89215

•    osiągnięcia - me muszą reprezentować stałego profilu działali, mogą być sporadyczne, lub przypadkowe, przez co w mniejszym niż reputacja stopniu upoważniają do ekstrapolacji zaufania w przyszłość

•    fizjonomia - najmniej pewne kryterium obejmujące rozmaite przedmioty mające świadczyć o czyjejś przynależności do określonej grupy społecznej

Pośrednie

czyli kontekst sytuacyjny, w którym działa osoba lub instytucja obdarzona przez nas zaufaniem. Chodzi o to. czy jej zachowanie jest skutecznie monitorowane i kontrolowane, a w konsekwencji zagrożone negatywnymi sankcjami w razie naruszenia zaufania.

Niezależnie od cech partnera, istotnym czynnikiem decydującym o zaufaniu lub nieufności jest nasza własna skłoiuiość do udzielenia lub odmowy zaufania czyli tzw. osobista ufność lub nieufność, wykształcana w procesie socjalizacji.

Kulturowe

Rozumiane jako pochodna faktu społecznego Durkheima reguły społeczne i normatywne oczekiwania, typowe dla pewnych społeczeństw (na przykład Polacy ufający księżom a nie ufający politykom, ufający Amerykanom ale nigdy Rosjanom, kupujący raczej zachodnie produkty niż własne)

Strukturalne źródła kultury zaufania

Determinantami uogólnionego ..klimatu" zaufania bądź nieufności cechującymi dane społeczeństwo mogą być następujące czynniki:

•    dziedzictwo historyczne - wywodząca się z dziejów danego społeczeństwa zgeneralizowana tendencja do wyrażania zaufania lub nieufhości

•    kontekst strukturalny

stabilność normatywna; jeżeli system reguł społecznych regulujący wzajemne stosunki ludzi jestwyraźnie artykułowany, spójny i przejrzysty wówczas wytwarza się poczucie porządku r bezpieczeństwa egzystencjalnego, co automatycznie rodzi zaufanie typu instrumentalnego - do instytucji i ról. Jeżeli do tego reguły prawne i moralne gwarantują sprawiedliwość i ocluonę obywmeli to wytwarza się uogólnione zaufanie typu aksjologicznego

anomia; słabo legitymizowane reguły czynią działania przypadkowymi i nieprzewidywalnymi, tworząc poczucie zagrożenia i nieufności

•    trwałość porządku społecznego - jeżeli organizacja społeczna, struktury instytucji itp. są trwałe i niezmienne, lub, co najwyżej, ulegają powolnym, stopniowym zmianom - poczucie bezpieczeństwa wyraża się w uogólnionym zaufaniu. Szybka zmiana, przychodząca nagle i przypadkowo sprawia, że bezpieczeństwo zostaje zachwiane i pojawia się uogólniona nieufność, co widać na przykładach wielkich społecznych rewolucji.

•    podporządkowanie władzy regułom prawa - nadzór i kontrola nad urzędnikami, wieloinstancyjność. możliwość odwołania się od decyzji - takie warunki sprzyjają zaufaniu. Władza nieprzewidywalna, despotyczna, skorumpowana i niekontrolowana budzi strach i w konsekwencji uogólnioną nieufność.

•    realizowanie uprawnień i egzekwowanie obowiązków - istnienie sprawnie działających odpowiednich instytucji, clironiących prawa obywateli daje im poczucie bezpieczeństwu i wzmaga zaufanie. Instytucje działające jedynie na swoją korzyść przyczyniają się do wytworzenia atmosfery podejrzliwości, niechęci i nieufhości.

Podmiotowe czynniki kultury zaufania

Czynniki podmiotowe czyli pewne zestawy cech poszczególnych jednostek mają również niemały wpływ na ich tendencję do obdarzania innych zaufaniem lub nieufnością. Można wyróżnić dwa typy tych czyruiików:

•    rysy osobowościowe - osoby optymistyczne, prospołeczne i o wysokiej aktywności nastawiają się do świata raczej pozytywnie i ufnie. Z kolei osoby pizybite. bierne, pragnące zachować status quo będą zorientowane raczej nieufnie.

•    zasoby kapitałowe - majątek, kontakty, oparcie rodzimie, dobry stan zdrowia są czynnikami stanowiącymi swoiste ubezpieczenie, które pozwala na otwartą postawę i podejmowanie ryzyka, co