plik


ÿþCiemna materia GBównym zadaniem astronomii jest zdobywanie informacji o podstawowych obiektach astronomicznych  gwiazdach, galaktykach i gromadach galaktyk. Podstawowym zródBem informacji o tych obiektach jest [wiatBo, które emituj. Jednym z najwa|niejszych parametrów fizycznych charakteryzujcych te obiekty jest ich masa. Mas ró|nych obiektów astronomicznych mo|na mierzy, korzystajc z prawa powszechnego ci|enia Newtona. Ziemia caBy czas spada na SBoDce. Mierzc przyspieszenie, z jakim porusza si Ziemia oraz znajc odlegBo[ midzy Ziemi i SBoDcem mo|na Batwo wyznaczy mas SBoDca. W podobny sposób wyznacza si masy gwiazd, które tworz ukBad podwójny. Masy bardziej skomplikowanych obiektów  gromad kulistych oraz galaktyk szacuje si na podstawie  ilo[ci [wiatBa , które emituj. Korzysta si przy tym z nastpujcego prostego rozumowania. Nasze SBoDce jest do[ typow gwiazd. Znamy jego mas M i jego jasno[ (moc promieniowania) L . Je|eli jasno[ jakiego[ obiektu astronomicznego zBo|onego z gwiazd wynosi L, to jego masa w przybli|eniu wynosi M H" (L/L )M . W podobny sposób szacuje si masy gromad galaktyk. W 1933 roku Fritz Zwicky zmierzyB prdko[ci kilkunastu W cigu ostatnich kilkunastu lat pojawiBy si nowe galaktyk w gromadzie galaktyk znajdujcej si argumenty [wiadczce o tym, |e gromady galaktyk w obszarze nieba zajmowanym przez gwiazdozbiór zawieraj bardzo du|o ciemnej materii. Dziki Panny. OkazaBo si, |e prdko[ci galaktyk s bardzo obserwacjom satelitarnym stwierdzono, |e centralne du|e i aby gromada mogBa istnie jako obiekt obszary gromad galaktyk zawieraj bardzo gorcy grawitacyjnie zwizany, jej masa powinna by gaz, który [wieci gBównie w promieniach Roentgena. kilkadziesit razy wiksza od sumy mas tworzcych Gorcy gaz jest tam utrzymywany przez odpowiednio j galaktyk. Tak oto pojawiB si problem  brakujcej silne siBy grawitacyjne, które [wiadcz o du|ej masie masy . Pocztkowo astronomowie nie traktowali tego gromady. Masy kilku gromad galaktyk mo|na byBo problemu powa|nie, uwa|ajc, |e pomiary Zwicky ego oszacowa korzystajc ze zjawiska soczewkowania mog by obarczone du|ym bBdem. Cho wyniki grawitacyjnego. Wszystkie te metody prowadz Zwicky ego potwierdzili inni badacze i stwierdzono, do podobnego wniosku, |e dla gromad galaktyk |e masy brakuje te| w innych gromadach galaktyk, M/L wynosi kilkaset, a dla galaktyk kilkadziesit. problemem tym zainteresowano si dopiero w koDcu Z drugiej strony z obserwacji rozpowszechnienia lat sze[dziesitych, gdy zaczto mierzy prdko[ci, lekkich pierwiastków, gBównie deuteru, trytu i litu, z jakimi gwiazdy w galaktykach spiralnych okr|aj mo|na wyznaczy [redni gsto[ standardowej materii centrum galaktyki. Jasno[ galaktyk spiralnych jest barionowej . W kosmologii przyjto mierzy gsto[ B zdominowana przez centraln cz[ galaktyki  jej materii w jednostkach gsto[ci krytycznej , tzn. kryt jdro, naturalnym byBo wic zaBo|enie, |e skupiona [redniej gsto[ci materii w pBaskim wszech[wiecie, jest tam wikszo[ masy galaktyki. Gdyby tak byBo, który rozszerza si w takim samym tempie jak nasz. to podobnie jak planety w UkBadzie SBonecznym Z obserwacji wynika, |e WB = / = 0,04, B kryt gwiazdy znajdujce si coraz dalej od centrum natomiast [rednia gsto[ materii we Wszech[wiecie galaktyki powinny porusza si coraz wolniej (trzecie oceniana na podstawie mierzonych warto[ci M/L prawo Keplera). Z pomiarów wynikaBo natomiast, wynosi Wm = 0,27. Wnioski wynikajce z porównania |e prdko[ci gwiazd nie malej wraz z odlegBo[ci. tych dwóch liczb s szokujce. Okazuje si bowiem, |e Korzystajc z tych danych mo|na oszacowa mas znaczna cz[ materii wypeBniajcej Wszech[wiat nie galaktyki. Tak oszacowana masa galaktyki jest od kilku tylko nie [wieci, ale nie mo|e by zBo|ona ze znanych do kilkudziesiciu razy wiksza od masy oszacowanej czstek. Pomimo wielu prób nie udaBo si dotychczas na podstawie jej jasno[ci. Z pomiarów prdko[ci gwiazd odkry czstek, które tworz ciemn materi. Odkrycie w galaktykach eliptycznych wynika, |e w nich te| tych czstek otworzy przed nami nowy, zupeBnie inny, brakuje masy. Wszech[wiat. Marek DEMIACSKI

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ciemna materia w zasigu rki
CIEMNA MATERIA I CIEMNA ENERGIA
Ciemna materia Góra
Naukowcy odkryli ciemną Drogę Mleczną Ta galaktyka prawie w całości składa się z ciemnej materii
CHEMIA materiały dodatkowe
Analiza samobójstw w materiale sekcyjnym Zakładu Medycyny Sądowej AMB w latach 1990 2003
1 Materiały tymczasowe
Materiały pomocnicze Krzysztof Żywicki
MaterialyWyklad6,7Geologia
materials
notatek pl dr in Jaros aw Chmiel, Nauka o materia ?h, Przemiany podczas odpuszczania
Nauka o materiałach 2 VI
12 Wykonywanie sterylizacji instrumentów, materiałów
exams materials?emstr tb05

więcej podobnych podstron