi) — skąd wywodzi się prawo, jakie są podstawy jego tworzenia, czyli czynniki prawotwórcze.

*    Źródłami poznania prawa {Jontes tuns cogioscendi) - pomniki przeszłości, materiały prawne umożliwiające zapoznanie się z prawem.

—    Zwyczaj ma dwie cechy:

*    walor długotrwałego stosowania (longa consuetudo)

*    walor powszechnej akceptacji społecznej oraz poczucie potrzeby ich przestrzegania

(opinio necessitatis)

—    Wraz z umacnianiem władzy państwowej prawo zwyczajowe było uzupełniane i zastępowane prawem stanowionym, czyli aktami wydawanymi przez władcę.

—    Prawa starożytności dzielimy na prawa despotu wschodnich i na prawa państw śr ódziemnomor skich.

—    Prawa starożytnego Bliskiego Wschodu (Egipt, Mezopotamia)

*    warunki rozległej terytorialnie gospodarki rolniczej i handlu lądowego

*    prawo przepojone elementami sakralnymi i wyobrażeniami religijnymi

*    teokratyczny charakter władzy monarszej

*    jednostka podporządkowana państwu.

*    kazuistyka

—► też prawo hebrajskie, choć miało odmienny ustrój, to poprzez chrześcijaństwo miało doniosłe znaczenie dla europejskiej kultury prawnej.

—    Prawa państw śródziemnomorskich —^{1 2} warunki małych organizmów państwowych typu miejskiego, gospodarczo związanych z handlem morskim

*    Grecja i na jej podstawie wyrosłe prawa hellenistyczne:

—² brak jednowładztwa

—► prawa obywateli do pewnego stopnia uznawane i zagwarantowane —► kazuistyka

—► rozwinięta jedynie myśl polityczna (o państwie), myśl filozoficzna (sprawiedliwość, słuszność, rządy prawa), a także retoryka i gramatyka.

*    Rzym

—► rozwój od norm regulujących istnienie państewka-miasta do potężnego imperium —> ewolucja od prawa typu archaicznego do systemu o charakterze uniwersalnym

PRAWĄ STAROŻYTNEGO BLISKIEGO WSCHODU

1

prawne Egiptu i. Mezopotamii.

—    Egipt — pierwsze zwarte państwo, choć o prawie niewiele wiemy (nie licząc tzw. ustaw karnych faraona Horemheba i jego następcy Ramzesa II; zbiór praw faraona Bocchansa).

2

   Nowy etap rozwoju prawa to epoka Ptolemeuszy —² wzajemne oddziaływanie różnych systemów prawnych: egipskiego, grecko-hellenistycznego i rzymskiego —> dzięki odkryciu papirusów egipskich można zrekonstruować ten swoisty konglomerat prawny (papirologia prawnicza).

—    Mezopotamia - najdawniejsze źródła prawa (III i II tysiąclecia p.n.e.) - zwane „kodeksami" —» króla Urukaginy, władcy Lagaszu, władcy Ur-Nammu, kodeks Lipit-Isztara.