83406

STYLE DZIAŁANIA

Reaktywność wpływa na sposób wykonywania zadań przez ludzi. W sytuacji możliwości wyboru stylu działania jednostki niskoreaktywne i wysokoreaktywne nie różnią się ani efektywnością działania, ani ponoszonymi kosztami psychofizjologicznymi. Przez styi działania rozumiemy „(...) typowy dla jednostki sposób wykonywania czynności”. Według Tomaszewskiego wszystkie czynności możemy podzielić ze względu na rolę, jaką pełnią w osiąganiu wyników na czynności zasadnicze i pomocnicze. Czynności zasadnicze bezpośrednio prowadzą do zamierzonego celu, natomiast czynności pomocnicze (wśród których wyróżniamy przygotowawcze, korekcyjne, kontrolujące i zabezpieczające) mają za zadanie ułatwić wykonywanie czynności zasadniczych, a tym samym również osiągnięcie celu. Z punktu widzenia regulacji stymulacji czynności pomocnicze organizując czynności zasadnicze obniżają wartość stymulacyjną działania lub sytuacji, w której dane działanie jest podejmowane. Okazuje się, że w sytuacji możliwości wyboru osoby niskoreaktywne preferują prostolinijny styl działania cliarakteryzujący się przewagą czynności zasadniczych nad pomocniczymi. Styl taki zapewnia dużą wartość stymulacyjną wykonywanych czynności. Natomiast osoby wysokoreaktywne wolą korzystać ze wspomagającego stylu działania, charakteryzującego się względną przewagą czynności pomocniczych nad zasadniczymi. W ich przypadku duża ilość czynności pomocniczych obniża wartość stymulacyjną podejmowanego działania. W ten sposób osoby nisko i wysokoreaktywne w sytuacji możliwości wyboru preferują odmienne style działania pozwalające na osiągnięcie podobnego poziomu wykonania przy braku nadmiernych kosztów psychofizjologicznych.

Sytuacja zmienia się, gdy z różnych powodów ludzie nie mogą wybrać stylu działania (lub nie wypracowali swojego indywidualnego stylu), a znajdują się w warunkach o bardzo małej lub bardzo dużej stymulacji. Wtedy poziom wykonania WR spadnie, a NR pozostanie bez zmian lub wzrośnie. Zależności takie obserwuje się w wielu sytuacjach naturalnych lub zaaranżowanych laboratoryjnie. Jeżeli jednak reaktywność nie będzie różnicowała poziomu wykonania to można się spodziewać, że w sytuacji wysokostymulującej osoby WR ponoszą znacznie wyższe koszty psychofizjologiczne niż jednostki niskoreaktywne. W warunkach o bardzo małej stymulacji występuje zależność odw rotna. Powyższe prawidłowości udało się potwierdzić w kilku badaniach. Długo utrzymująca się rozbieżność pomiędzy poziomem reaktywności a wartością stymulacyjną podejmowanych działań prowadzi zazwyczaj do różnego rodzaju zaburzeń, czego dowodzą wyniki badań nad wzorem zachowania A, wrzodowcami oraz dziećmi nadpobudliwymi psychoruchowo.