86588

Ten fakt wpływa na rodzaj i przebieg procesów wywierania wpływu na psychiką dziecka i na sposoby kształtowania jego osobowości w środowisku rodzinnym.

Oprócz funkcji wychowawczych rodzina spełnia wiele innych funkcji, które rzutują na proces wychowania w niej.

Proces ten bywa cząsto żywiołowy, spontaniczny, rzadziej natomiast staje się w pełni świadomą i planową działalnością, ukierunkowaną na realizacją określonych celów.

Wychowanie w rodzinie jest zatem wychowaniem naturalnym, w odróżnieniu od wychowania intencjonalnego, realizowanego w specjalnie do tego celu powołanych placówkach(Wroczyński, I 966).

Rodzina stanowi także dlatego naturalne środowisko wychowawcze, że oddziaływania na dziecko dokonują sią w niej w normalnych warunkach życiowych, w różnorodnych sytuacjach codziennych.

We wszelkich, innych instytucjach wychowanie jest bardziej odległe od życia, a nawet wówczas, gdy pragnie sią do niego przybliżyć, czyni to z dystansu, jaki stwarza specjalnie zaaranżowana sytuacja wychowawcza.

W rodzinie proces wychowania przebiega ponadto w sposób stały i ciągły, we względnie stabilnym, choć dynamicznym środowisku.

Domu rodzinnego nie wybiera się, tak jak można wybrać mimo pewnych ograniczeń, wynikających np.z podziału administracyjnego kraju-szkołą, organizacją czy koło zainteresowań.

Dziecko przychodzi na świat w okre: lanej rodzinie i jej wpływom podlega od początku swego istnienia.

Ona właśnie zaspokaja we wczesnych okresach rozwoju wszystkie jego potrzeby, dostarcza mu mniej czy bardziej urozmaiconych i różnorodnych stymulacji.

Dopiero wraz z wiekiem dziecka niektóre funkcje rodziny przejmują stopniowo inne środowiska wychowawcze oraz specjalne instytucje opiekuńcze i kształcące.

Rodzina ma zatem unikalne znaczenie w całokształcie procesów wychowawczych oddziałujących na jednostkę.

Sposoby ekologicznej analizy rodziny: modele interpersonalne.

U. Bronfenbrenner(1979, 1983) wyodrębnił cztery rodzaje maleli przydatnych do analizy środowiska rodzinnego:    ^interpersonalne,

2)mikrosystemowe, 3) mezosystemowe i 4) egzosystemowe.

Do ewolucji każdego z nich przyczyniły się nie tylko postępy w metodologii nauk, lecz także zmiany historyczne.

I tak w obrębie modeli interpersonalnych po U wojnie światowej badania relacji w diadzie: matka-dziecko, ustąpiły miejsca analizie relacji w triadzie między obojgiem rodziców a dzieckiem, gdyż długotrwała nieobecność ojca zmieniała stosunek matki do dziecka i cały układ życia rodzinnego. Zwrócono też uwagę na dynamikę tych stosunków zależnie od wieku i płci dziecka, statusu społeczno-ekonomicznego rodziny, pochodzenia społecznego rodziców, ich przynależności narodowej i innych czynników. Modele te są o tyle ograniczone, że uwzględnia się w nich jedynie relacje wewnątrz rodziny i sposoby opieki nad dzieckiem, nie śledząc przemian zachodzących w szerszym kontekście środowiskowym.

Mikrosystemy.