plik


ÿþWARUNKI PRACY W ROLNICTWIE Z UWZGLDNIENIEM BEZPIECZECSTWA DZIECI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH Warunki pracy w rolnictwie, pomimo rozwoju mechanizacji, chemizacji i nowoczesnej agrotechniki wci| nale| do najgorszych w caBej gospodarce narodowej. Sezonowo[ prac prowadzonych czsto przy niesprzyjajcej pogodzie, przestarzaBy i maBo wydajny sprzt rolniczy oraz miejsca wykonywania pracy bez mo|liwo[ci kontaktu z innymi ludzmi  to niemal codzienne elementy [rodowiska pracy rolniczej. Niska dochodowo[ produkcji rolnej wikszo[ci gospodarstw nie sprzyja poprawie poziomu bezpieczeDstwa. UksztaBtowane w[ród starszych rolników nawyki i metody pracy utrudniaj korzystanie z dokonujcego si rozwoju wiedzy i techniki. Taki stan skutkuje licznymi wypadkami przy pracy rolniczej, chorobami zawodowymi oraz innymi schorzeniami zwizanymi z prac, z których znaczna cz[ nie jest ujmowana w statystykach publicznych. Najtrudniejsz i najbole[niejsz spraw s wypadki, którym ulegaj dzieci, pomagajce w pracy lub przebywajce w pobli|u pracujcych rodziców. Poni|ej przedstawiono wymowny wykres, obrazujcy skal zjawiska na podstawie danych statystycznych odnotowywanych przez placówki i oddziaBy regionalne KRUS w latach 1996-2003. WYPADKI PRZY PRACY ROLNICZEJ WZRÓD DZIECI* 2 000 W LATACH 1996 - 2003 1 456 1 445 1 432 1 434 1 500 1 397 1 257 1 397 1 000 1 071 * - wypadki zgBoszone, w których poszkodowanymi byBy dzieci do lat 15 500 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 PaDstwowa Inspekcja Pracy ze wzgldu na ustawowo okre[lony zakres dziaBania i kompetencje prowadzi dziaBalno[ nadzorczo-kontroln w stosunku do pracodawców (zakBady rolne) oraz inicjuje przedsiwzicia na rzecz ochrony pracy rolników indywidualnych. DziaBaniom tym towarzyszy dBugofalowa promocja programów poprawy bezpieczeDstwa i ochrony zdrowia w rolnictwie, w szczególno[ci uwzgldniajcych bezpieczeDstwo dzieci na wsi. Opracowanie niniejsze przedstawia stan bezpieczeDstwa pracy w rolnictwie, z uwzgldnieniem specyfiki zakBadów rolnych jako podmiotów, na rzecz których wykonywana jest praca oraz gospodarstw indywidualnych, z których wikszo[ charakteryzuje si brakiem wyraznej granicy midzy wykonywaniem pracy, a zamieszkaniem i |yciem na wsi. Opracowanie zawiera równie| efekty dziaBalno[ci PaDstwowej Inspekcji Pracy zwizane z zapobieganiem skutkom czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uci|liwych, wystpujcych w rolnictwie  zarówno w wymiarze okre[lonych miejsc pracy, jak równie| budowania [wiadomo[ci w dziedzinie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy na wsi. 3 Warunki bezpieczeDstwa pracy w rolnictwie w [wietle wyników kontroli zakBadów rolnych w 2005 r. Zakres kontroli Skontrolowano 161 gospodarstw rolnych, w[ród których dominowaBy gospodarstwa prywatne (80%). Aczne zatrudnienie w kontrolowanych gospodarstwach wynosiBo 3283 pracowników, w tym 742 kobiety. Poddano ocenie stan bhp przy: wiosennych i jesiennych pracach polowych (w 59 gospodarstwach), podczas prac |niwnych (w 43 gospodarstwach), przy pracach zwizanych z hodowl zwierzt (w 62 gospodarstwach). W 144 gospodarstwach skontrolowano dodatkowo przestrzeganie przepisów dotyczcych przygotowania pracowników do pracy, czasu pracy, wynagrodzeD i innych [wiadczeD z tytuBu stosunku pracy. Wiosenne i jesienne prace polowe Wyniki kontroli wskazuj, |e stan warunków pracy w zakBadach rolnych nie ulegB poprawie. Przy wiosennych i jesiennych pracach polowych nastpiB znaczny wzrost nieprawidBowo[ci przy pracach zwizanych ze stosowaniem [rodków chemicznych w rolnictwie. Odsetek zakBadów, których dotycz stwierdzone Zagadnienia objte kontrol nieprawidBowo[ci 2003 2004 2005 Wiosenne i jesienne prace polowe - magazynowanie [rodków ochrony ro[lin i nawozów 28 26 21 min. - stosowanie [rodków ochrony ro[lin i nawozów 12 10 36 - stosowanie [rodków ochrony indywidualnej przy 17 16 18 pracach z pestycydami i nawozami - stan techniczny: " cigników 17 21 22 " przyczep 13 17 20 " maszyn do nawo|enia 12 10 25 " sprztu do zabiegów ochronnych 14 14 8 Odsetek gospodarstw, w których stwierdzono nieprawidBowo[ci przy zabiegach ochrony ro[lin i nawo|eniu wzrósB z 10 w 2004 do 36 w roku 2005. Równie znaczco, z 10 do 25% zwikszyB si udziaB gospodarstw, w których stwierdzono stosowanie sprztu do nawo|enia gleb w zBym stanie technicznym. Na przykBad w Stacji Do[wiadczalnej Oceny Odmian w Nowej Wsi Ujskiej /OIP PoznaD/ gdzie z uwagi na charakter gospodarstwa, stan bhp powinien by wzorowy, podczas kontroli stwierdzono m.in.: 4 " prowadzenie oprysku rzepaku [rodkami ochrony ro[lin przez pracownika niewyposa|onego w odpowiednie [rodki ochrony indywidualnej, " eksploatowanie cigników zagregowanych z rozsiewaczem nawozów Rauch i agregatem uprawowym Privat z uszkodzonymi urzdzeniami sygnalizacyjnymi oraz niewyposa|enie kierowców obsBugujcych te agregaty w warunkach du|ego zapylenia w ochrony dróg oddechowych, " brak na terenie gospodarstwa myjni sprztu u|ywanego do prac ze [rodkami ochrony ro[lin, " eksploatowanie magazynu [rodków ochrony ro[lin bez zapewnienia w nim odpowiedniej wentylacji, Batwozmywalnej posadzki, instalacji elektrycznej w wykonaniu gazo i pyBoszczelnym. Od kilku lat prawie na tym poziomie utrzymuje si odsetek gospodarstw, w których stwierdzono nieprawidBowo[ci w zakresie stosowania [rodków ochrony indywidualnej przy pracach z chemikaliami. O 6% zmniejszyB si odsetek zakBadów, w których stwierdzono zBy stan sprztu do zabiegów ochronnych, przy wikszym o 15% odsetku zakBadów u|ytkujcych maszyny do nawo|enia w zBym stanie technicznym. S tak|e przykBady pozytywne. Np. wBa[ciciel gospodarstwa SzkóBkarstwo Sadownicze  AR- NO R. Nowakowski w Belsku Du|ym (OIP Warszawa) w ostatnich latach wymieniB park maszynowy, w tym kilkudziesicioletnie cigniki. Rozwizano w tym gospodarstwie trudny problem magazynowania [rodków ochrony ro[lin i nawozów mineralnych, a tak|e utylizacji opakowaD po tych [rodkach. Pracodawca zapewniB pracownikom odpowiednie pomieszczenia i urzdzenia higienicznosanitarme i posiBki profilaktyczne. Jest to równocze[nie przykBad umiejtnego wykorzystania ró|nych, dostpnych form funduszy unijnych do modernizacji gospodarstwa. Ponadto stwierdzono: " u 22% pracodawców zBy stan techniczny 16% maszyn do prac siewno-uprawowych, " u co pitego pracodawcy niebezpieczne sposoby agregowania maszyn z cignikiem w odniesieniu do 17% kontrolowanych agregatów, " 9 z 29 maszyn do zbioru zielonek i ro[lin okopowych u 4 pracodawców (19%) byBo w zBym stanie technicznym. Prace |niwne Kontrole stanu bhp przy pracach |niwnych wskazuj, |e bardzo znacznie wzrósB odsetek zakBadów, w których stwierdzono eksploatacj kombajnów w nieodpowiednim stanie technicznym; z 17% w roku 2004 do 57% w 2005 r. 5 Odsetek zakBadów, których dotycz Zagadnienia objte kontrol stwierdzone nieprawidBowo[ci 2003 2004 2005 Prace |niwne - stan techniczny: " kombajnów i maszyn |niwnych 21 17 571/ " cigników 23 14 10 " przyczep 14 20 15 " waBów przegubowo-teleskopowych 11 11 37 " urzdzeD do zaBadunku i transportu zbó| 29 30 10 " magazynów i silosów zbo|owych 26 20 18 " zabezpieczeD zagBbieD i otworów technologicznych 18 24 8 1/ w 2005 r. w porównaniu do lat poprzednich, poszerzono zakres kontroli o grup maszyn |niwnych (w tym kosiarki, snopowizaBki, inne) Znaczco zwikszyB si równie| odsetek gospodarstw, w których przy agregowaniu maszyn rolniczych stosowano waBy przegubowo-teleskopowe bez osBon lub z osBonami niekompletnymi (z 11% w latach 2003  2004 do 37% w roku sprawozdawczym). Znacznie mniejszy odsetek gospodarstw u|ytkujcych podczas |niw cigniki w niezadowalajcym stanie technicznym (10%), ni| podczas prac polowych (22%) i prac zwizanych z obsBug zwierzt (33%), wynika z tego, |e cigniki, u|ywane wówczas gBownie jako [rodek transportu poruszajcy si po drogach publicznych mog podlega kontrolom Policji. Takiej kontroli nie podlegaj cigniki poruszajce si w obrbie gospodarstwa. Dlatego pracodawcy u|ytkuj tu czsto cigniki oraz przyczepy stosowane do przewozu zbo|a i sBomy w zBym stanie technicznym. Pozytywnym przykBadem jest Gospodarstwo Rolne  Bory , gdzie podczas ubiegBorocznej kontroli stanu bhp przy pracach |niwnych nie stwierdzono nieprawidBowo[ci zarówno w zakresie technicznego wyposa|enia (m.in. 8 kombajnów zbo|owych, 5 zestawów transportowych) jak i organizacji robót, a tak|e w zakresie wyposa|enia pracowników w odzie| i obuwie robocze, [rodki ochrony indywidualnej oraz przygotowania pracowników. Warto doda, |e gospodarstwo to byBo kontrolowane w latach ubiegBych przez inspektorów OIP Olsztyn. Warunki bhp w hodowli zwierzt Poziom nieprawidBowo[ci w zakresie bhp w produkcji zwierzcej ksztaBtowaB si przecitnie na poziomie zbli|onym do roku poprzedniego. Dane w tym zakresie przedstawiono poni|ej w tabeli. 6 Odsetek zakBadów, których dotycz stwierdzone Zagadnienia objte kontrol nieprawidBowo[ci 2003 2004 2005 Produkcja zwierzca - stan techniczny obiektów inwentarskich 36 37 27 - zabezpieczenie zagBbieD, kanaBów, studzienek 26 26 61 [ciekowych - ochrona przed pora|eniem prdem elektrycznym 34 24 35 - stan techniczny maszyn i urzdzeD do: " przygotowywania pasz i karmienia zwierzt 23 24 21 " usuwania odchodów 12 14 23 W sposób ra|cy wzrósB natomiast odsetek gospodarstw, w których stwierdzono niezabezpieczone (odkryte) zbiorniki, studzienki i kanaBy technologiczne. To powa|ne zagro|enie bezpieczeDstwa wystpowaBo w 78 spo[ród 199 kontrolowanych obiektów hodowlanych u 61% pracodawców. Ponadto: " w 27% obiektów inwentarskich stwierdzono niewBa[ciwy stan techniczny m.in. konstrukcji no[nych, dachów i stropów, a tak|e schodów i pomostów technologicznych, " w 8 gospodarstwach stwierdzono niestosowanie si pracowników do zasad bhp przy obsBudze zwierzt na 29 (14%) stanowiskach pracy, " nie zapewniono skutecznej ochrony przed pora|eniem prdem elektrycznym przy 196 maszynach i urzdzeniach elektrycznych, a przy 300 skuteczno[ci tej ochrony nie potwierdzono pomiarami, " ujawniono niewBa[ciwy stan techniczny 91 maszyn i urzdzeD do przygotowywania i zadawania pasz ( rozdrabniaczy pasz, gniotowników, sieczkarni, parników, przyczep itp.) u 21% pracodawców oraz do usuwania odchodów (59 urzdzeD) w 23% kontrolowanych gospodarstw. PrzykBadem negatywnym mo|e by Przedsibiorstwo Produkcji Rolno-Spo|ywczej  TURNA w Korytnicy, gdzie stwierdzono m.in.: prowizoryczne przykrycia studzienki kanalizacyjnej oraz otworów zrzutowych w stropie stodoBy (luzno uBo|onymi deskami), zdemontowane osBony napdu pompy beczkowozu, przeno[ników [limakowych i ta[mowego w magazynie pasz, nie prowadzenie pomiarów skuteczno[ci ochrony przed pora|eniem prdem elektrycznym, niezadowalajcy stan pomieszczeD higienicznosanitarnych /wszystkie te zaniedbania dotyczce 16 zatrudnionych usunito w wyniku realizacji decyzji pokontrolnych/. 7 Przygotowanie pracowników Sytuacja w zakresie przygotowania pracowników do wykonywanych prac i praworzdno[ci w stosunkach pracy utrzymuje si tak|e na prawie niezmienionym poziomie. Nieznacznie wzrosBy odsetki zakBadów, w których stwierdzono zaniedbania w zakresie poddawania pracowników szkoleniom okresowym z bhp i wstpnym badaniom lekarskim. ZwikszyB si odsetek (z 25% w 2004 r. do 31% w roku sprawozdawczym) zakBadów, w których stwierdzono nieprawidBowo[ci w zapewnieniu pracownikom odzie|y i obuwia roboczego, przy równoczesnej poprawie wyposa|enia pracowników w [rodki ochrony indywidualnej. Odsetek zakBadów, których dotycz stwierdzone Zagadnienia objte kontrol nieprawidBowo[ci 2003 2004 2005 Przygotowanie pracowników - szkolenie pracowników z zakresu bhp: " podstawowe 28 25 21 " okresowe 20 18 23 - profilaktyczne badania lekarskie " wstpne 26 20 23 " okresowe 27 25 24 - wyposa|enie pracowników: " w odzie| i obuwie robocze 26 25 31 " [rodki ochrony indywidualnej 20 22 17 Ponadto: " pracodawcy 28% kontrolowanych gospodarstw nie odbyli wymaganych szkoleD z zakresu bhp, " u okoBo 21% pracodawców wystpowaBy nieprawidBowo[ci w zakresie szkoleD podstawowych pracowników; dotyczyBo to 8% kontrolowanych pracowników, " u 23% pracodawców stwierdzono zaniedbania w zakresie szkoleD okresowych z bhp, dotyczyBo to 215 spo[ród 1450 sprawdzonych pracowników, " badaD wstpnych nie posiadaBo133 pracowników (8% ogólnej liczby kontrolowanych), " okresowym badaniom nie poddano 161 osób (10%), " 4% pracodawców nie zapewniBo 45 pracownikom posiBków profilaktycznych i napojów. 8 Wybrane zagadnienia z zakresu prawnej ochrony pracowników Zagadnienia dotyczce stosunku pracy, czasu pracy, wynagrodzenia za prac i innych [wiadczeD pieni|nych skontrolowano w 144 gospodarstwach. Odsetek zakBadów, których dotycz stwierdzone Zagadnienia objte kontrol nieprawidBowo[ci 2003 2004 2005 Inne " brak lub nieterminowa wypBata wynagrodzenia 10 6 5 " niewypBacanie innych [wiadczeD (ekwiwalenty urlopowe, 18 18 2 premie itp.) " zatrudnianie powy|ej rocznego limitu godzin nadliczbowych 18 12 11 " zatrudnianie w niedziele i [wita bez zapewnienia innego 12 9 13 dnia wolnego od pracy lub dodatkowego wynagrodzenia OkoBo 5% pracodawców nie prowadziBo akt osobowych, a w 44% zakBadów akta te prowadzone byBy nieprawidBowo. W 6% gospodarstw nie potwierdzono na pi[mie warunków zatrudnienia 71 pracownikom, a w 3% charakter [wiadczonej przez 70 pracowników pracy nie byB zgodny z charakterem umowy (umowa cywilnoprawna zamiast umowy o prac). 9% pracodawców nie prowadziBo ewidencji czasu pracy, a 26% prowadziBo j w sposób nieprawidBowy. Stwierdzono ponadto, |e: 13 % pracodawców nie udzieliBo 220 pracownikom dni wolnych (lub nie wypBacaBo dodatkowego wynagrodzenia) za prac w niedziele i [wita, 5% pracodawców nie wypBaciBo nale|nego wynagrodzenia 122 pracownikom, bdz nie wypBaciBo wynagrodzenia w terminie, 61 pracowników zatrudnianych przez 3% pracodawców otrzymywaBo wynagrodzenie w wysoko[ci mniejszej ni| minimalne wynagrodzenie, a 2% pracodawców nie wypBaciBo 55 pracownikom ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Ponadto: " w 41% zakBadów nie dokonano udokumentowanej oceny ryzyka (w 67 gospodarstwach na 161, gdzie ten problem kontrolowano), " w 32% zakBadów (w 33 na 104) nie funkcjonowaBa sBu|ba bhp, a 41% pracodawców nie zapewniBo odpowiednich warunków do jej funkcjonowania, " w 15% zakBadów (w 23 na 143) pracodawcy nie konsultowali z pracownikami, bdz ich przedstawicielami zadaD zwizanych z bezpieczeDstwem i higien pracy. Zapewne byBa to jedna z przyczyn nie wykonania w peBni wydanych wcze[niej decyzji inspektorów pracy w 12% gospodarstwach rolnych oraz wniosków pokontrolnych w 17% kontrolowanych gospodarstw. Skrajnym przykBadem nieprawidBowo[ci w tym bloku kontrolowanych zagadnieD mo|e by Gospodarstwo Rolne  Agromarina , w którym 40 pracowników przekraczaBo dobowe i tygodniowe 9 normy czasu pracy. Pracownicy byli zatrudniani w wymiarze przekraczajcym 12 godzin dziennie oraz 40 godzin tygodniowo, ponadto zatrudniano ich w szóstym i siódmym dniu tygodnia bez udzielania im w zamian dnia wolnego od pracy oraz co 4-tej niedzieli wolnej od pracy. 20 pracowników zatrudnionych przy obsBudze zwierzt zatrudniano w okresie styczeD  grudzieD 2004r. w wymiarze po 770 godzin nadliczbowych, 27 pracownikom zani|ono wynagrodzenie na skutek bBdnego naliczenia godzin nadliczbowych na kwot 2.213 zB, a 22 pracownikom nie wypBacono dodatku do kwoty minimalnego wynagrodzenia w Bcznej wysoko[ci 4.336 zB /OIP Lublin/. W wyniku decyzji inspektora pracy w gospodarstwie tym wypBacono pracownikom nale|ne, a niewypBacone [wiadczenia pieni|ne w wysoko[ci 6.558 zB. Wypadki przy pracy w kontrolowanych zakBadach Analiz objto lata 2002  2004. W[ród 161 kontrolowanych gospodarstw, wypadki przy pracy zarejestrowano w 140 zakBadach. Nie zarejestrowano wypadków [miertelnych i zbiorowych. Z uwagi na potrzeb zyskania porównywalnych wskazników wypadkowo[ci, w poni|szym zestawieniu nie uwzgldniono wypadków zarejestrowanych w roku 2005. Liczba dni Wskaznik: Liczba ci|ko[ci czstotliwo[ci Rok Zatrudnienie niezdolno[ci wypadków wypadków wypadków do pracy 2002 73 2271 2979 43,8 32,1 2003 76 2108 3465 53,3 36,1 2004 83 1725 3428 49,0 48,1 Wydarzeniami powodujcymi wypadki w kontrolowanych zakBadach byBy najcz[ciej: " upadek, po[lizgnicie si na pBaszczyznie  34%, " uderzenie, pochwycenie, przygniecenie czBowieka przez maszyn - 19%, " przygniecenia, kopnicia, ugryzienia przez zwierzta  13%, " uderzenia, przygniecenia czBowieka przez transportowane czynniki materialne  11%, " uderzenia, przygniecenia czBowieka przez spadajcy czynnik materialny  6%. W[ród przyczyn wypadków przy pracy zdecydowanie jako dominujce (poBowa do nawet 2/3 stwierdzanych przyczyn) wymieniane s w dokumentacjach powypadkowych przyczyny ludzkie, tj.: lekcewa|enie zagro|enia przez poszkodowanego, niedostateczna koncentracja uwagi nad wykonywan czynno[ci, zaskoczenie niespodziewanym zdarzeniem. Na przykBad: W maju 2004 r. wypadkowi przy pracy ulegB pracownik ZakBadu Rolnego w Jdrzejowie podczas odczepiania przyczepy rolniczej od cignika Ursus C-360. W trakcie wyjmowania przetyczki z zaczepu cignik przesunB si do przodu, a zwolniony zaczep przyczepy upadB na stop pracownika powodujc zBamania ko[ci [ródstopia. PowoBany przez pracodawc 10 zespóB powypadkowy ustaliB, |e poszkodowany nie zabezpieczyB cignika przed jego przesuniciem si. Inspektor pracy (OIP PoznaD) stwierdziB natomiast, |e nie odniesiono si w ogóle do stanu technicznego cignika i przyczepy, tj. niesprawno[ci hamulca pomocniczego cignika oraz braku spr|ynowego zabezpieczenia zaczepu przyczepy przed opadniciem. Nie odniesiono si tak|e w opracowanej ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku pracy traktorzysty do bardzo istotnych zagro|eD wystpujcych podczas agregowania zestawów rolniczych. WedBug pracodawców podstawow przyczyn niezadowalajcego stanu bhp w gospodarstwach rolnych jest sytuacja ekonomiczna niepozwalajca wikszo[ci gospodarstw rolnych nie tylko na popraw warunków pracy, ale i na odtworzenie zdekapitalizowanych [rodków do produkcji rolnej. Sytuacji nie uBatwiaj czste zmiany przepisów prawa pracy w ostatnich latach. Brak jest odpowiednich instrumentów ekonomicznych, jak choby obni|enie czynszu dzier|awcom rolnym, którzy chcieliby inwestowa w odtworzenie i remonty obiektów inwentarskich. Do innych podstawowych przyczyn stwierdzonych nieprawidBowo[ci zaliczy nale|y: " niedostateczn znajomo[ przepisów prawa pracy u pracodawców, jak i ci|cych na nich obowizków w zakresie bhp, " nieznajomo[ i nieprzywizywanie wagi do przepisów i zasad bhp przez pracowników rolnych. Zastosowane [rodki prawne " 1 887 decyzji, w tym: 88 decyzji wstrzymania prac, 11 decyzji skierowania do innych prac 19 pracowników, 14 decyzji pBacowych na ogóln kwot 28 706 zB, " 553 wnioski w 156 wystpieniach, " 82 mandaty na kwot 45 500 zB, " 3 wnioski o ukaranie do sdów, " 1 zawiadomienie prokuratury o popeBnieniu przestpstwa, " 8 [rodków oddziaBywania wychowawczego. Efekty dziaBaD kontrolnych Z informacji przekazanych przez pracodawców wynika, |e wykonano 69% decyzji terminowych oraz wszystkie decyzje z rygorem natychmiastowej wykonalno[ci (427 decyzji). Realizacja tych [rodków prawnych przyczyniBa si do wymiernej poprawy warunków pracy w kontrolowanych gospodarstwach. 11 Najwiksze efekty uzyskano w likwidacji nieprawidBowo[ci przy: " magazynowaniu i skBadowaniu materiaBów i produktów rolnych (90% zrealizowanych decyzji), " w zakresie poprawy stanu bhp na stanowiskach pracy i w procesach pracy (83% decyzji), " przy pracach transportowych (81%), " przy pracach zwizanych z ochron i nawo|eniem ro[lin uprawnych (75%), " przy likwidacji zagro|eD zwizanych z eksploatacj maszyn i urzdzeD rolniczych w niezadowalajcym stanie technicznym (67%). Zrealizowano tak|e 415 wniosków (75%) spo[ród 553 zawartych w wystpieniach pokontrolnych inspektorów pracy. W szczególno[ci: " zrealizowano 122 ze 171 wniosków w wystpieniach dotyczcych stosunku pracy (71% zrealizowanych wniosków), " 88 wniosków (71%) w sprawie usunicia nieprawidBowo[ci w obszarze czasu pracy " 39 wniosków (78%) w sprawie uregulowania nale|nych a nie wypBaconych [wiadczeD pieni|nych z tytuBu stosunku pracy. W efekcie wypBacono 230 pracownikom 159 tys. zB, w tym 104 pracownikom - 129 tys. zB zalegBych, bdz zani|onych wynagrodzeD, 30 tys. zB 126 pracownikom z tytuBu innych [wiadczeD pieni|nych, m.in. dodatków za prac w godzinach nocnych i dniach ustawowo wolnych od pracy, ekwiwalentów za u|ywanie wBasnej odzie|y roboczej, pranie i napraw tej odzie|y itp. PrzykBad: W Gospodarstwie Rolnym  JAROL SpóBka z o.o. w Stopach zatrudniajcym 43 pracowników, inspektor pracy (OIP Olsztyn) wydaB 18 decyzji nakazowych oraz skierowaB do pracodawcy wystpienie zawierajce 17 wniosków. W wyniku realizacji decyzji nakazowych i wniosków zawartych w wystpieniu doprowadzono midzy innymi do: - uporzdkowania i zabezpieczenia kanaBu naprawczego w warsztacie, - naprawienia posadzki przed pomieszczeniami szatni dla pracowników, - zabezpieczenia osBon tarczy [ciernej w szlifierce eksploatowanej w warsztacie, - wymiany uszkodzonego manometru przy butli tlenowej u|ytkowanej w warsztacie, - wyposa|enia brygady kombajnistów w odpowiednie ga[nice ppo|. i apteczk, - wypBacenia 43 pracownikom wynagrodzeD na ogóln kwot 39.845,89, zB., - wypBacenia 12 pracownikom dodatkowego wynagrodzenia za prac w porze nocnej w Bcznej kwocie 1534,10 zB., - wypBacenia 14 pracownikom ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy na kwot 5.923,63 zB., - wypBacenia 35 pracownikom wynagrodzenia za prac w godzinach nadliczbowych na Bczn kwot 6.837,14 zB. brutto. 12 Warunki bezpieczeDstwa pracy w rolnictwie indywidualnym W 2005 r. inspektorzy pracy prowadzili dziaBania o charakterze prewencyjnym, których celem byBo informowanie rolników o zagro|eniach wypadkowych i chorobowych oraz praktycznych i skutecznych sposobach unikania ich w pracy rolniczej. Szczególn uwag zwracano na edukacj dzieci i mBodzie|y w zakresie wiedzy o zasadach bezpieczeDstwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy w kontek[cie pracy i |ycia na wsi oraz dalszego rozwoju w ramach spoBeczno[ci wiejskiej. Z publikacji KRUS, dotyczcej wypadków przy pracy i chorób zawodowych w rolnictwie indywidualnym wynika, |e liczba zdarzeD wypadkowych w ostatnich dwóch latach ulegBa znacznemu zmniejszeniu, niemniej wskaznik wypadkowo[ci mierzony  liczb poszkodowanych na 1000 ubezpieczonych rolników jest blisko 2-krotnie wy|szy ni| w pozostaBych gaBziach gospodarki. W 2005 r. zwikszyBa si liczba chorób zawodowych  gBównie roznoszonych przez kleszcze, tj. boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych (62% chorób zawodowych w[ród rolników). Przedstawione wykresy ilustruj tendencje i skal wypadkowo[ci oraz zapadalno[ci na choroby zawodowe w ostatnich latach w[ród rolników indywidualnych. WYPADKI PRZY PRACY ROLNICZEJ* 60 000 56 101 W LATACH 1997 - 2005 47 660 50 000 46 968 45 474 45 275 44 009 43 855 41 174 40 000 30 000 31 394 * - wypadki uznane za wypadki przy pracy rolniczej 20 000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 CHOROBY ZAWODOWE WZRÓD ROLNIKÓW 180 W LATACH 1995 - 2005 160 136 141 142 140 135 122 139 116 113 120 104 100 82 80 80 60 40 20 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 W ramach dziaBaD o charakterze informacyjno-doradczym inspektorzy pracy przeprowadzili 10.258 wizytacji miejsc wykonywania prac rolniczych (tj. o 7% wicej ni| w 2004 r.), w tym 6 094 wizytacji dotyczyBo prac |niwno-omBotowych, 360 - innych prac polowych oraz 3 804 - prac wykonywanych na terenie gospodarstw. Acznie prace te wykonywaBo 13,8 tys. rolników i czBonków ich rodzin. 13 Podczas prowadzonych wizytacji inspektorzy pracy dokonali przegldu stanu technicznego 6,3 tys. cigników, 5,9 tys. przyczep rolniczych, 3,5 tys. kombajnów oraz 4,9 tys. innych maszyn u|ywanych przy pracach rolniczych (prasy do sBomy, kosiarki, wizaBki, mBockarnie itp.). W porównaniu do poprzedniego roku odnotowano niepokojcy wzrost odsetka maszyn i ich elementów w zBym stanie technicznym w grupie cigników (o ponad 10%) oraz przyczep cignikowych (o 7%). Potwierdza to obserwowan od kilku lat tendencj pogarszania si ogólnego stanu technicznego parku maszyn u|ywanych w polskim rolnictwie oraz braku mo|liwo[ci wymiany sprztu przez du| cz[ rolników. Utrzymuje si wci| na bardzo wysokim poziomie odsetek niezabezpieczonych elementów maszyn w ruchu  ponad 70% waBków odbioru mocy i blisko 50% innych ruchomych elementów maszyn i urzdzeD nie posiadaBo osBon. W roku 2005 w ramach wizytacji prac rolniczych zaobserwowano zmniejszenie si ogólnej liczby przypadków niewBa[ciwego sprzgania maszyn i przyczep rolniczych z cignikami, niebezpiecznego transportu ludzi, u|ytkowania cigników wBasnej produkcji nieposiadajcych elementarnych zabezpieczeD oraz zagro|eD wynikajcych z przemieszczania maszyn rolniczych po drogach publicznych. WzrosBa natomiast liczba zagro|eD zwizanych z u|ytkowaniem innych maszyn u|ywanych w rolnictwie (prasy do sBomy, kosiarki, wizaBki, mBockarnie itp.) Oprócz nieprawidBowo[ci wymienionych powy|ej inspektorzy pracy stwierdzali inne, istotne zaniedbania w zakresie bezpieczeDstwa i higieny pracy, w tym m.in.: " usuwanie usterek pod uniesionym i niezabezpieczonym przed opadniciem przyrzdem |niwnym kombajnów - 142 przypadki, " brak drabinek umo|liwiajcych bezpieczne zej[cie, zu|yte ogumienie, brak sygnalizacji [wietlnej, brak apteczki i ga[nicy - 45% sprawdzanych kombajnów, " brak osBon bocznych przyrzdu |niwnego i osBon bagnetów - 60% kombajnów, " niesprawne zabezpieczenia burt przed samoczynnym opadaniem, brak podwy|szenia burt w przypadku zwo|enia du|ej ilo[ci sBomy, u|ytkowanie przyczep wBasnej konstrukcji na drogach publicznych bez sygnalizacji [wietlnej i bez podBczonego ukBadu hamulcowego - blisko 40% sprawdzanych przyczep. Pozytywnym zjawiskiem jest fakt znacznego wyeliminowania wieloetapowego zbioru zbó| z u|yciem wizaBek i kosiarek na rzecz zbioru kombajnowego. Oznacza to zmniejszenie nakBadów pracy ludzkiej, co powinno przeBo|y si na zmniejszone ryzyko wypadkowe. W roku 2005 PaDstwowa Inspekcja Pracy zachcajc rolników do poprawy stanu technicznego maszyn rolniczych, uczestniczyBa w cz[ci kosztów zakupu nowych osBon do waBków odbioru mocy cigników (w liczbie prawie 500 sztuk), a tak|e osBon do innych maszyn. Przekazanie ich poBczone byBo z pokazami bezpiecznej obsBugi cigników i agregowanych maszyn, pilarek i innych (Bcznie odbyBo si 27 pokazów bezpiecznej obsBugi maszyn i urzdzeD u|ywanych w rolnictwie  m.in. piB BaDcuchowych i przerzynarek do drewna dla ponad 1000 rolników). 14 Wci| powa|nym problemem, wynikajcym zarówno z niskiego poziomu mechanizacji polskiego rolnictwa, braku rk do pracy, jak i tradycji rolniczej, jest praca dzieci na wsi. W 2005 roku inspektorzy pracy odnotowali 1864 przypadki pomagania dzieci rodzicom-rolnikom przy pracach polowych i gospodarczych. Jest to wprawdzie liczba mniejsza o blisko 300 przypadków ni| w 2004 r., jednak wci| zatrwa|ajcy jest odsetek dzieci wykonujcych prace wzbronione mBodocianym (gBównie kierowanie maszynami rolniczymi, obsBuga maszyn stacjonarnych i rczne prace transportowe przy zaBadunku i rozBadunku ci|kich bel sBomy). Obrazuje to poni|sze zestawienie: UdziaB dzieci w pracach rolniczych LATA w trakcie wizytacji inspektorów pracy 2005 2004 2003 2002 2001 Odsetek dzieci biorcych udziaB w pracach rolnych 13 14 16 17 20 do ogólnej liczby pracujcych przy tych pracach Odsetek dzieci wykonujcych prace wzbronione 33 27 28 31 54 mBodocianym W dalszym cigu znaczny odsetek dzieci, nie wykonujc |adnych prac, przebywa z rodzicami w polu, w pobli|u miejsca wykonywania prac (stwierdzono 928 takich sytuacji). Prawie 50% dzieci w czasie wizytowania miejsc pracy rolniczej przez inspektorów pracy przebywaBo w strefie bezpo[redniego zagro|enia, tj. w pobli|u pracujcych cigników i kombajnów, bdz na nich. Z powodu nie objcia dzieci rolników do lat 15 prawem do jednorazowego odszkodowania z tytuBu wypadku przy pracy rolniczej (zgodnie ze znowelizowan w 2004 r. ustaw o ubezpieczeniu spoBecznym rolników) brak jest obecnie danych KRUS dotyczcych wypadków maBoletnich dzieci rolników. W roku 2005 przeprowadzono 3804 wizytacje gospodarstw rolników indywidualnych, tj. ponad 10% wicej, ni| w roku poprzednim. Ta forma dziaBania jest szczególnie efektywna w zakresie ograniczania lub eliminowania konkretnych zagro|eD wypadkowych lub chorobowych. Jest zarazem szczególnie trudna, gdy| wi|e si z ingerencj w indywidualn dziaBalno[ rolnicz na terenie prywatnego gospodarstwa. Wymaga to zarówno wysokich kwalifikacji merytorycznych i dydaktycznych, jak równie| umiejtnego podej[cia psychologicznego. 15 Wci| znaczna cz[ gospodarstw jest zaniedbana pod wzgldem bezpieczeDstwa pracy. Najcz[ciej stwierdzane w czasie wizytacji zaniedbania, to: " brak lub niewBa[ciwe zabezpieczenia otworów w stropach, doBach i zbiornikach (szamba), " brak barierek przy schodach oraz ogólnie zBy stan techniczny schodów, " nieodpowiadajce wymaganiom bhp drabiny, narzdzia, nieprawidBowe rusztowania i brak zabezpieczeD podczas pracy na wysoko[ci, " u|ywanie starych i zdezelowanych maszyn rolniczych bez zabezpieczeD elementów ruchomych, " eksploatowanie pilarek tarczowych, szlifierek tarczowych wBasnej produkcji bez jakichkolwiek zabezpieczeD (brak osBon), " nieprawidBowa eksploatacja instalacji i urzdzeD elektrycznych (prowizoryczne podBczenia, le|ce bezBadnie przewody, naprawiane drutem bezpieczniki itp.), " niestosowanie [rodków ochrony osobistej, tak|e podczas prac ze [rodkami ochrony ro[lin, " skBadowanie zbo|a i innych produktów na strychach budynków bez okre[lenia no[no[ci stropów. Jak wynika z ocen inspektorów pracy poziom bezpieczeDstwa w wizytowanych gospodarstwach byB zró|nicowany. Obok gospodarstw zaniedbanych pod wzgldem zabezpieczeD chronicych przed wypadkami przy pracy rolniczej, odnotowano równie| gospodarstwa rolników wyposa|onych w bezpieczne maszyny i sprzt rolniczy, korzystajcych z preferencyjnych kredytów na zakup nowoczesnych maszyn, wyksztaBconych, utrzymujcych kontakty z o[rodkami doradztwa rolniczego. Wielu rolników poprawiBo warunki, w jakich pracuj oraz stan obej[ gospodarskich po wcze[niejszych wizytacjach inspektora pracy, które bardzo sobie ceni. Cz[ wizytacji prowadzonych przez inspektorów pracy wizaBa si z kolejn edycj Konkursu  Bezpieczne Gospodarstwo Rolne , organizowanego wspólnie przez KRUS i PIP, pod patronatem Prezydenta RP. W 2005 r. przeprowadzono 1280 wizytacji, zarówno na poziomie regionalnym konkursu, jak i ogólnokrajowym. Konkurs nadal cieszy si du|ym zainteresowaniem rolników. Inspektorzy pracy w coraz wikszym zakresie wprowadzaj do tematyki szkoleD i spotkaD z rolnikami problem u|ytkowania i wykorzystywania azbestu w obrbie swojego gospodarstwa. Z ich obserwacji wynika, |e [wiadomo[ zagro|eD kancerogennych ze strony azbestu jest niewielka, a codzienno[ jego wystpowania wskazuje na bardzo du|e niebezpieczeDstwo zachorowaD rolników i ich rodzin w przyszBo[ci. Szczególn uwag zwraca niefrasobliwo[ rolników we wtórnym wykorzystaniu azbestu do utwardzania dróg polnych, budowy wiat na podwórzach, czy napraw dachów innych budynków z u|yciem narzdzi mechanicznych. 16 DziaBalno[ o charakterze edukacyjnym zwizana jest z organizacj szeregu szkoleD i spotkaD promujcych problematyk bezpieczeDstwa i higieny pracy na wsi, a zestawienie wa|niejszych dziaBaD z tego zakresu obrazuje poni|sza tabela: Lata DziaBania edukacyjne i 2005 2004 2003 2002 promocyjne Szkolenia bhp dla rolników 449 534 684 486 - uczestnicy szkoleD 13,8 tys. 16,3 tys. 16,6 tys. 13,0 tys. Szkolenia u rolników prowadzcych praktyczn 30 43 x x nauk zawodu - uczestnicy szkoleD 318 404 486 868 WykBady w szkoBach o profilu rolniczym 290 240 337 346 - uczestnicy wykBadów 9,4 tys. 9,2 tys. 12,6 tys. 10,7 tys. Prelekcje w[ród dzieci szkóB podstawowych i 988 1030 829 657 gimnazjów - uczniowie  sBuchacze prelekcji 45,3 tys. 40,0 tys. 33,7 tys. 22,5 tys. Konkursy o tematyce bhp dla rolników 118 118 117 85 - uczestnicy 5,2 tys. 3,8 tys. x x Olimpiady i konkursy nt. wiedzy o bhp w[ród 214 205 217 155 mBodzie|y i dzieci wiejskich - uczestnicy 23,5 tys. 19,4 tys. x x Konkursy plastyczne dla dzieci wiejskich 138 154 127 85 - uczestnicy 20,4 tys. 21,8 tys. 14,6 tys. 13,0 tys. 332 224 219 171 Punkty informacyjno-doradcze na masowych imprezach rolniczych (np. targi) - zwiedzajcy punkty na imprezach masowych 120,0 tys. 54,0 tys. x x Szkolenia dla rolników obejmowaBy gBównie problematyk zapewnienia bezpieczeDstwa i higieny pracy podczas produkcji rolnej i zwierzcej. Omawiano zasady stosowania [rodków ochrony osobistej podczas prowadzenia prac z u|yciem [rodków ochrony ro[lin, wBa[ciwego zachowania podczas prowadzenia prac transportowych oraz bezpieczeDstwa dzieci w gospodarstwach rolnych, zarówno podczas pomagania rodzicom w gospodarstwie, jak i w trakcie przebywania bez opieki dorosBych. W 2005 r. zorganizowano mniejsz liczb spotkaD  szkoleD z rolnikami typu   zbiórka w jednym miejscu i wysBuchanie lekcji na rzecz lepszego przygotowania konkursów o tematyce bhp z nagrodami (uczestniczyBo ponad 5 tys. rolników, tj. o 37% wicej ni| w 2004 r.). Dziki pomocy nauczycieli szkóB podstawowych i gimnazjów, przeprowadzono pogadanki dla ponad 45 tys. dzieci (o 13% wicej ni| w roku 2004), co jest szczególnie istotne pod ktem trwaBej poprawy jako[ci |ycia i pracy na wsi. W olimpiadach, konkursach wiedzy i konkursach plastycznych zorganizowanych dla prawie 44 tys. dzieci i mBodzie|y wiejskiej, które czsto poprzedzane s pogadankami na tematy bhp, uczulano dzieci na nieprawidBowo[ci, które mog popeBnia ich rodzice podczas wykonywania prac rolniczych. WspóBpracujc z ZHP przeprowadzono pogadanki i prelekcje na tematy zwizane z bezpieczeDstwem na wsi dla prawie 5,0 tys. dzieci wiejskich - uczestników kolonii i póBkolonii organizowanych w ramach Nieobozowej Akcji Letniej (prawie 30% wicej ni| w 2004 r.). Skutecznym sposobem dotarcia do jak najwikszej liczby rolników byBy punkty wystawiennicze i punkty porad na imprezach rolniczych, 17 targach, pokazach maszyn, wystawach, dniach otwartych, w[ród których wymieni mo|na np. do|ynki prezydenckie w Spale, czy Midzynarodowe Targi Rolnicze  POLAGRA . Niezwykle istotna jest wspóBpraca Okrgowych Inspektoratów Pracy z regionalnymi mediami w postaci rozgBo[ni radiowych, gazet i stacji telewizji regionalnych i ogólnokrajowych. W roku 2005 ukazaBo si 225 publikacji prasowych po[wiconych tematyce bezpieczeDstwa i higieny pracy w rolnictwie indywidualnym, zarówno w postaci wywiadów z inspektorami pracy, jak i zamieszczania Apelu GBównego Inspektora Pracy, czy Wykazu Prac Wzbronionych Dzieciom. W telewizjach regionalnych, kablowych i kilkakrotnie w sieci ogólnopolskiej ukazaBy si felietony i wywiady w Bcznej liczbie prawie 70-ciu. Za po[rednictwem radia wyemitowano 188 audycji po[wiconych szerzeniu zasad bezpiecznej pracy w trakcie prac polno-gospodarczych. DziaBania o charakterze prewencyjnym na wsi wymagaj wspóBpracy z wieloma instytucjami kluczowymi dla poprawy warunków bezpieczeDstwa i ochrony zdrowia rolników. PrzykBadem efektywnej wspóBpracy regionalnej byBo wspóBdziaBanie Okrgowego Inspektoratu Pracy w Opolu z Opolskiem O[rodkiem Doradztwa Rolniczego w Aosiowie. PolegaBa ona na: " realizowaniu wspólnych zadaD prewencyjnych w ramach Wojewódzkiej Komisji ds. BHP w Rolnictwie (wizytacje, konkursy, festyny,  Dni otwartych drzwi OODR i OIP , publikacje w miesiczniku  Kurier rolniczy , udziaB inspektorów pracy w miesicznych naradach OODR) " realizowaniu zadaD bie|cych OODR (obowizkowe uwzgldnianie problematyki bhp w programach kursów mechanizacyjnych, chemizacyjnych, dla dystrybutorów [rodków ochrony ro[lin) W wyniku prowadzonej dziaBalno[ci nastpiBo obni|enie wskaznika wypadkowo[ci (mierzonego liczb wypadków na 1000 ubezpieczonych) z 30,69 w 1997 r. do 15,5 w 2005 r. W kwietniu 2006 r. OODR w Aosiowie na wniosek OIP w Opolu zostaB uhonorowany Odznak Honorow Za ZasBugi dla Ochrony Pracy. 18 DziaBania promocyjne w rolnictwie indywidualnym w latach 2004  2005 W programie dziaBania PaDstwowej Inspekcji Pracy okre[lono, |e jednym z priorytetowych tematów wymagajcych skoncentrowania dziaBaD s przedsiwzicia na rzecz ochrony pracy w rolnictwie. W zwizku z tym, corocznie opracowywane i realizowane s zadania promocyjne pod hasBem BHP w rolnictwie  bezpieczne gospodarstwo rolne, skupiajce szczególn uwag na: " szerzeniu w[ród mieszkaDców wsi wiedzy o bezpiecznej pracy w rolnictwie, " tworzeniu pozytywnego klimatu wokóB dziaBaD podejmowanych na rzecz bezpieczeDstwa pracy w rolnictwie, " promowaniu wBa[ciwych postaw i zachowaD dzieci i mBodzie|y wiejskiej - zwBaszcza podczas wakacji, " podejmowaniu staBych dziaBaD promocyjnych wespóB z instytucjami, organizacjami, stowarzyszeniami dziaBajcymi na rzecz rolnictwa. Ich bezpo[rednim wyrazem s: 1. Wydawnictwa: w 2004 roku przygotowano i wydano szereg wydawnictw jak: Rolnik  zawód niebezpieczny, Zadbaj, aby Twoja praca byBa bezpieczna, informator Uwaga! Azbest (wznowiony w 2005 r.). Upowszechniano przygotowane wcze[niej poradniki Bezpieczna eksploatacja urzdzeD elektrycznych oraz BezpieczeDstwo pracy w rolnictwie. Wydano ulotk Apel GBównego Inspektora Pracy do rolników, po[wicon bezpiecznym metodom pracy oraz plakat przypominajcy rodzicom o tym, Jakich prac nie mog wykonywa dzieci na wsi (oba te wydawnictwa wznowiono w 2005 r., wraz z nowo wydan ulotk Jakich prac nie mog wykonywa dzieci na wsi). W 2005 roku wydano poradnik dla rolników  Pracuj bezpiecznie oraz poradnik dla mBodzie|y gimnazjalnej Jak bezpiecznie zachowa si na wsi. W sumie wydano ok. 160 tys. egz. pozycji dla rolników oraz dzieci i mBodzie|y wiejskiej. Szczególnie intensywnie upowszechniany byB Apel, który rozdano bezpo[rednio rolnikom, wBa[cicielom gospodarstw wizytowanych podczas prac |niwno-omBotowych, a tak|e uczestniczcym w konkursach organizowanych w ramach dziaBaD prewencyjnych przed |niwami. Dystrybucj prowadzono te| przez: starostwa powiatowe i urzdy gminne, soBtysów i wójtów, wiejskie domy kultury, wiejskie o[rodki zdrowia, urzdy pocztowe, jednostki Ochotniczej Stra|y Po|arnej, punkty sprzeda|y, np. gazu propan-butan, parafie Ko[cioBa Rzymsko-Katolickiego i PrawosBawnego. 2. DziaBania edukacyjne Szerzeniu w[ród rolników wiedzy o bezpiecznej pracy w rolnictwie sBu|yBy równie| wspóBorganizowane lub organizowane szkolenia, prelekcje, pogadanki, których w omawianym okresie 2004  2005 przeprowadzono 983 dla ok. 30 tys. osób. Najcz[ciej po[wicone byBy zasadom bezpiecznej pracy na roli, wymogom przepisów bezpieczeDstwa pracy przy obsBudze maszyn rolniczych i urzdzeD gospodarskich, a tak|e niebezpieczeDstwom zwizanym z u|ytkowaniem nawozów, [rodków ochrony ro[lin itp. 19 Rolnicy zapoznawani byli równie| z wykazem prac, jakich nie nale|y powierza dzieciom do 15 roku |ycia. Prowadzcy zajcia inspektorzy pracy udzielali rolnikom równie| porad indywidualnych. DziaBania o charakterze edukacyjnym prowadzono równie| dla mBodzie|y szkóB o profilu rolniczym, za[ prelekcje i pogadanki dla dzieci i mBodzie|y szkóB podstawowych i gimnazjów. OgóBem przeprowadzono 2548 tego rodzaju zaj dla ok. 102 tys. uczniów. Po[wicone byBy one najcz[ciej zachowaniu podczas prac rolnych oraz pomocy rodzicom w gospodarstwie rolnym. 3. Konkursy Form przekazu okre[lonych tre[ci stanowi równie| cieszce si du|ym zainteresowaniem rolników, organizowane dla nich konkursy wiedzy z zakresu znajomo[ci podstaw bezpieczeDstwa i higieny pracy na wsi. WspóBorganizowane s m.in. z o[rodkami doradztwa rolniczego, KRUS, Agencj Nieruchomo[ci Rolnych, placówkami o[wiatowymi. Przed rozpoczciem kampanii |niwnej, okrgowe inspektoraty pracy organizuj m.in. ogólnopolski konkurs  Bezpieczne gospodarstwo rolne oraz konkurs wiedzy pod hasBem  {niwa mog by bezpieczne . OgóBem w 2004  2005 przeprowadzono 236 konkursów dla rolników. Podobnemu celowi sBu| równie| olimpiady i konkursy organizowane dla dzieci i mBodzie|y wiejskiej oraz konkursy plastyczne dla dzieci nt. bezpiecznych zachowaD w gospodarstwie rolnym. W omawianym okresie olimpiad takich i konkursów przeprowadzono ponad 500, uczestniczyBo w nich ok. 80,0 tys. dzieci i mBodzie|y. 4. Imprezy rolnicze DziaBania prewencyjne prowadzone byBy tradycyjnie podczas imprez rolniczych, takich jak: festyny, targi, wystawy - organizowanych przez o[rodki doradztwa rolniczego, samorzdy lokalne, przedsibiorstwa dziaBajce na rzecz rolnictwa przy udziale PaDstwowej Inspekcji Pracy. W latach 2004  2005 zorganizowano ok. 556 tego rodzaju imprez. Uczestniczcy w nich przedstawiciele PaDstwowej Inspekcji Pracy udzielali rolnikom porad w specjalnie na ten cel organizowanych punktach informacyjnych, przekazywali równie| wydawnictwa, organizowali wystawy dotyczce bezpieczeDstwa pracy. PrzykBadowo, w 2004 roku przedstawiciele PIP uczestniczyli m.in.: w festynie gminnym w Trzeszczynie, w Dniach Otwartych Drzwi na terenie 4 miejscowo[ci woj. lubelskiego, na wystawie rolniczej  ROL SZANSA 2004 w Bartoszewicach, za[ w 2005 roku na XIII Targach Rolnych  AGROTECHNIKA w Bartoszewicach, Midzynarodowych Targach Rolniczych  POLAGRA  FARM 2005 w Poznaniu, XII {uBawskich Targach Rolnych w Starym Polu, VII Targach Papryki w Przytyku k. Radomia,  Dniach Otwartych Drzwi  BoguchwaBa 2005 , a tak|e XII Krajowych Dniach Ziemniaka w Modliszewicach . 5. W omawianym okresie 2004  2005, ka|dorazowo w czerwcu obchodzono Zwiatowy DzieD Sprzeciwu Wobec Pracy Dzieci. Praca dzieci wiejskich i zwizane z ni niebezpieczeDstwa stanowi istotny element dziaBaD prewencyjnych podejmowanych przez PaDstwow Inspekcj Pracy. 20 6. WspóBpraca z ZHP Istotne znaczenie ma prowadzona od kilku lat wspóBpraca z ZHP na rzecz dzieci wiejskich, zwBaszcza w okresie wakacyjnym, a wic podczas |niw, kiedy nastpuje nasilenie prac polowych oraz gospodarskich, do których wBczane s do[ czsto dzieci i mBodzie| wiejska. Podczas prowadzonej przez ZHP Nieobozowej Akcji Letniej inspektorzy pracy zapraszani byli na spotkania z dziemi i mBodzie| wiejsk, uczestniczyli w festynach, zajciach sportowych, wieczornicach czy ogniskach harcerskich. Spotykali si równie| z mBodzie| przebywajc na obozach i w stanicach harcerskich, biorc np. udziaB w prowadzeniu gier terenowych, organizujc pogadanki i konkursy wiedzy, zapoznajc j z niebezpieczeDstwami gro|cymi w gospodarstwach rolnych oraz podczas wykonywania prac polowych. PrzykBadem niech bdzie spotkanie inspektorów pracy z ok. 100 harcerzami w O[rodku Szkoleniowo  Wypoczynkowym ZHP  NadwarciaDski Gród w ZaBczu Wielkim woj. Bódzkie, podczas którego oprócz przeprowadzonej prelekcji nt. bezpieczeDstwa dzieci na wsi, rozdali szereg wydawnictw jak: Wykaz jakich prac nie mog wykonywa dzieci do lat 15 na wsi, komiks Przygoda na wsi oraz materiaB wydany dla ZHP Bezpieczne wakacje. Podobne spotkania odbyBy si w: stanicy ZHP w GoBuchowie (woj. wielkopolskie) czy te| innych tego rodzaju miejsc harcerskich zbiórek i spotkaD. W omawianym okresie 2004  2005 z tego rodzaju dziaBaD edukacyjnych prowadzonych przez inspektorów pracy, a majcych na celu zapoznanie dzieci i mBodzie| wiejsk z podstawami problematyki bezpieczeDstwa pracy na wsi, skorzystaBo ok. 9,0 tys. harcerzy i zuchów. 7. WspóBpraca z mediami Szczególnie pomocne w prowadzonych przedsiwziciach, a zwBaszcza w tworzeniu pozytywnego klimatu wokóB dziaBaD podejmowanych na rzecz bezpieczeDstwa pracy w rolnictwie, byBy media. Czynnikiem decydujcym o powodzeniu tych dziaBaD byBa szybko[ przepBywu informacji, zakres odbioru i powszechno[ dostpu, które posiadaj zarówno prasa, jak i radio oraz telewizja. Jeszcze przed rozpoczciem akcji |niwnej popularyzowane byBy zasady bezpiecznej pracy w [rodowisku wiejskim, zwBaszcza za po[rednictwem mediów regionalnych. Udzielano porad, m.in. w formie odpowiedzi na pytania, komentarzy przepisów prawa pracy, publikacji artykuBów w kwestiach zwizanych z bezpieczeDstwem pracy na wsi czy bezpieczeDstwem dzieci wiejskich. Zintensyfikowanie tych dziaBaD nastpiBo w momencie otrzymania przez okrgowe inspektoraty pracy  Apelu GIP oraz wykazu,  Jakich prac nie mog wykonywa dzieci na wsi . Dokumenty te przekazywane byBy lokalnym dziennikom, mutacjom dzienników centralnych, tygodnikom, czasopismom bran|owym. Dla przykBadu: w okresie midzy czerwcem a sierpniem 2004 r. ponad 70 gazet i czasopism lokalnych podejmowaBo w ró|nym stopniu problematyk zwizan z bezpieczeDstwem pracy na roli oraz bezpieczeDstwem dzieci wiejskich. Podobnie sytuacja przedstawiaBa si w 2005 roku Istotn rol w podejmowanych dziaBaniach promocyjnych na rzecz bezpieczeDstwa pracy na wsi odegraBy rozgBo[nie radiowe: publiczne  jak PR BiaBystok, Katowice, Lublin i Olsztyn, a 21 tak|e stacje komercyjne  np. eM, Flesz, ESKA, ZET, Wa-Wa, Merkury, Radio 100. W dziaBania promocyjne wBczone zostaBy równie| o[rodki telewizji publicznej, gBównie Programu 3 TVP. Te ostatnie, przy wspóBpracy okrgowych inspektoratów pracy, wyemitowaBy informacje dotyczce bezpiecznych zachowaD podczas prac w rolnictwie. Sporadycznie w podejmowane dziaBania promocyjne wBczaBy si równie| w niektórych regionach telewizje kablowe, a nawet stacje telewizji komercyjnych. Nale|y podkre[li, |e praca zarówno o[rodków telewizyjnych, jak i rozgBo[ni radiowych nie ograniczaBa si jedynie do czystej informacji dziennikarskiej, emitowane byBy równie| programy publicystyczne po[wicone problematyce zwizanej z bezpieczeDstwem pracy na wsi, reporta|e z wizytowanych przez inspektorów pracy gospodarstw, np. podczas wykonywanych prac polowych, praktyk uczniów szkóB rolniczych, realizowanych konkursów, przeprowadzanych szkoleD itp. 8. Inne rodzaje podejmowanych dziaBaD. DziaBaniom prewencyjnym sBu| równie| prezentacje medialne oraz ekspozycje wystawiennicze realizowane w okresie 2004  2005 i po[wicone bezpieczeDstwu pracy w rolnictwie indywidualnym. W formie ekspozycji fotograficznej przedstawione s gBówne zagro|enia wypadkowe przy obsBudze maszyn i urzdzeD rolniczych, a tak|e wystpujce w obej[ciu gospodarskim. Ekspozycje te ciesz si du|ym zainteresowaniem rolników odwiedzajcych punkty informacyjne okrgów, organizowane gBównie na wystawach, pokazach sprztu rolniczego, festynach, do|ynkach czy innych imprezach rolniczych. II. BHP w rolnictwie - bezpieczne gospodarstwo rolne , dziaBania promocyjne w 2006 r. Realizujc zaBo|enia programu dziaBania PaDstwowej Inspekcji Pracy w 2006 roku w dziedzinie prewencji, oraz uwzgldniajc dotychczasowe do[wiadczenia zdobyte podczas uprzednich kampanii, kontynuowane bd nadal dziaBania informacyjno  promocyjne, na rzecz bezpieczeDstwa pracy w rolnictwie oraz dzieci wiejskich. Koncentrowa bd si one gBównie na: 1. Szerzeniu w[ród mieszkaDców wsi wiedzy o bezpiecznej pracy w rolnictwie przez: Przygotowanie i dystrybucj wydawnictw, w tym: - Broszur: " Bezpieczna praca przy [cince drzew, " BezpieczeDstwo dzieci na wsi - lista kontrolna (tytuB roboczy); - Ulotki: " Apel GBównego Inspektora Pracy do Rolników; - Komiksu " Przygoda na wsi; % Organizacj stoisk oraz udzielanie porad podczas wystaw, targów, imprez regionalnych, festynów rolniczych itp. % Organizacj dziaBaD edukacyjnych w tym: " przygotowanie i prowadzenie olimpiad, konkursów wiedzy dla dzieci i mBodzie|y szkolnej oraz rolników; " prowadzenie przez inspektorów pracy szkoleD i pogadanek dla dzieci szkóB podstawowych i mBodzie|y gimnazjalnej a tak|e szkoleD dla rolników; " seminarium po[wiconego zagadnieniom bezpieczeDstwa pracy w 22 rolnictwie, z udziaBem sygnatariuszy porozumienia z marca 2001 roku, zorganizowanego przez jeden z wybranych okrgowych inspektoratów pracy ( patrz pkt. 4); % obchody Zwiatowego Dnia Sprzeciwu Wobec Pracy Dzieci - 12 czerwca 2005 r.: " upowszechnienie Wykazu jakich prac nie mog wykonywa dzieci do lat 15 na wsi za po[rednictwem mediów oraz stron internetowych, Aktualizacj i prowadzenie podstrony internetowej dotyczcej rolnictwa przez GIP oraz OIP. 2. Tworzenie pozytywnego klimatu wokóB podejmowanych dziaBaD na rzecz bezpieczeDstwa pracy w rolnictwie poprzez: % organizacj lub wspóBorganizacj olimpiad i konkursów wiedzy dla dzieci i mBodzie|y wiejskiej oraz rolników m.in.: " Bezpieczne gospodarstwo rolne - konkurs dla Rolników, " BezpieczeDstwo pracy w gospodarstwie rolnym  konkurs plastyczny dla dzieci, " 4 H  konkurs zwizany z bezpieczeDstwem dzieci wiejskich Opracowanie i wydanie na pBycie CD ( do wykorzystania podczas targów i wystaw rolniczych, imprez regionalnych, festynów itp. przez wszystkie OIP-y): " wystawy po[wiconej zagadnieniom bezpieczeDstwa dzieci wiejskich, " prezentacji po[wiconej bezpieczeDstwu pracy w rolnictwie ( wizualny odpowiednik wydanej broszury pt.  Pracuj bezpiecznie  poradnik dla rolników ), % WspóBpraca z mediami w tym: " z O[rodkami Regionalnymi Programu 3 Telewizji Publicznej, " innymi o[rodkami telewizyjnymi, " rozgBo[niami radiowymi, " redakcjami gazet i czasopism rolniczych; 3. DziaBania na rzecz bezpieczeDstwa dzieci i mBodzie|y wiejskiej a tak|e przebywajcej na wsi podczas wakacji w tym: " ulotki  skBadanki bdc instrukcj do gry terenowej dla harcerzy oraz dzieci wiejskich uczestniczcych w Nieobozowej Akcji Letniej ZHP, koloniach czy póBkoloniach lub innych zajciach organizowanych podczas wakacji; % UdziaB w wakacyjnym wypoczynku w tym Nieobozowej Akcji Letniej ZHP: uczestnictwo inspektorów pracy w: " spotkaniach i zajciach organizowanych dla dzieci wiejskich przez ZHP w ramach Nieobozowej Akcji Letniej, koloniach lub póBkoloniach organizowanych podczas wakacji, " w spotkaniach z harcerzami na obozach i w stanicach, przy ogniskach i kominkach, " w grach lub biegach terenowych po[wiconych min. bezpieczeDstwu dzieci wiejskich, 23 4. Podejmowaniu innych dziaBaD: % UdziaB w Dniach Otwartych Drzwi organizowanych przez O[rodek Doradztwa Rolniczego w tym organizacja m.in.: " stoiska promujcego dziaBania prewencyjne PIP, " wystawy po[wiconej bezpieczeDstwu pracy w rolnictwie i bezpieczeDstwu dzieci, " seminarium po[wicone bezpieczeDstwa pracy w rolnictwie; " podsumowania i wrczenia nagród np. w konkursie  Bezpieczne gospodarstwo rolne lub innych konkursach organizowanych przez PIP dla dzieci, mBodzie|y i dorosBych na szczeblu wojewódzkim; " udzielanie porad; % WspóBorganizacja z KRUS i ANR konkursu  Bezpieczne gospodarstwo rolne . 24 Podsumowanie Wci| warunki pracy w rolnictwie s pochodn ogólnie niskiej dochodowo[ci produkcji rolnej, zaniedbaD w sferze socjalnej, w tym równie| w zakresie bezpieczeDstwa pracy i ochrony zdrowia rolników. W opinii spoBeczeDstwa otwieraj si lepsze perspektywy, chocia|by z tytuBu dopBat bezpo[rednich, których beneficjentami jest ju| zdecydowana wikszo[ rolników. Nale|y sdzi, i| oczekiwane du|e fundusze unijne przyczyni si do wzrostu inwestowania w infrastruktur techniczn gospodarstw, rozwój zakBadów produkcyjnych i usBugowych na wsi, tworzenia nowych miejsc pracy, a tak|e o[wiat rolnicz, co powinno przeBo|y si na popraw bezpieczeDstwa i higieny pracy w gospodarstwach rolnych. W celu poprawy skuteczno[ci prawa w zakresie bezpieczeDstwa i higieny pracy przy stosowaniu [rodków ochrony ro[lin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych, GBówny Inspektor Pracy wystpiB w maju br. z inicjatyw legislacyjn, dotyczc okre[lenia warunków technicznych dla maBych i [rednich gospodarstw rolnych przechowujcych pestycydy i nawozy oraz ich lokalizacji, co przyczyniBoby si do poprawy bezpieczeDstwa i ochrony zdrowia osób zatrudnionych przy pracach zwizanych z chemiczn ochron i nawo|eniem ro[lin. PaDstwowa Inspekcja Pracy uczestniczy w miar swoich mo|liwo[ci kadrowych we wszystkich przedsiwziciach ukierunkowanych na popraw warunków pracy w rolnictwie przy pomocy dostpnych instrumentów prawnych, czy to w postaci egzekwowania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeDstwa i higieny pracy w zakBadach rolnych, czy w formie doradztwa i promocji praktycznych rozwizaD sBu|cych ochronie zdrowia i |ycia rolników w gospodarstwach indywidualnych. Szczególny nacisk kBadziemy na dziaBania edukacyjne w[ród mBodzie|y wiejskiej, jako podstawowej grupy adresowej naszych dziaBaD oraz popularyzacj problematyki bhp za po[rednictwem mediów oraz obecno[ci tej tematyki podczas ró|nego rodzaju imprez rolniczych, jak wystawy, targi rolnicze, do|ynki,  dni otwartych drzwi o[rodków doradztwa technicznego itp. DziaBania te nie byByby mo|liwe  przy bardzo skromnych [rodkach  bez wspóBpracy wielu instytucji i organizacji rolniczych oraz zwizanych z rolnictwem, przede wszystkim z krgu sygnatariuszy porozumienia z marca 2001 r. w sprawie poprawy warunków bhp w rolnictwie. Dlatego dla osignicia poprawy warunków bezpieczeDstwa i higieny pracy w rolnictwie wskazane jest: " dalsze wspóBdziaBanie w ramach promocji bezpieczeDstwa i higieny pracy w [rodowisku rolniczym z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agencj Nieruchomo[ci Rolnych, rolniczymi zwizkami zawodowymi, organizacjami pracodawców rolnych, doradztwem rolniczym i innymi instytucjami i organizacjami reprezentowanymi w Porozumieniu z dnia 6 marca 2001 r. w sprawie wspóBpracy na rzecz bezpieczeDstwa i higieny pracy w rolnictwie, " kontynuowanie dziaBalno[ci kontrolno-nadzorczej PIP w zakBadach rolnych, z uwzgldnieniem wszystkich istotnych zmian zachodzcych na rynku rolnym (dot. np. form wBasno[ci, zatrudniania, organizacji pracy, wyposa|enia technicznego itp.), 25 " kontynuowanie sprawdzonych form edukacji spoBeczno[ci rolniczej w dziedzinie bezpieczeDstwa pracy i ochrony zdrowia oraz doskonalenie i rozwijanie w jak najszerszym zakresie spotkaD z dziemi i mBodzie| wiejsk, po[wiconych ksztaBtowaniu zachowaD prewencyjnych w pracy i |yciu na wsi, " popularyzowanie problematyki ochrony pracy w rolnictwie poprzez aktywizacj [rodków masowego przekazu, wykorzystanie internetu oraz innych nowoczesnych technik prezentacji, a tak|e plakatów, broszur i ulotek. 26

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Warunki pracy narządu wzroku dzieci w wieku wczesnoszkolnym w środowisku domowym Doniesienie wstępn
Technologia zywności cz 1 2 Warunki pracy i bezpieczeństwa w zakładach przetwórstwa spożywczego
Zasady kształtowania warunków pracy wg uregulowań konwencj M
Sprawozdanie o warunkach pracy
Bezpieczne dziecinstwo na wsi HD
F2 7 Warunki pracy
NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY
Tworcze warunki pracy
Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy foliogramy pgim modul 2 lekcja 1
Lista kontrolna przegladu warunkow pracy monitor ekranowy
Organa nadzoru nad warunkami pracy w wybranych państwach Eur
Karta oceny warunków pracy na stanowisku obsługi monitora ekranowego
Bezpieczeństwo dzieci
nadzor i kontrola warunków pracy

więcej podobnych podstron