2165574244

144 Zakończenie

w ogólnej sytuacji ekonomicznej Polski przedwrześniowej. Niemniej w stosunku do Białostocczyzny miasteczka wielkopolskie są lepiej zainwestowane, a także silniej uprzemysłowione. Najbardziej jednak istotną cechą różniącą miasteczka wielkopolskie od białostockich jest gęstość sieci. W Wielkopolsce bowiem sieć miasteczek jest zbyt gęsta na dzisiejsze potrzeby i w związku z tym zachodzi konieczność eliminacji pewnych zbędnych ogniw sieci osadniczej. W Białostocczyżnie zaś sieć jest rzadka, a na pewnych obszarach, np. we wschodniej części województwa, rolę miast przejęły osiedla, stojące na pograniczu miast i wsi. W obu natomiast rejonach poważną rolę gra w miasteczkach rolnictwo, przy czym jego udział jest oczywiście znacznie poważniejszy w woj. białostockim.

Analiza ośrodków lokalnych w ramach woj. białostockiego pozwoliła na wyróżnienie czterech stopni hierarchicznych, przy czym wiąże się to w znacznym stopniu z hierarchią administracyjną. W swoich rozważaniach na temat ośrodków lokalnych w skali całego kraju C h r i s t a 1-1 e r¹⁰⁷ wyróżniał znacznie więcej stopni, bo aż siedem, natomiast jego późniejsi kontynuatorzy zredukowali liczbę rzędów ośrodków w zasadzie do pięciu, przy czym Brush i Brace y^:ne ograniczają się do ustalenia jedynie ośrodków wyższego i niższego rzędu.

Rozmaite sposoby typizacji ośrodków centralnych są trudno porównywalne, bo nie zawsze określenie jakiegoś typu dokonywane było przez zastosowanie sztywnych wskaźników (np. O. Tuominen)¹⁰⁹, ale zaliczenie zależne było od nagromadzenia pewnych instytucji w danym ośrodku centralnym. Według V. L. Trinks¹¹⁰, w ośrodku III rzędu powinien być: lekarz, dentysta, weterynarz, szpital, apteka, drogeria, kino, drukarnia, architekt, redakcja gazety i targowisko. Zdaniem autorki są to urządzenia typowe dla osiedla typu miejskiego, które Carol¹¹¹ określa mianem Marktort. Wyliczonych tu instytucji nie spotkamy na Białostocczyżnie nawet w każdym mieście powiatowym,

¹⁰⁷ W. C h r i s t a 11 e r, Die zentralen Orte in Siiddeutschland, eine okono-misch-geographische Untersuchung iiber die Gesetzmassigkeit der Verbreitung und Entwicklung der Siedlungen mit stadtischen Funktionen. Jena 1933, s. 331.

^11,8 J. E. Brush, H. E. B r a c e y, Rural Service Centres in Southwestern Wisconsin and Southern England, „Geogr. Review”, 45, 1955, s. 559—569.

¹⁰⁹    O. Tuominen, Das Einflussgebiet der Stadt Turku im System der F.influssgebiete S. W. Finnlands, Fennia, 71, nr 5, 1943, s. 120. Praca ta była wykonana w 1939 r.; wojna przerwała studia, powodując opóźnienie publikacji.

¹¹⁰ V. L. Trinks, Die zentralen Funktionen der Siedlungen im Kanton Zurich, Zurich 1950, s. 60.

m H. Carol, Industrie und Siedlungaplanung. Plan, 6, 1951, s. 191—206.

H. Carol, Das agrargeographische Betrachtungssystem, Geographica Helvetica”, 7, 1952, s. 17—67.