59940

W wyniku wojny powierzchnia kraju zmniejszyła się, odpadło 7 województw. Do 1975 roku istniał podział na 17 województw, 5 miast wyłączonych - Warszawa, Łódź, Kraków, Poznań i Wrocław.

Do końca 1975 istniały w Polsce powiaty - 314. Do 1954 istniały gminy zbiorowe, w celu przybliżenia organów władzy ludowej do mas chłopskich, w celu przeprowadzenia kolektywizacji wsi w miejsce gminy zbiorowej wprowadzono trzykrotnie mniejszą jednostkę - gromadę zbiorową, OD 1973 przywrócono gminę jako podstawową jednostkę. W 1975 dokonano podziału państwa na 49 województw, zniesiono powiaty, stan ten utrzymał się do 1998r.

Obowiązująca regulacja prawna Podział zasadniczy

W 1998 została wprowadzona ustawa o zasadniczym trójstopniowym podziale terytorialnym państwa. Jednostkami zasadniczego podziału terytorialnego są gminy, powiaty i województwa. Ustawa wprowadziła podział na 16 województw ustalając ich nazwy, siedziby wojewodów i sejmików wojewódzkich. W dwóch województwach siedziba wojewody i sejmiku nie znajduje się w tych samych miastacłi - kujawsko-pomorskie(Bydgoszcz, Toruń) i lubuskie (Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra).

RM w drodze rozporządzeń dokonuje zmian granic województwa po zasięgnięciu opinii organów stanowiących jedn. sam ter.

Tworzenie, znoszenie, dzielenie i łączenie powiatów przebiega inaczej. Również zmian dokonuje RM w drodze rozporządzenia ale ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu. Zmiana granic powinna być dokonywana w sposób zapewniający możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe.

Przez dzielenie powiatów należy rozumieć wyłączenie jednej lub więcej gmin z terytorium powiatu z jednoczesnym włączeniem tej gminy do innego powiatu lub utworzeniem powiatu z gmin wyłączonych. Zmiany granic mogą zostać wprowadzone po zasięgnięciu opinii rad powiatów, rad miasta na prawach powiatu, poprzedzonych konsultacjami z mieszkańcami.

Ustawa z 1998 przewiduje także miasta na prawach powiatu. Prawa powiatu przysługują miastom, którym nadano taki status i których liczba mieszkańców liczy więcej niż 100.000. Funkcje organów powiatu sprawuje rada miasta i zarząd miasta. Miasto na prawach powiatu różni się od powiatu tym, że powiat obejmuje kilka gmin, natomiast miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą również zadania powiatu. Szczególne uregulowania dotyczą dużych aglomeracji np. Warszawa podzielona jest na 11 gmin warszawskich W gminach utworzono jednostki pomocnicze - dzielnice. W 2002 zlikwidowano podział na gminy warszawskie i wprowadzono podział na 18 dzielnic.

Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Tworzone i zmieniane na podstawie rozporządzenia RM. Tak samo nadawany jest status miasta gminom i miejscowościom.

Podział pomocniczy

Jednostki zasadniczego podziału terytorialnego mogą być dzielone na mniejsze jednostki zwane jednostkami pomocniczymi. Jedynie w Warszawie utworzenie jednostek pomocniczych jest obowiązkowe. Tworzenie w gminie jednostek pomocniczych w postaci sołectw, dzielnic miejskich, osiedli jest pozostawione do decyzji rad gmin. Na wsi jednostki te noszą nazwę sołectw a w mieście dzielnic i osiedli. Zasady tworzenie jednostek pomocniczych określa statut gminy. Jednostki pomocnicze nie posiadają osobowości prawnej i własnego majątku. Mogą one korzystać i zarządzać mieniem komunalnym oraz rozporządzać dochodami w zakresie ustalonym w statucie.

Podział specjalny

Dla potrzeb określonych dziedzin administracji. W okresie, kiedy nie było podziału na powiaty liczba podziałów specjalnych była bardzo duża, tworzono podziały ponadwojewódzkie (okręgi) i ponadgminne (rejony). Przywrócenie trójstopniowego podziału pozwoliło na ograniczenie podziałów specjalnych. Ustawa z 1998 utworzono wojewódzką administrację zespoloną, w której