83859

Autonomia galicyjska to nazwa całości praw społeczno-politycznych, które Galicja uzyskała w latach 1860-1873 wskutek ugod)’ austriacko-polskiej, m in. wprowadzenie języka polskiego w 1869 roku jako urzędowego do administracji i sądownictwa Galicji, powołanie urzędu ministra ds. Galicji w 1871 roku.

Do lat 60. XIX wieku była to zwykła prowincja paiistwa Habsburgów, dopiero po 1860 podjęto starania o nadanie autonomii Galicji, nie tylko polityczną ale i kulturalną, którą ostatecznie uzyskano po roku 1867. Struktura władzy

Część urzędników była mianowana przez rząd austriacki, najważniejszymi z nich byli namiestnicy. W Galicji powstały liczne instytucje objęte autonomią należały do nich Sejm Krajowy. Wydział Krajowy i Rada Szkolna Krajowa. Ważnym osiągnięciem było wprowadzenie do szkół, również wyższych i urzędów, języka polskiego, a do sądownictwa również ukraińskiego. W Galicji Wschodniej powstały szkoły ludowe i średnie z językiem ukraińskim, na Uiuwersytecie we Lwowie tworzono katedry ukraińskie. Po uzyskaniu autonomii decydującą rolę polityczną w autonomicznych instytucjach odgrywało polskie ziemiaństwo.

Organami samorządu w terenie były obieralne rady powiatowe i gminne, organami wykonawczymi Wydział Krajowy, wójtowie i naczelnicy miast. Na czele miast Lwowa i Krakowa stali ich prezydenci.

Kiedy utworzony jeszcze w 1861 r. galicyjski Sejm Krajowy wystosował w 1866 r. do cesarza adres ("Przy Tobie, Najjaśniejszy Parne, stoimy i stać chcemy"), w którym zaproponował zawarcie przymierzą cesarz Franciszek Józef I zgodził się na tę propozycję.

W 1867 r. rozpoczęto polonizację urzędów, sądów i szkolnictwa Powołano nawet Radę Krajową Szkolną -autonomiczny organ zarządzający szkolnictwem podstawowym i średnim. W 1871 r. utworzono resort ministra dla Galicji, spolonizowano Uniwersytet Lwowski i lwowską Szkołę Techniczną a w Krakowie powołano Akademię Umiejęmości.

W wyniku znuany konstytucji austriackiej w 1873 r. zakończono też proces autonomizacji Galicji. Obok centralnej admiiustracji austriackiej - z namiestnikiem, starostami i dyrektorami policji (w Krakowie i Lwowie) -powołano też instytucje autonomiczne. Siedzibą administracji autonomii był Lwów, a najwyższym organem był Sejm Krajowy, na czele którego stał marszałek. Sejm sprawował kontrolę nad gospodarką Galicji, samorządami powiatowymi i gminnymi, szkolnictwem oraz zatwierdzał przepisy prawne. Oczywiście każda uchwała Sejmu wymagała sankcji cesarza. Ordynacja wyborcza do Sejmu Krajowego była opaila na cenzusie materialnym i kurialnym.

Autonomiczną władzę wykonawczą sprawował Wydział Krajowy (z marszałkiem krajowym na czele) powoływany przez sejm na 6 lat. Zarządzał on gospodarką, finansami, kulturą i opieką społeczną.

Wydziałowi Krajowemu podlegały też wydziały powiatowe i gminne

Sejm Krajów y nadzorował też działalność Rady Szkolnej Krajowej, która kierów ala całością szkolnictwa

(poza uniwersytetami). Zasiadały w niej osoby mianowane przez cesarza. Wydział Krajowy oraz rady miejskie Lwowa i Kraków ą

Mieszkańcy Galicji byli jednocześnie obywatelami Cesarstwa Austro-Węgierskiego i dlatego brali również udział w wyborach do Rady Paiistwa. czyli parlamentu. Zasiadali w nim także polscy przedstawiciele.