plik


ÿþMOTYW BOHATERA SAMOTNIKA MOTYW BOHATERA SAMOTNIKA 11 Katarzyna Józefczyk  ZDASZ MATUR Z JZYKA POLSKIEGO  Motywy literackie cz. 2  Samotno[! Do ciebie biegn jak do wody Z codziennych |ycia upaBów. Z jak| rozkosz padam w jasne, czyste chBody Twych niezgBbionych krysztaBów... ( Maria A. Malczewskiego) Do[wiadczenie samotno[ci jako obco[ci, oddalenia, kontemplacji, cierpie- nia i smutku, tsknoty, walki, buntu czy [mierci jest czst cech, a nawet po- staw bohatera literackiego. Jego samotno[ przybiera wiele rozmaitych ksztaB- tów. Dlatego temat ten mo|e by omawiany w ró|nych porzdkach problemo- wych. W  zwierciadle literatury znajdziemy odbicie samotnego twórcy, obcego, skpca, wiznia i zesBaDca, odrzuconego kochanka, czBowieka niezdolnego do miBo[ci, wBadc, buntownika. Mo|emy przyjrze si samotno[ci choroby i nie- zwykBych osobisto[ci, czBowieka hamletowskiego, narodu... Nale|y jednak pamita, |e istnieje ró|nica midzy samotno[ci a odosob- nieniem. Izolacj osigamy, budujc wokóB siebie mur, który oddzielajc nas, jednocze[nie chroni przed [wiatem zewntrznym. By samotnym  to by umarBym dla przeszBo[ci i |y bez wspomnieD, ro- dziny, przynale|no[ci do narodu, kultury. SBowa C.K. Norwida, najbardziej sa- motnego poety, potwierdzaj ow tez:  ...odkd my[lisz, nie jeste[ ju| przeto samotny . Paradoksalnie  samotno[ci raz potrzebujemy, gdy| dziki niej odzyskuje- my np. siBy twórcze, w niej poszukujemy ratunku przed chaosem |ycia, nato- miast drugi raz staje si ci|arem braku porozumienia z drugim czBowiekiem lub jego strat. Boli tak mocno, |e doprowadza do obBdu. Jest i lekarstwem, i trucizn; spokojem i wyciszeniem lub smutkiem i nud. Mo|na do niej  biec jak do  wody lub odpdza jak zB mar. Symbolami samotno[ci wedBug W. KopaliDskiego s: orzeB, drzewo, wi- zienie, grób, jesieD, labirynt, noc, mgBa, ptak, pustynia, jednoro|ec... 12 MOTYW BOHATERA SAMOTNIKA W mitologii najsBynniejszym samotnikiem jest Prometeusz, który cierpi przykuty do skaB Kaukazu, ale tak|e: Syzyf wpychajcy pod gór gBaz, Hefajstos  strcony ze szczytu Olimpu, Edyp  [lepy wdrowiec, Demeter  matka Kory, Penelopa  czekajca 20 lat na Odyseusza, Orfeusz po utracie Eurydyki, Narcyz, Niobe, Tantal... W Biblii natomiast Adam tskni za rozmow z drugim czBowiekiem, dlate- go Bóg stwarza z jego |ebra Ew. Kain po zabiciu brata skazany jest na tuBaczk i osamotnienie. Moj|esz w samotno[ci spotyka Boga w drzewie gorejcym. Sami w swym cierpieniu pozostaj Hiob i Chrystus. Jak wida samotnych w literaturze jest wielu. Dla jednych samotne |ycie jest kar, a dla drugich upragnionym odosobnie- niem czy [wiadomym wyborem, na pewno do[wiadczeniem obco[ci, alienacji, wygnania czy outsiderstwa. UTWORY, W KTÓRYCH ODNALEZIONO MOTYW  Antygona Sofoklesa;  Legenda o [w. Aleksym ;  Dzieje Tristana i Izol- dy ;  Boska Komedia Dantego;  Hamlet ,  Makbet W. Szekspira;  Cierpienia mBodego Wertera J.W. Goethego;  Giaur G. Byrona;  Romantyczno[ ,  Dziady cz. IV, cz. III,  Konrad Wallenrod ,  Do samotno[ci ,  {eglarz A. Mickiewicza;  Kordian J. SBowackiego;  Nie-Boska Komedia Z. KrasiD- skiego;  Ojciec Goriot H. Balzaka;  Klaskaniem majc obrzkBe prawice... C.K. Norwida;  Zbrodnia i kara F. Dostojewskiego;  Nad Niemnem E. Orzeszkowej;  Lalka B. Prusa;  Anna Karenina L. ToBstoja;  Ludzie bez- domni S. {eromskiego;  Dies irae J. Kasprowicza;  Deszcz jesienny L. Staffa;  Przypadki Robinsona Crusoe D. Defoe;  Ferdydurke W. Gombro- wicza;  Lord Jim J. Conrada;  Proces F. Kafki;  Cudzoziemka M. Kuncewi- czowej;  Brzezina J. Iwaszkiewicza;  MaBy Ksi| A. de Saint-Exupéry ego;  Sto lat samotno[ci G. Márqueza;  Rok 1984 G. Orwella;  Siekierezada E. Stachury;  D|uma A. Camusa;  Ósmy dzieD tygodnia M. HBaski;  WBadca much W. Goldinga;  Pocztek A. Szczypiorskiego;  Campo di Fiori Cz. MiBosza;  Stary czBowiek i morze E. Hemingwaya;  Wilk stepowy H. Hessego... 13 Katarzyna Józefczyk  ZDASZ MATUR Z JZYKA POLSKIEGO  Motywy literackie cz. 2 WYBRANE UTWORY I WNIOSKI  ANTYGONA Sofoklesa Antygona, buntujc si przeciw ustanowionemu przez króla Kreona prawu, walczy samotnie o mo|liwo[ pogrzebania swego brata Polinejkesa. Nie mo|e nawet liczy na pomoc siostry  Ismeny. Podjcie takiej decyzji wymaga niezwykBej odwagi, gdy| wi|e si ze [wiadom rezygnacj z osobiste- go szcz[cia. Wierna prawom boskim i sobie samej kieruje si w swym post- powaniu uczuciem miBo[ci wobec brata. Nie mo|e dopu[ci, by  niepogrzebion staB si  Bupem dla spich dziobów... . Nie |aBuje swego czynu, z podniesion gBow idzie na [mier, nie prosi Kreona o wybaczenie. Osamotnienie i cierpienie towarzyszy tak|e Kreonowi. Jego zdaniem zdraj- ca powinien by ukarany, nie mo|e by traktowany na równi z obroDc ojczy- zny. Sdzi, |e tak surowe dziaBanie wobec Antygony odstraszy przyszBych bun- towników, gdy| po bratobójczej wojnie paDstwo potrzebuje spokoju. Dopiero po czasie zrozumie swój bBd, przyzna, |e trzeba uwa|a na prawa boskie:  zawsze wol trzeba peBni bo| , ale jak to zwykle bywa, jest ju| za pózno. Jako nieprzejednany wBadca doprowadza do cigu tragicznych zdarzeD. An- tygona przyspiesza swoj [mier, popeBniajc samobójstwo, wBadca traci |on Eurydyk i syna Hajmona. BBdnie pojmowana istota wBadzy i nieliczenie si z nakazami religijnymi przynosz pitno winy. Pozostanie sam po stracie najbli|szych, a w uszach brzmie mu bdzie echo sBów ludu:  Niczym to paDstwo, co jednemu sBu|y . Uwagi: - zarówno Kreon jak i Antygona grzesz hybris (pycha) i to ona sprawia, |e bohaterowie s sami w walce o racje rozumu i uczucia; - mamy tu do czynienia z samotno[ci buntu i wBadzy; - buntownicy i samotnicy to czsty zestaw cech bohaterów. 14 MOTYW BOHATERA SAMOTNIKA W [redniowieczu samotników znajdziemy w najpopularniejszej grupie oso- bowej  ascetów. W zbiorze |ywotów [witych z XIII wieku (a w koDcu XV wieku przetBumaczonym na jzyk polski)   ZBotej legendzie Jakuba da Voragi- ne, odnajdziemy legend o Szymonie SBupniku, [w. Kindze czy [w. BartBomieju. Szczególnie wa|na dla motywu jest postawa Szymona SBupnika, o którym do- wiedzie si mo|na tak|e z utworu poetyckiego StanisBawa Grochowiaka. Asceta z okolic Antiochii wybiera |ycie samotne na pitnastometrowym sBupie. Zamknity w niewielkiej celi na czubku sBupa prze|yB 27 lat! Co za po- [wicenie! PowoBujc si na sBowa Steinbecka, który w  Myszach i ludziach napisaB:  CzBowiek musi mie kogo[ bliskiego. Wszystko jedno kogo, byle to byB kto[ bliski. CzBowiek samotny musi by chory  mo|na powiedzie, i| Szymon SBupnik popadB w  chorob epoki. Ale jego wybór byB u[wicony, nikogo nie dziwiBo takie postpowanie:  PowoBaB go Pan Na sBup. Na sBupie miaB dom I grób... 1 W przekazie dziejów i czynów [witych (mczenników) uwypuklano umar- twienia bohaterów. To oni tworzyli wzór osobowy, w którym na pierwszym miejscu znalazBo si odosobnienie zwizane z porzuceniem najbli|szych. To kult skrajnej ascezy posunitej do samounicestwienia. Ten schemat równie| przyjmu- je [wity Aleksy z  Legendy o [witym Aleksym powstaBej prawdopodobnie w V-VI w. w Syrii. 1  Zwity Szymon SBupnik S. Grochowiaka z tomu  Ballada rycerska 1956 r. 15

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Samotni z wyboru czy z konieczności Rozważania o bohater~E29
bohater wlasnego zycia
bohater pozytywistyczny
Motyw śmierci w literaurze średniowiecza
Narrator bohater wobec doświadczeń w hitlerowskich oboza~A89
samotnaplaneta8off
Bohaterowie i wydarzenia Antygony Sofoklesa
Cechy PoczÄ…tkowe Bohatera1
motyw rycerza
Charakterystyka Wokulskiego bohatera Lalki
Samotności szansa czy przekleństwo
Motyw krzywdy, cierpienia i wybaczenia w liryce młodopol~4A0

więcej podobnych podstron