81847

W drugiej połowie XIX wieku rozpoczęto tworzenie i systematyzowanie fińskojęzycznego szkolnictwa, trwające do końca stulecia. Celem było utworzenie wykształconej fińskojęzycznej warstwy społeczeństwa. Do lat 20. XX wieku fiński stał się pełnoprawnym językiem kultury, który zasadniczo odpowiadał językowi we współczesnej postaci.

Klasyfikacja dialektów fińskich jest tematem drażliwym i ma podtekst polityczny od czasu uzyskania niepodległości przez Finlandię w r. 1917. Dotyczy to zwłaszcza języka karelskiego na terytorium Rosji oraz meankieli w Szwecji, używanych przez mniejszości narodowe. Karelski różni się od standardowego fińskiego, ma również własną ortografię. Meankieli zaś jest dialektem północnym zrozumiałym przez użytkowników każdej odmiany języka Fińskiego, któiy uzyskał status języka mniejszości narodowej z powodów historycznych i politycznych - niezależnie od tego, że język fiński również jest oficjalnym językiem mniejszości narodowych w Szwecji.

Luteranizm- Niemcy, Skandynawia (tylko na północy przetrwał jako religia państwowa i to w niezmiennej formie od czasów reformacji)

Absolutyzm

Sąsiedztwo wielkich niemieckich i niderlandzkich ośrodków handlowych. Hanza

W średniowieczu kraje nordyckie stanowiły w pewnym sensie peryferyjny obszar Niemiec.

Silne wpływy niemieckie - kultura, gospodarka, imiona władców

XVI w. - przekształcanie skandynawskich monarchii w scentralizowane państwa narodowe; zahamowanie wpływów niemieckich (poza kulturą, luteranizmem, germanizacja języka szwedzkiego i duńskiego na skutek tłumaczenia Biblii i podręczników do nauki religii)

Ważna była epoka napoleońska - wytyczono wtedy granice zbliżone do dzisiejszych, określono ideologiczny charakter; rozdzielenie Danii i Norwegii, Szwecji i Finlandii

Finlandia autonomią w ramacli Cesarstwa Rosyjskiego, unia personalna Szwecji i Norwegii

Ideologie nordyzmu i skandynawizmu

+ jednocząca wiara w „naturalnego człowieka” żyjącego w harmonii z przyrodą oraz przeciwstawionego jednostce zanurzonej w cywilizacji i wystawionej na wszelkie jej zgubne wpływy

Pustkowia i północny klimat sprzyjają sile, inteligencji i umiłowaniu wolności

Runeberg - fiński wieszcz narodowy; kraje północne jak antyczna Grecja; wyidealizowany obraz człowieka Północy - nowego Greka; ubodzy mieszkańcy otoczeni przyrodą; ubóstwo cnotą poezji

Wyspy Alandzkie- szwedzkojęzyczny archipelag wysp politycznie należący do Finlandii, stanowiący jednak osobny podmiot z dużą autonomią, położony na Morzu Bałtyckim u wejścia do Zatoki Botnickiej. Status wysp jest gwarantowany międzynarodowo, ostatnio przez traktat akcesyjny do Unii Europejskiej. Obszar Wysp Alandzkich jest strefą zdemilitaryzowaną.

Wyspy Alandzkie na podstawie Aktu o Samorządzie Wysp Alandzkich z 28 grudnia 1951 są republiką parlamentarną będącą terytorium autonomicznym Finlandii. Wyspy Alandzkie posiadają własny parlament, zwany Lagting

Mniejszość językowa w Finlandii, używająca fińskiej odmiany języka szwedzkiego. Grupa ta stanowi 5,5 proc. populacji Finlandii -275 tys. osób. 25 000 osób używających języka szwedzkiego mieszka na Wyspach Alandzkich, gdzie język szwedzki jest jedynym obowiązującym i ma ten status