3826200165

I. Koszty jako przedmiot zarządzania

1.1. Koszty i pojęcia bliskoznaczne

Niezbędnym warunkiem jakiejkolwiek działalności gospodarczej jest dostępność do określonych zasobów materialnych (ziemi, powierzchni użytkowych, maszyn urządzeń, materiałów surowców, energii itp.) i niematerialnych (zasobów pracy, patentów, licencji, znaków towarowych, programów komputerowych itp.) koniecznych do zrealizowania określonej sprzedaży produktów, usług lub towarów. Zasoby te przedsiębiorstwo nabywa na własność lub korzysta z nich na zasadach odpłatności (leasing, dzierżawa itp.). Zużycie tych zasobów służy określonemu celowi gospodarczemu. Z zasad racjonalnego gospodarow ania wynika, że powinno być ono adekwatne do realizowanych zadań (oczekiwanych efektów). Nie każdy jego poziom, spełnia kryteria efekty wności ekonomicznej. Zużycie, którego bezpośrednio bądź pośrednio nie można powiązać z realizowanymi przez przedsiębiorstwo celami jest zbędne. Nie tylko nie przybliża ono przedsiębiorstwa do wytyczonych celów, lecz je od nich oddala. Dlatego należy' w sposób wyraźny rozróżniać zużycie konieczne i zużycie nadmierne. Tylko zużycie niezbędne spełnia kryterium racjonalności ekonomicznej i dlatego może być uznane za koszt.

W literaturze przedmiotu wy odrębnić można dw a podejścia do definicji kosztów produkcji (wytworzenia): księgowe i ekonomiczne. Podejście pierw sze zdeterminowane jest obowiązującymi standardami rachunkowości (ustawą o rachunkowości i MSR). Zgodnie z art. 3 ustawy o rachunkowości przez koszty i straty rozumie się „uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wy cofanie środków przez udziałowców lub właścicieli”¹. Zarówno koszty jak i straty postrzegane są tutaj poprzez skutki w aktywach i pasywach, czyli jest to podejście bilansowe. Niemal w identyczny sposób postrzega się koszty w założeniach koncepcyjnych MSR², gdzie kosztem określa się „zmniejszenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego na skutek rozchodu lub zmniejszenia wartości aktywów lub powstania zobowiązań powodujących zmniejszenie kapitału własnego,...” Również w ty m przypadku straty utożsamiane są z kosztami, gdyż, jak się podkreśla, w swojej istocie nie różnią się od innych kosztów³. W rachunkowości finansowej koszt utożsamia się ze zużyciem zasobów wyrażonym w jednostkach pieniężnych. Wg E. A. Hendriksena i M. F van Breda „koszt mierzony jest za pomocą bieżącej wartości zasobów ekonomiczny ch dotychczas zużytych

9

1

   Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r, z późniejszymi zmianami, art. 3, ust.l, pkt. 31.

2

   Por: Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej t. wyd. SKwP, Warszawa 2004, s. 72.

3

   Tamże, s. 73.